جهانگیر هدایت
زندگینامه و معرفی کتاب‌های جهانگیر هدایت
جهانگیر هدایت نویسنده و مؤسس «بنیاد صادق هدایت»، در طول سال‌ها فعالیت فرهنگی خود، نزدیک به ۲۰۰ مقاله در مورد صادق هدایت و آثار او نوشته است. بسیاری از آثار نایاب این نویسنده‌ی بزرگ را یافته، تدوین و منتشر کرده است. علاوه بر این، ترجمه‌های متعددی نیز از او موجود است. تمامی اسناد و دست‌نوشته‌های صادق هدایت به او سپرده شده و جهانگیر هدایت به‌عنوان میراث‌دار این آثار، در نزدیک به یک قرن فعالیت، چه به‌صورت مکتوب و چه شفاهی، از این میراث محافظت کرده است. نشریه‌ی «ادبیات متعهد» در آبان‌ماه ۱۴۰۲، ویژه‌نامه‌ای درباره‌ی فعالیت‌های او منتشر کرده است که زوایای جدیدی از زندگی و کارنامه‌اش را بررسی می‌کند.
بیوگرافی جهانگیر هدایت
جهانگیر هدایت، نویسنده و پژوهشگر ایرانی، در سال ۱۳۰۸ در تهران متولد شد. او برادرزاده‌ی صادق هدایت، نویسنده‌ی برجسته‌ی معاصر است. خاندان هدایت، از نوادگان رضا قلی‌خان هدایت، ادیب و سیاست‌مدار برجسته‌ی دورهی قاجار و از مدیران مدرسه‌ی دارالفنون، هستند.
جهانگیر خان تحصیلات ابتدایی و متوسطه‌ی خود را در شهرهای اصفهان و تهران به پایان رساند و دیپلم خود را از دبیرستان البرز گرفت. پس از آن، کارشناسی خود را در رشته‌ی زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه تهران گذراند. او برای ادامه تحصیل به دانشگاه آمریکایی بیروت رفت و کارشناسی‌ارشد خود را در رشته‌ی آموزش بهداشت دریافت کرد.
او که پس از دورهی کارشناسی در اداره‌ی بهداشت مشغول به کار بود، پس از مراجعت به ایران از اداره‌ی بهداشت به «سازمان برنامه و بودجه» منتقل شد و در حین کار موفق به دریافت فوق لیسانس دیگری از دانشگاه تهران در رشته‌ی «جامعه شناسی» شد. سپس به‌صورت بورسیه‌ی کاری برای گذراندن یک دورهی «مدیریت» به «دانشگاه ساسِکس» در لندن اعزام شد. او بازنشسته‌ی «مرکز آمار ایران» است.
جهانگیر هدایت فعالیت‌های ادبی خود را از سال ۱۳۲۹ آغاز کرد و در زمینه‌های داستان‌نویسی، مقاله‌نویسی و تحقیق به طور جدی فعالیت داشته است. او همچنین پدر ۳ فرزند به نام‌های میترا، صادق و چکامه است که ثمره‌ی زندگی خانوادگی او هستند.
بنیاد هدایت و جایزه‌ی ادبی هدایت
جهانگیر هدایت مؤسس «بنیاد هدایت» است و این بنیاد از سال ۱۳۸۵ «جایزه‌ی ادبی هدایت» را برپا کرده است. این مسابقه هر سال برای نویسندگان داستان کوتاه برگزار می‌شود. برای مثال در سال ۱۴۰۳، ۸۶۶ نفر از داخل و خارج ایران، از کشورهایی مانند افغانستان، ترکیه، امارات، و ۷ کشور اروپایی (فنلاند، سوئد، آلمان...) در این رقابت شرکت کردند. در این مسابقه مشارکت خانم‌ها بیشتر از آقایان بوده است.
جوایز جایزه‌ی ادبی هدایت هر سال در سالروز تولد صادق هدایت به تاریخ ۲۸ بهمن‌ماه اعلام می‌شود. نفر اول موفق به دریافت «تندیس هدایت» و نفر دوم و سوم موفق به دریافت «مدال هدایت» خواهند شد.
