کتاب طریق التحقیق

محسن کرمی( -۱۳۵۷)، نویسنده و پژوهشگر است. در بخشی از کتاب با عنوان «بایسته‌‌های روش‌شناختی پژوهش» می‌خوانیم: «آنچه در فرایند پژوهش باید بدان عطفِ توجه داشت روش‌شناسی است. به دیگر سخن، گرچه، در انجامِ هر تحقیقی، محقّق آزاد است که، فی‌المثل، کارش را در کتابخانه پی بگیرد ‌یا در آزمایشگاه‌ یا در عرصۀ اجتماع، الزامات و بایدهایی نیز در چگونگی انجام تحقیق وجود دارد که هر پژوهشگری باید، تا حدّ امکان، آن‌ها را رعایت کند و پاس دارد. بایسته‌ها و نبایسته‌های روش‌شناختی پژوهش، البته، اموری ذوقی و از سرِ تفنّن نیستند، و الزام و اجبارِ به رعایتِ آن‌ها از آنجا برمی‌آید که عدمِ التزامِ نظری و، از پی آن، رعایت نکردنِ آن‌ها در حین پژوهش باعث می‌شود که محقّق در کارِ خود به خطا رود و، به تَبَعِ او، تحقیقش نیز. به بیانی ساده‌تر، به صراحت، می‌توان گفت که میزانِ‌پاسداشتِ روش‌شناسی پژوهش معیاری است برای تمیزِ تحقیق از غیرتحقیق. و اما پس از اتمام تحقیق و پژوهش، نوبت به داوری و سنجشِ آن می‌رسد؛ و اینکه محقّق تا چه حدّ در رسیدنِ به پاسخ‌های اساسی موضوع تحقیقش موفق بوده است. ‌یعنی ببینیم که تحقیق صورت‌گرفته آیا به حل مشکلات عملی و رفعِ مسائلِ نظری کمک کرده؟ آیا چیزی بر اندوخته‌های بشری افزوده که به از میان برداشتنِ معضلات بینجامد، و آیا نتایجِ ارائه‌شده در پایان تحقیق نتایجی قابل دفاع هست؟»