کتاب شیوه‌های سازگاری با سوانح و بلایا (راهنمای مداخلات روانی اجتماعی)

«شیوه‌های سازگاری با سوانح و بلایا (راهنمای مداخلات روانی اجتماعی)» کتابی به قلم دکتر جان اچ. انریچ و دکتر شارون مک‌گاید است.

هر حادثه‌ای از یک باخت ساده تا زلزله و سیل که به ناخشنودی منجر شود، نوعی بلا به‌حساب می‌آید. امروزه به هر حادثه‌ای که خسارت و تلفات به‌بار آورد، فاجعه می‌گویند. به عبارتی، اختلال شدید زیست محیطی، روانی و اجتماعی را شامل می شوند که فراتر از توانایی‌های فرد برای مقابله با مشکلات ناشی از آن است؛ با این تعابیر بلا در اصطلاح عامه کاربرد وسیعی دارد.

ایران به دلیل قرارگرفتن در منطقهٔ خاص تکنوتیکی کرهٔ زمین، یکی از کشورهای بسیار حادثه‌خیز جهان از لحاظ حوادث طبیعی است، به‌طوری‌که از هر ۴۰ حادثه که بلای طبیعی به‌شمار می‌رود، ۳۱ حادثه در ایران رخ می‌دهد. در سال‌های گذشته، وقتی صحبت از مداخله در بحران و بلایای طبیعی و پیامدهای آن می‌شد، بیشتر، پیامدهای جانی، خسارات مالی، معلولیت جسمی و آثار زیست‌محیطی آن مدنظر بود و به تبع آن، نیازهای آسیب‌دیدگان و کمک‌هایی که به آنها می‌شد، در نیازهای مادی و پزشکی خلاصه می‌شد. با وجود این در سال‌های اخیر، بیشتر به پیامدهای روانی‌اجتماعی که یکی از پیامدهای بسیار مزمن و پُرهزینهٔ این حوادث است، توجه می‌شود و به تبع آن، نیازهای روان‌شناختی، حمایت روانی‌اجتماعی و مداخله‌های به هنگام روان‌شناختی، بیشتر مد نظر قرار گرفته است.

راهنمای مداخله‌های روانی‌اجتماعی، ازجمله کتاب حاضر، نوعی شیوهٔ علمی دقیق، همراه با بایدها و نبایدهای مبتنی بر شواهد علمی evidence-based است که هر اقدام و راهکار آن مبتنی‌بر چارچوب نظری تجربی است. این مداخله‌های مبتنی بر شواهد علمی، اگر سریع و بهنگام انجام شوند، پیامدهای روان‌شناختی و معلولیت‌های روانی را در بازماندگان کاهش داده و در فرایند طبیعی رفع آن قرار می‌دهد. در این کتاب نویسندگان نکات را به‌صورت پروتکل و راهنمایی کاربردی تنظیم کرده‌اند. وظایف تیم روان‌شناختی را در هر مرحله، یعنی قبل و حین و پس از بلایا، به‌صورت شفاف بیان نموده اند. مطالعهٔ این کتاب با این ویژگی‌ها نه تنها برای تیم‌های امدادی و مداخله در بحران، بلکه برای عموم مردم آموزنده و راهگشاست.