فعالیت دیگر «بنیاد صادق هدایت»، تدوین آثار هدایت و انتشار آن‌ها در خارج از ایران و همین‌طور داخل ایران است. تحقیق و تدوین آثار به دست جهانگیر هدایت انجام می‌شود و اصالت آثار برآورد می‌شود.
مروری بر آثار تألیفی، تحقیقی و گردآوری‌های جهانگیر هدایت
کتاب حسرتی، نگاهی و آهی
کتاب «حسرتی، نگاهی و آهی»، مجموعه‌ای است که انتشارات آبان در سال ۱۳۹۷ منتشر نموده است و شامل عکس‌ها و پُرتره‌هایی می‌شود که از صادق هدایت در طول سال‌های حیاتش گرفته شده است. جهانگیر هدایت با وسواس و دقت فراوان، تاریخ گرفتن عکس، عکاس، فضای عکاسی (ایران، هند یا پاریس...) و یا مناسبت گرفته شدن آن عکس را مشخص نموده است. تورق این کتاب به همراه مطالب همراه با تصاویر کمک خوبی برای شناخت چرخش ایام و شکلِ شخصیت صادق هدایت می‌کنند.
کتاب دور دنیا در هشتاد و پنج سال
کتاب «دور دنیا در هشتاد و پنج سال» نوشته‌ی جهانگیر هدایت، به بررسی سرنوشت یکی از مهم‌ترین آثار صادق هدایت، یعنی رمان «بوف کور» می‌پردازد. این کتاب به‌جای تحلیل مفاهیم و محتوای اثر، به مسیر و تحولات تاریخی که این رمان طی کرده و تأثیرات آن در سطح جهانی، توجه دارد. این کتاب که اول در هند با وضعیت نامطلوب به چاپ رسید، با یک فاصله‌ی زمانی در تهران منتشر شد.
کتاب ابتدا به دست دوستان و نزدیکان هدایت رسید؛ اما (به قول خود جهانگیر در سطور ابتدایی کتاب)، این بوفِ کور خودش را پیدا کرد و پا گرفت و بزرگ شد، آن‌قدر که در این هشتاد و پنج سالی که از عمر این رُمان می‌گذرد، در قاره‌های دیگر جهان نیز ترجمه شده و به‌عنوان یکی از نمادهای داستان معاصر ایران اثری شناخته شده است.
کتاب «دور دنیا در هشتاد و پنج سال» تلاش کرده است تمام افرادی را که در طول سال‌ها به انتشار و شناخت بهتر «بوف کور» کمک کرده‌اند، معرفی کند. این اثر، به تاریخچه‌ی مسیر کتاب از زمان انتشار تا ترجمه‌های مختلف و دستیابی به خوانندگان در سراسر جهان می‌پردازد و فرایند آن را به شکلی شفاف و دقیق پیش چشم خواننده قرار می‌دهد. جهانگیر هدایت به نقش این افراد در شناخته‌شدن «بوف کور» و ماندگاری آن در دنیای ادبیات اشاره می‌کند.
کتاب نیمه پنهان
کتاب «نیمه پنهان» تألیف تحقیقاتی دیگری از جهانگیر هدایت، به سویه‌ای کمتر شناخته‌شده از زندگی صادق هدایت پرداخته است. در این اثر، به فعالیت‌های اداری و کاری هدایت در طول ۱۸ سال پس از بازگشت از فرانسه توجه شده است. جهانگیر هدایت با جمع‌آوری آمارها و مستندات معتبر، تصویری دقیق از دوران حضور هدایت در ادارات مختلف ایران ارائه داده و به جنبه‌های متفاوتی از شخصیت و زندگی او پرداخته است. روحیه و تفکر درونی صادق هدایت هیچ‌گاه و در هیچ‌کدام از این مؤسسات ارضا و آرام نشد. در این ۱۸ سال، او ۶ بار استخدام و ۷ بار استعفا داده است.
