کتاب محرمانه با فرزندم

محرمانه با فرزندم نوشته هانیه جهانی کتابی درباره تربیت جنسی کودکان و نوجوانان است که در دفتر نشر معارف به چاپ رسیده است.

 درباره کتاب محرمانه با فرزندم

خانواده، نخستین نهاد اجتماعی است که کودک و نوجوان در آن پرورش می‌یابند و این کانون مقدس در شکل‌گیری شخصیت، باور و اخلاق فرزندان نقش بسزایی ایفا می‌کند. خانواده، مناسب‌ترین نظام برای تأمین نیاز عاطفی، مادی و معنوی انسان‌ها بوده و بهترین بستر را برای شکوفایی ابعاد مختلف وجود انسان فراهم می‌کند. بنابراین با توجه به نقش حیاتی و مهمّ خانواده‌ها، به‌خصوص در عصر حاضر که بمباران تبلیغاتی، نسل کنونی را آماج حملات خود قرار داده است، شناخت نیازهای فرزندان و چگونگی مواجهه در شرایط گوناگون، امری لازم و ضروری است. والدین برای به‌روزرسانی اطلاعات تربیتی خود نیازمند تلاش و پشتکار فراوانی می‌باشند که از طریق مطالعه منابع موثق و بهره‌گیری از تجارب افراد موفق و اجرای آن‌ها می‌توانند به موفقیت‌های چشم‌گیری دست یابند.

یکی از عرصه‌های چالش‌برانگیز در تربیت کودکان و نوجوانان بحث «تربیت جنسی» است. با توجه به افزایش محرّک‌های جنسی و رشد روزافزون فناوری‌های روز، تربیت جنسیِ آگاهانه یکی از موضوعات مهم است که والدین با آگاهی از نحوهٔ برخورد مناسب با آن می‌توانند از ظریف‌ترین مداخله‌های تربیتی در این زمینه استفاده کنند. یکی از دغدغه‌های جدّی والدین و مربیان، تربیت صحیح جنسی فرزندان است. آموزش زودهنگام، شتاب‌زده و ناشیانه مسائل جنسی به کودکان و نیز تأخیر این آموزش‌ها، پنهان‌سازی و یا نادیده گرفتن آن، آسیب جدّی بر تفکر و سبک زندگی کودکان و نوجوانان در آینده می‌گذارد. اما واقعاً ماهیت غریزه جنسی چیست؟ آیا وقتی صحبت از این غریزه می‌شود، رابطهٔ جنسی مطرح است؟ منظور از غریزه جنسی، رابطه جنسی نیست، بلکه غریزه جنسی تعامل ابعاد عاطفی، احساسی، هیجانی و نیاز جنسی است، اما در یک کودک تا مدت‌ها این ابعاد معنای واقعی ندارد.

از اولین روزهای زندگی کودک، نشانه‌هایی از لذت جسمانی دیده می‌شود و اگر این احساس طبیعی به‌شکل سالم هدایت نشود، سازه‌های اصلی بهداشت روانی از نظر ارضای متعادل غرایز جنسی در دوره نوجوانی به درستی تشکیل نمی‌شود. بنابراین هر چقدر والدین در برابر کنجکاوی جنسی کودکان واکنش طبیعی و مناسب داشته باشند و این واکنش با توجه به ظرفیت شناختی کودک و دور از پنهان‌کاری صورت پذیرد، خطر انحراف فکری و رفتاری در این زمینه کاهش می‌یابد، زیرا کنجکاوی در این زمینه در ابتدا جنبهٔ شناختی دارد؛ اما اگر برخورد، سرکوب‌کننده باشد این جنبهٔ شناختی تبدیل به جنبهٔ جنسی می‌شود و نهایتاً زمینهٔ انحراف اخلاقی را به دنبال خواهد داشت.

در کتاب حاضر سعی بر آن است که تربیت جنسی در دوره‌های مختلف زندگی کودکان و نوجوانان تا زمان پیش از ازدواج مورد بررسی قرار گیرد. در هر دوره‌ای ابتدا ویژگی‌های عاطفی، جسمی، جنسی و اجتماعی افراد هدف، مورد بررسی قرار می‌گیرد و در قسمت‌های بعدی به راهبردهای عملی و کاربردی مختص هر دوره پرداخته می‌شود. نگارندهٔ این کتاب به‌سبب اهمیتی که تربیت جنسی از دوران کودکی و نیز نوجوانی دارد و هم‌چنین نیاز والدین به داشتن اطلاعات علمی و دقیق جهت برخورد با این مسائل سعی کرده است تا با استفاده از متون مختلف و جدید در حیطهٔ تربیت جنسی، دست‌نوشته‌ای مفید به زبان ساده و روان برای والدینِ دارای فرزند دختر یا پسر تا سنین پیش از ازدواج، تدوین کند.

 خواندن کتاب محرمانه با فرزندم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

مطالعهٔ این کتاب به والدین، مشاوران و مربیان مدارس و مهدکودک‌ها پیشنهاد می‌شود.

