بریده‌هایی از کتاب مبانی و اصول تعلیم و تربیت با نگاهی به تحولات دوران معاصر

عمده فلاسفه از شرق تا غرب و از افلاطون تا فیلسوفان معاصر و متفکران مسلمان نظرات متعددی درباره تعلیم و تربیت مطرح نموده‌اند. از جمله سؤالاتی است که در قلمرو فلسفه تعلیم و تربیت مطرح می‌شود. پرسش‌هایی درباره تعریف، معنا، اهداف و اصول تعلیم و تربیت از دیدگاه فلسفه، مکاتب فلسفی و فیلسوفان می‌باشد. البته پرسش‌های عمیق‌تری نیز در حوزه فلسفه تربیت مانند تعریف و ماهیت انسان، ماهیت معرفت، ارزشها و اهداف زندگانی انسان نیز مطرح‌اند که بحث‌های فراوان و بررسی‌های دقیق و موشکافانه فلسفی و عمیقی درباره آنها مطرح شده‌اند. به‌هرحال، این حوزه امروزه یکی از قلمروهای علوم‌تربیتی است که دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری به مطالعه، بررسی و تحصیل در آن می‌پردازند.

عوامل مؤثر بر تربیت در سه گروه عوامل فردی، محیطی و فرامحیطی تقسیم‌بندی می‌شوند

هر انسانی ویژگی‌هایی دارد که می‌تواند در نوع و چگونگی تربیت وی تأثیرگذار باشد. این ویژگی‌ها شامل عوامل بیولوژیکی، روان‌شناختی، خُلقی، استعداد، هوش

این عوامل در بدو تولد با آدمی همراه‌اند. گروه دومی نیز از عوامل فردی مانند علائق، هدف‌ها، خواسته‌ها، آرزوها، تصورات و نظایر اینها هستند که می‌توانند تحت تأثیر محیط به وجود آیند

دانش‌آموزان ژاپنی بر این باروند که هر فردی می‌تواند به موفقیت دست یابد. اما تنها، پرنده‌ای که کندتر پرواز می‌کند، باید صبح زودتر از لانه خارج شود. در واقع در باور آنان، عنصر "تلاش" جایگاهی اساسی دارد و هر کسی می‌تواند با تلاش مستمر و پیوسته به موفقیت نائل گردد.