روشنفکر سرکش آن سال‌ها نمی‌توانست در هر جایی آرام بگیرد و سر به یقه فروببرد. عکس بعضی از اسناد استخدام و نامه‌هایی به قلم هدایت در این کتاب آورده شده است.
کتاب چهارده ژانویه، هشت شب
«چهارده ژانویه، هشت شب» اثر دیگری از جهانگیر هدایت است که شامل ۱۹ داستان کوتاهِ اوست. جهانگیر هدایت که سال‌ها کار تحقیقاتی کرده و به نوشتن و چاپ کردن کتاب‌های بسیاری مشغول بوده است، در این کتاب خواننده را با طعمی دیگر همراه می‌کند. ۲ داستان از این مجموعه سبک «سورئال» و ۸ داستان از آن به زبان طنز هستند؛ کتابی کوچک اما خواندنی.
کتاب سی و شش روز با صادق هدایت
کتاب دیگری که گردآوری و تألیف آن را جهانگیر هدایت به عهده داشته و به مناسبت تولد ۱۰۰سالگی صادق هدایت توسط «انتشارات سالی» به چاپ رسیده است، «سی و شش روز با صادق هدایت» نام دارد.
کتاب سی و شش روز با صادق هدایت مجموعه‌ای از یادداشت‌های روزانه «عیسی هدایت»، برادر صادق هدایت است. عیسی خان هدایت که از نظامیان عالی‌رتبه ایران بود، در این یادداشت‌ها به ذکر روزهای سپری‌شده با برادرش پرداخته است. پسر عیسی هدایت، جهانگیر هدایت، این بخش از یادداشت‌ها را گردآوری کرده و توضیحات لازم را ارائه داده است.
کتاب در پس‌کوچه‌های پاریس با برادرم صادق هدایت
«در پس‌کوچه‌های پاریس با برادرم صادق هدایت»، کتاب دیگری از جهانگیر هدایت است که خاطرات عیسی هدایت، برادر صادق هدایت، را بازگو می‌کند. این اثر به روایت رابطه‌ی دو برادر از دوران جوانی، سال‌های تحصیل و جدایی‌های طولانی می‌پردازد؛ از کارت‌پستال‌هایی که به‌رسم قدما بر هم می‌فرستادند تا دیدار و ملاقات‌های کوتاه در پاریس. این کتاب تصویری صمیمی از ارتباطات شخصی و خانوادگی هدایت‌ها ارائه می‌دهد.
جهانگیر هدایت در «در پس‌کوچه‌های پاریس با برادرم صادق هدایت»، با بهره‌گیری از خاطرات پدرش و اسناد باقی‌مانده از آن دوران، توصیف‌های دقیقی از پاریس و تغییرات شخصیت‌های عیسی و صادق هدایت ارائه می‌دهد. کتاب به طور موشکافانه‌ای به روابط شخصی و تحولات آن‌ها در طول زمان پرداخته و تصویری زنده از زندگی در آن دوران ترسیم می‌کند.
کتاب آثار نایاب صادق هدایت
کتاب «آثار نایاب صادق هدایت» که جهانگیر هدایت آن را گردآوری کرده، مجموعه‌ای از آثار منتشرشده‌ی صادق هدایت در سال‌های ۱۳۱۰ تا ۱۳۲۵ است که تحت نام مستعار یا با امضای «ص. ه» در نشریات مختلف منتشر شده‌اند. این مجموعه، نایاب‌ترین و کمتر شناخته‌شده‌ترین نوشته‌های هدایت را در برمی‌گیرند.
نقد کلی آثار جهانگیر هدایت
دغدغه‌های جهانگیر هدایت بیشتر معطوف به حفظ و معرفی میراث ادبی صادق هدایت و آثار نایاب او است. او تلاش کرده تا این آثار کمتر شناخته‌شده را پیدا و به طور دقیق تدوین و منتشر کند. ژانر آثار جهانگیر هدایت عمدتاً تحقیقاتی، تاریخی و بیوگرافی است و در آثارش به بررسی سرنوشت آثار ادبی صادق هدایت و نیز تحلیل زندگی شخصی و حرفه‌ای او می‌پردازد.
