کتاب پول، توسعه و تورم

کتاب پول، توسعه و تورم نوشته‌ حسین درودیان، محمد مهدی عسگری ده‌ آبادی و محمد قائد امینی اثری پژوهشی در حوزه‌ی اقتصاد کلان است که به بررسی پیوندهای میان سیاست‌های پولی، فرایند توسعه‌ی اقتصادی و پدیده‎‌ی تورم در ایران می‌پردازد و توسط انتشارات رایحه اقتصاد منتشر شده است. کتاب بر پایه سه نشست تخصصی شکل گرفته که هر یک به یکی از موضوعات کلیدی اقتصاد پولی اختصاص دارد: نقش پول در توسعه‌ی اقتصادی، الزامات کنترل نقدینگی با رویکرد پول درون‌زا و بازخوانی مفهوم تورم از زاویه‌ای متفاوت. نویسندگان با تکیه‌بر تجربیات ایران و بهره‌گیری از دیدگاه‌های متعارف و دگراندیش در اقتصاد، تلاش کرده‌اند تصویری چندلایه و انتقادی از سیاست‌های پولی و اثرات آن بر توسعه و ثبات اقتصادی ارائه دهند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب پول، توسعه و تورم

کتاب پول، توسعه و تورم با گردآوری آثار حسین درودیان، محمدمهدی عسگری ده‌آبادی و محمد قائدامینی، به‌دنبال بازاندیشی در مفاهیم رایج اقتصاد پولی و نقد سیاست‌های مرسوم در ایران است. کتاب پول، توسعه و تورم در قالب سه نشست پژوهشی تدوین شده که هرکدام به یکی از موضوعات بنیادین اقتصاد کلان می‌پردازد. نخستین بخش، نقش پول در توسعه اقتصادی را با نگاهی انتقادی به فرضیه‌ی خنثایی پول و جدایی بخش اسمی و حقیقی اقتصاد بررسی می‌کند. بخش دوم، به الزامات کنترل نقدینگی در چارچوب نظریه پول درون‌زا می‌پردازد و چالش‌های نظام بانکی و سیاست‌های پولی را با رویکردی متفاوت از جریان اصلی اقتصاد تحلیل می‌کند. بخش سوم نیز مفهوم تورم را از منظرهای مختلف بازخوانی کرده و به نقد پیش‌فرض‌های رایج درباره علل و پیامدهای تورم در اقتصاد ایران می‌پردازد.

کتاب پول، توسعه و تورم به‌گونه‌ای است که هم به مبانی نظری می‌پردازد و هم با مثال‌ها و داده‌های بومی، کاربرد آن‌ها را در شرایط ایران به بحث می‌گذارد. حسین درودیان، محمدمهدی عسگری ده‌آبادی و محمد قائدامینی با بهره‌گیری از دیدگاه‌های پساکینزی، شومپیتری و هترودکس، تلاش کرده‌اند تصویری چندبعدی از رابطه‌ی پول، توسعه و تورم ارائه دهند و به پرسش‌های بنیادین درباره‌ی سیاست‌گذاری اقتصادی پاسخ دهند.

خلاصه کتاب پول، توسعه و تورم

کتاب پول، توسعه و تورم سه محور اصلی را دنبال می‌کند:

۱. نقش پول در توسعه‌ی اقتصادی: نویسنده‌ی نخست، حسین درودیان، با نقد دیدگاه متعارف اقتصاد که پول را عامل خنثی و جدا از بخش واقعی اقتصاد می‌داند، بر اهمیت پول به‌عنوان یک عنصر قوام‌بخش در فرایند توسعه تأکید کرده است. او با ارجاع به نظریه‌های پساکینزی و شومپیتری، نشان می‌دهد که پول نه‌تنها واسطه‌ی مبادله، بلکه پیش‌نیاز تولید و رشد اقتصادی است. در این نگاه، خلق پول و نقش بانک‌ها در تأمین مالی تولید و کارآفرینی، محور توسعه اقتصادی قرار می‌گیرد و سیاست‌های پولی باید با هدف توسعه و نه صرفاً کنترل تورم طراحی شوند.