 بخشی از کتاب محرمانه با فرزندم

دورهٔ «نوجوانی» یکی از بحرانی‌ترین، حساس‌ترین و پرتلاطم‌ترین دوران زندگی هر فردی است. بسیاری از صاحب‌نظران، نوجوانی را حدفاصل کودکی و بزرگ‌سالی دانسته‌اند. در این زمان نوجوان از سویی، در حال بریدن از پیوندهای کودکی است و از سوی دیگر، میل به استقلال بزرگ‌سالی در او موج می‌زند و در واقع، نه کودک است و نه بزرگ‌سال.

با توجه به تغییرات خاصی که از نظر جسمی، شناختی، روانی و اجتماعی در نوجوان رخ می‌دهد، آگاهی والدین از این مسائل موجب می‌شود که با بهره‌گیری از اطلاعات لازم، روش‌های مفید و متناسبی برای تعامل با نوجوان اتخاذ کرده، از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کنند.

شروع نوجوانی با بلوغ جنسی همراه است و در اقلیم‌های گوناگون، سنّ شروع و اتمام این دوران متفاوت است؛ از این رو برای پرهیز از ابهام، سنّ تقویمی بلوغ پسران، سنین سیزده تا هجده سال گفته‌اند و دامنهٔ سنّی بلوغ دختران را سنین نه تا شانزده‌سالگی نامیده‌اند.

در نوجوانی، دختران و پسران دچار بحران در تصمیم‌گیری می‌شوند، زیرا در دورهٔ کودکی بیشتر والدین برای آن‌ها تصمیم می‌گرفتند و اکنون خودشان مایلند تصمیم بگیرند و به علت عدم مهارت در تصمیم‌گیری دچار سردرگمی می‌شوند. شکایتی که والدین دارند این است که فرزندانشان نمی‌توانند حتی موقع خرید وسایل لازم برای خودشان تصمیم قطعی بگیرند و نیاز دارند والدینشان آن‌ها را حتماً مورد تأیید قرار دهند. در این شرایط به والدین توصیه می‌شود به جای تصمیم‌گیری به جای آن‌ها، سعی کنند آن‌ها را برای تصمیم‌گیری تشویق کنند و در نهایت خود فرد تصمیم بگیرد چه چیزی را تهیه کند؛ علاوه بر این، والدین سعی کنند از زمان کودکی آن‌ها را در شرایط تصمیم‌گیری قرار دهند تا مهارت لازم را در این باره کسب کنند.

اتفاق خاص و مهمی که در این دوران صورت می‌گیرد، «هویت‌یابی» است؛ نوجوان در جست‌وجوی هویت خودش برمی‌آید و مایل است جایگاه خودش را در عالم کشف کند و پاسخ به سؤال «من کیستم؟» را بیابد. اریکسون۱۵۵ (روانشناس آمریکایی) در این‌باره گفته است:

هویتی که نوجوان در صدد است تا به‌طور روشن با آن مواجه شود این است که کیست؟ نقشی را که باید در جامعه ایفا کند، چیست؟ آیا فردِ کودک است یا بزرگ‌سال؟ آیا توانایی آن را دارد که روزی به عنوان همسر یا پدر باشد؟ آیا علی‌رغم نژاد، مذهب یا زمینه‌های ملی که او را از نظر مردم کم‌ارزش جلوه می‌دهد، احساس اعتمادبه‌نفس دارد؟۱۵۶

در این دوره، گرایش به اخلاق و معنویت در نوجوان شکل می‌گیرد. روح تشنهٔ نوجوان آمادگی بسیاری برای پذیرش فضایل اخلاقی دارد. در شکل‌گیری این فضایل، پیشینهٔ نوجوان و کشتزاری که در آن رشد کرده است (خانواده)، نقش بسزایی ایفا می‌کند. شهید مطهری(ره) در این‌باره می‌نویسد:

نظام ارزش‌ها، مبتنی بر طرز تلقی افراد از زندگی و موقعیت انسان در جهان و در رابطه با پدیده‌های جهان است. بسیاری از جوانان و نوجوانان داشتن نوعی فلسفهٔ زندگی را برای خود ضروری می‌دانند. وقتی برای اولین بار به دنیای اطراف خود می‌نگرند و سعی می‌کنند شخصیت خود را ارزیابی نمایند، احساس می‌کنند که دربارهٔ جهان و معنی وجود انسان و حتی خودشان نیازمند پاسخ هستند و ابعاد پاسخ را در مذهب جست‌وجو می‌کنند.۱۵۷

از نظر شناختی، کلیهٔ توانایی‌های شناختی مربوط به تفکر، یادآوری و یادگیری در دورهٔ نوجوانی، رشد و پیشرفت می‌کند. در این مرحله، مهارت‌های حافظه و دانش پایه‌ای نوجوان، گسترده‌تر می‌شود و توانایی فراشناختِ نوجوان (تفکر درباره تفکر) پیشرفت می‌کند. در این دوره، نوجوان به تفکر ذهنی و انتزاعی بیشتر اهمیت می‌دهد و بر اساس فرضیات، استدلال و استنتاج می‌کند و نوجوان علاوه بر زمان حال، به زمان گذشته و آینده نیز اهمیت می‌دهد. فرد در دوران نوجوانی نگران آینده (شغلی، تحصیلی و...) است و این افکار موجب احساس استرس روزافزون در او می‌شود.