کتاب فلسفه و فرهنگ

کتاب فلسفه و فرهنگ؛ تحلیلی بر سیاست‌گذاری فرهنگی در آموزش عالی ایران نوشته‌ی علیرضا محمدی، اثری پژوهشی در حوزه‌ی سیاست‌گذاری فرهنگی و آموزش عالی است که انتشارات موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم آن را منتشر کرده است. این کتاب با رویکردی تحلیلی، به بررسی سیاست‌های فرهنگی در دانشگاه‌ها و نقش آن‌ها در شکل‌دهی به فضای فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی ایران می‌پردازد. نویسنده با بهره‌گیری از نظریه‌های فلسفی و جامعه‌شناختی، به‌ویژه نظریه هژمونی گرامشی و مدل برنامه‌های پژوهشی لاکاتوش، تلاش کرده است تا ریشه‌ها، چالش‌ها و راهکارهای سیاست‌گذاری فرهنگی را در بستر دانشگاه‌های ایران واکاوی کند. ساختار کتاب شامل مباحث نظری، تحلیل اسناد بالادستی، بررسی میدانی و ارائه راهکارهای سیاستی است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب فلسفه و فرهنگ

کتاب فلسفه و فرهنگ؛ تحلیلی بر سیاست‌گذاری فرهنگی در آموزش عالی ایران، اثری است که به بررسی عمیق سیاست‌گذاری فرهنگی در دانشگاه‌های ایران می‌پردازد. علیرضا محمدی در این کتاب، با تکیه‌بر روش تحقیق کیفی و مطالعه موردی، به تحلیل اسناد بالادستی فرهنگی و گفت‌وگو با گروه‌های دانشجویی پرداخته است. کتاب در چند فصل، ابتدا مفاهیم و چارچوب‌های نظری سیاست‌گذاری فرهنگی را شرح داده و سپس با استفاده از نظریه هژمونی گرامشی و مدل لاکاتوش، به تبیین رابطه میان حاکمیت و دانشگاه‌ها در زمینه سیاست‌های فرهنگی می‌پردازد. بخش‌هایی از کتاب به مقایسه دیدگاه‌های اسلامی و غربی درباره عقل، دانشگاه و سیاست فرهنگی اختصاص یافته و نقش اندیشه‌های امام خمینی در شکل‌گیری سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بررسی شده است. در ادامه، ناکارآمدی‌ها، چالش‌ها و آسیب‌های سیاست‌گذاری فرهنگی در دانشگاه‌ها تحلیل و در نهایت راهکارهایی برای بهبود این وضعیت ارائه شده است. این کتاب با رویکردی تحلیلی و انتقادی، تصویری از وضعیت سیاست‌گذاری فرهنگی در آموزش عالی ایران و تعامل میان دولت، دانشگاه و جامعه مدنی ترسیم کرده است.

خلاصه کتاب فلسفه و فرهنگ

کتاب فلسفه و فرهنگ؛ تحلیلی بر سیاست‌گذاری فرهنگی در آموزش عالی ایران، با طرح این پرسش آغاز می‌شود که آیا میان حاکمیت و دانشگاه‌ها در زمینه سیاست‌گذاری فرهنگی، رابطه‌ای هژمونیک برقرار است یا خیر و در صورت نبود این رابطه، دلایل آن چیست. نویسنده ابتدا مفاهیم کلیدی سیاست‌گذاری فرهنگی، جامعه مدنی و هژمونی را با تکیه‌بر نظریه گرامشی و مدل لاکاتوش شرح می‌دهد و نقش نهادهای مدنی و دانشجویی را در پذیرش یا رد سیاست‌های فرهنگی دولت بررسی می‌کند. در بخش‌های نظری، تفاوت نگاه اسلامی و غربی به انسان، عقل و دانشگاه مورد بحث قرار می‌گیرد و نشان داده می‌شود که سیاست‌های فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران عمدتاً بر پایه اندیشه‌های امام خمینی و نظریه ولایت فقیه شکل گرفته‌اند. این سیاست‌ها در اسناد بالادستی مانند نقشه مهندسی فرهنگی کشور بازتاب یافته‌اند و هدف آن‌ها هدایت فرهنگی جامعه و دانشگاه‌هاست. در بخش میدانی، نویسنده با تحلیل اسناد و انجام گفت‌وگوهای گروهی با دانشجویان دانشگاه تهران، سه چالش اصلی سیاست‌گذاری فرهنگی را شناسایی می‌کند: ناکارآمدی سیاست‌های فرهنگی، تشویش معرفتی سیاست‌گذاران و سیاست‌زده بودن برنامه‌های فرهنگی. این عوامل به‌عنوان دلایل اصلی عدم تفاهم میان حاکمیت و دانشگاه و جامعه‌پذیر نشدن سیاست‌های فرهنگی معرفی شده‌اند. در نهایت، کتاب با ارائه راهکارهایی مبتنی‌بر مفهوم هژمونی گرامشی، بر ضرورت ایجاد رضایت، توافق و اقناع میان حاکمیت و بدنه دانشگاه تأکید می‌کند و پیشنهاد می‌دهد که سیاست‌گذاری فرهنگی باید با مشارکت واقعی جامعه مدنی و نهادهای دانشجویی و با توجه به شرایط محیطی و نیازهای واقعی دانشگاه‌ها انجام شود.

چرا باید کتاب فلسفه و فرهنگ را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و انتقادی، به یکی از مهم‌ترین مسائل آموزش عالی ایران یعنی سیاست‌گذاری فرهنگی می‌پردازد و تلاش می‌کند با استفاده از نظریه‌های فلسفی و جامعه‌شناختی، ریشه‌ها و چالش‌های این حوزه را روشن کند. از ویژگی‌های شاخص کتاب، تلفیق مباحث نظری با تحلیل اسناد و داده‌های میدانی است که تصویری چندلایه از وضعیت سیاست‌گذاری فرهنگی در دانشگاه‌ها ارائه می‌دهد. همچنین، کتاب با بررسی تطبیقی دیدگاه‌های اسلامی و غربی درباره عقل و دانشگاه، به فهم بهتر تفاوت‌های بنیادین در سیاست‌گذاری فرهنگی کمک می‌کند. برای کسانی که به دنبال شناخت عمیق‌تر از تعامل میان دولت، دانشگاه و جامعه مدنی در ایران هستند، این کتاب فرصتی برای آشنایی با چالش‌ها و راهکارهای موجود در این حوزه فراهم می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان حوزه علوم اجتماعی، مطالعات فرهنگی، آموزش عالی و سیاست‌گذاری، مدیران و کارشناسان فرهنگی دانشگاه‌ها و افرادی که دغدغه تحلیل سیاست‌های فرهنگی و نقش دانشگاه در جامعه را دارند، پیشنهاد می‌شود.