کتاب مبانی و اصول تعلیم و تربیت با نگاهی به تحولات دوران معاصر

کتاب مبانی و اصول تعلیم و تربیت (با نگاهی به تحولات دوران معاصر) نوشته دکتر رحمت الله مرزوقی از سری کتاب‌های علوم تربیتی انتشارات آوای نور است.

خلاصه کتاب مبانی و اصول تعلیم و تربیت با نگاهی به تحولات دوران معاصر

در این کتاب که ده فصل دارد نویسنده پس از نگاهی به مفهوم‌شناسی و ضرورت تعلیم و تربیت کوشیده است ابعاد، اصول و انواع تعلیم و تربیت در دنیای مدرن را بازبینی و بررسی کند که تعلیم و تربیت انتقادی و تعلیم و تربیت از منظر پست‌مدرن از آن جمله‌اند.

خواندن کتاب مبانی و اصول تعلیم و تربیت با نگاهی به تحولات دوران معاصر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه این کتاب می‌تواند برای پژوهشگران علوم تربیتی و دانشجویان و اساتید این حوزه راهگشا باشد.

جملاتی از کتاب مبانی و اصول تعلیم و تربیت با نگاهی به تحولات دوران معاصر

معمولاً هر اندیشه‌ای که در یکی از قلمروهای دانش بشری مطرح می‌گردد، علاوه بر آنکه دارای خاستگاهی تاریخی و سیر تحولی است، تحت‌تأثیر جامعه‌شناسی و روان‌شناسی معرفت عالمان در آن عصر و زمان نیز قرار می‌گیرد. تعلیم و تربیت «طبیعت‌گرا» نیز اگرچه در قرن هیجدهم به‌طور بارزی به وسیله روسو مطرح گردید، اما با نگاهی به زمینه‌های تاریخی این نظریه مشخص می‌شود که این ایده ابتدا نزد یونانیان مطرح بوده است. چرا که تفکر «یونانی» با جهان طبیعی مانوس بود و قانون‌های اخلاقی را جزیی از قوانین «طبیعت» می‌دانست. از این دیدگاه، یک انسان خوب باید از قوانین طبیعت پیروی کند، در حالیکه در مقابل یک آدم شرور نیز از قانون‌های جهان طبیعی سرپیچی می‌کند.

سقراط از بزرگان اندیشه یونان باستان سعی نمود تا با تهییج توجه فرد به شناخت خود، به بیدار کردن «طبیعت» وی بپردازد۱. افلاطون معتقد بود که تربیت فرد دوگانه است. یکی تربیت تن و دیگری تربیت روان. تربیت روان به معنای شکوفاندن «توانایی‌های آدمی» و پروراندن جنبه‌های گوناگونش چنانکه با «طبیعتش» خویشاوندی داشته باشد. از نظر وی روان آدمی باید به طبیعتی که نیک، زیبا و حقیقی است رو کند و از بدی و زشتی روی برگرداند. ارسطو معتقد بود که در تربیت باید سه اصل مورد توجه قرار گیرد. نخست «طبیعت» که اساس فعل و انفعال حیاتی آدمی است و موجب سائق‌های عاطفی می‌شود، دوم «عادت» به معنای تسلط بر اعمال غیرعقلانی است و سومین اصل نیز پرورش «عقل» است که وی آن را مهم‌ترین صفت اختصاصی بشر می‌داند. به نظر می‌رسد که آنچه تفکر ارسطویی را از دیگران متمایز می‌سازد، همانا تأکید او بر «طبیعت» و «طبایع‌نگری» اوست. به همین دلیل بود که وی کار عالم را خبرگرفتن از مقتضیات «طبایع» اشیاء می‌دانست. در نظام اندیشه ارسطو، تأکید بر طبیعت و قوانین حاکم بر آن مانند افتادن سنگ به پائین، باریدن باران، فرو رفتن سنگ در آب، بالا رفتن شعله آتش و... همه طبیعی و ذاتی بودند.

طرز تفکر طبیعت‌گرایی تا مدت مدیدی بر آسمان علم و معرفت سایه افکند تا اینکه تدریجاً با آغاز دوره «رنسانس»، رویکرد جبری، قسری و عرضی دیدن امور بر طبایع‌نگری فائق شد و بحث از قوانین «طبیعت» در معنای جدید و با نگاه علم جدید مورد توجه قرارگرفت. به همین دلیل و پس از آن، تضعیف تدریجی حاکمیت کلیسا و بینش ارسطویی که بر علیت و مقتضیات «ذات» تأکید می‌کرد و همچنین پیدایش متفکران جدیدی مانند بیکن، دکارت و دیگران، دوره جدیدی در اروپا آغاز گردید.

فهرست کتاب مبانی و اصول تعلیم و تربیت با نگاهی به تحولات دوران معاصر

پیشگفتار

فصل ۱: مفهوم‌شناسی و ضرورت تعلیم و تربیت

فصل ۲: مبانی تربیت

فصل ۳: اهداف و اصول تعلیم و تربیت

فصل ۴: ابعاد تعلیم و تربیت

فصل ۵: تعلیم و تربیت طبیعی

فصل ۶: تعلیم و تربیت انتقادی

فصل ۷: تعلیم و تربیت از منظر پست‌مدرنیسم

فصل ۸: جهانی شدن و تعلیم و تربیت به سوی یک مدل بومی – جهانی

فصل ۹: تعلیم و تربیت مجازی رویکردی به تربیت شهروند الکترونیک

فصل ۱۰: چالش‌های تربیت دینی در دوران معاصر

یادداشت‌ها