۲. الزامات کنترل نقدینگی در چارچوب نظریه پول درون‌زا: محمدمهدی عسگری ده‌آبادی در این بخش، فرایند خلق نقدینگی در نظام بانکی ایران را با مدل‌های سنتی مقایسه کرده و بر تفاوت‌های رویکرد جریان اصلی و جریان دگراندیش اقتصاد تأکید کرده است. او توضیح می‌دهد که برخلاف تصور رایج، رشد نقدینگی عمدتاً ناشی از نیازهای درون‌زای اقتصاد، کسری بودجه دولت و ناترازی بانک‌هاست و کنترل صرف پایه پولی نمی‌تواند نقدینگی را مهار کند. نویسنده با بررسی تجربه‌های جهانی و سیاست‌های تسهیل کمی و تسهیل اعتبار، راهکارهایی برای بهبود ترازنامه بانک‌ها و هدایت نقدینگی به سمت تولید ارائه داده است.

۳. تورم به روایتی دیگر: محمد قائدامینی در این بخش، تعریف آکادمیک تورم و تفاوت آن با برداشت عمومی را شرح داده و به نقد پیش‌فرض‌های نظریه‌ی مقداری پول و تحلیل‌های رایج درباره تورم در ایران پرداخته است. او با بررسی ادوار تورمی و رابطه‌ی آن با رشد اقتصادی، نشان می‌دهد که تورم در ایران صرفاً ناشی از رشد نقدینگی نیست و عوامل ساختاری، انتظارات تورمی و شوک‌های بیرونی نیز نقش مهمی دارند. نویسنده بر اهمیت توجه به کیفیت نقدینگی، نقش سیاست‌های ارزی و اعتباری و ضرورت اصلاح نگاه سیاست‌گذاران به تورم تأکید کرده است. در مجموع، کتاب با رویکردی انتقادی و تحلیلی، سیاست‌های پولی و مالی ایران را بازخوانی و پیشنهادهایی برای اصلاح آن‌ها ارائه می‌کند.

چرا باید کتاب پول، توسعه و تورم را بخوانیم؟

این کتاب با کنارگذاشتن روایت‌های تک‌بعدی و رایج درباره‌ی پول و تورم، فرصتی برای آشنایی با دیدگاه‌های بدیل و کمتر شنیده‌شده در اقتصاد ایران فراهم می‌کند. یکی از ویژگی‌های شاخص آن، پیوند زدن مباحث نظری با مسائل عینی و روزمره‌ی اقتصاد ایران است؛ به‌گونه‌ای که خواننده می‌تواند رابطه میان سیاست‌های پولی، توسعه و تورم را در بستر واقعی کشور درک کند. همچنین، کتاب با نقد سیاست‌های مرسوم و ارائه‌ی راهکارهای جایگزین، به مخاطب کمک می‌کند تا نسبت به پیچیدگی‌های نظام بانکی، خلق نقدینگی و چالش‌های کنترل تورم دیدی جامع‌تر پیدا کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران و دانشجویان اقتصاد، فعالان حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی، مدیران بانکی و مالی و همچنین افرادی که دغدغه‌ی تحلیل ریشه‌ای مسائل تورم و توسعه در ایران را دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که به دنبال درک انتقادی و چندجانبه از سیاست‌های پولی و مالی هستند، این اثر مناسب است و البته برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر از نقش پول در توسعه و تأثیر سیاست‌های اقتصادی بر زندگی روزمره هستند، این کتاب منبعی ارزشمند و متفاوت به‌شمار می‌آید.

بخشی از کتاب پول، توسعه و تورم

«تفاوت جریان اصلی علم اقتصاد و جریان خلاف جریان اصلی در توضیح رشد نقدینگی در جهت علی خلق پول است. براساس آموزه‌های جریان اصلی، جهت علیت در خلق نقدینگی از پایه‌ی پولی به نقدینگی و مبتنی بر چارچوب ضریب فزاینده است. در واقع، پایه‌ی پولی می‌تواند منجر به رشد نقدینگی شود (دیدگاه پول برونزا)؛ اما در رویکرد خلاف جریان اصلی، رشد پایه‌ی پولی لزوماً به خلق نقدینگی منجر نشده و در صورت وجود رابطه علی جهت علیت از نقدینگی به پایه پولی است. به بیانی دیگر، این تقاضای عاملان اقتصادي است که منجر به رشد نقدینگی و به‌تبع آن خلق پایه‌ی پولی متناسب با آن می‌شود (دیدگاه پول درونزا). ضمن اینکه در جریان خلاف جریان اصلی علم اقتصاد، سازوکار ضریب فزاینده فاقد اعتبار است.»