کتاب صحابه در میزان قرآن و تاریخ

کتاب صحابه در میزان قرآن و تاریخ نوشته‌ی نورالله علیدوست خراسانی اثری پژوهشی و تحلیلی درباره جایگاه، نقش و شخصیت صحابه پیامبر اسلام است. این کتاب توسط انتشارات دانشگاه امام صادق منتشر شده است و به‌صورت تخصصی به بررسی دیدگاه‌های مختلف درباره عدالت، رفتار و عملکرد صحابه در منابع قرآنی و تاریخی می‌پردازد. نویسنده با رویکردی انتقادی و مستند، باورهای رایج درباره عصمت و عدالت مطلق صحابه را به چالش می‌کشد و با استناد به آیات قرآن و شواهد تاریخی، به تحلیل و ارزیابی رفتارهای متنوع صحابه می‌پردازد. ساختار کتاب شامل مقدمه‌ای مبسوط، دو فصل اصلی و بخش‌های تحلیلی درباره اجتهاد صحابه، روایت حدیث و نقد منابع اهل سنت است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب صحابه در میزان قرآن و تاریخ

کتاب صحابه در میزان قرآن و تاریخ به قلم نورالله علیدوست خراسانی اثری تحلیلی در حوزه تاریخ اسلام و علوم حدیث است که با نگاهی انتقادی به باورهای سنتی درباره صحابه پیامبر اسلام می‌نگرد. نویسنده در این کتاب، با تکیه‌بر منابع قرآنی و تاریخی، به بررسی دقیق مفهوم صحابه، تعریف و مصادیق آن، و نیز عدالت و رفتار آنان می‌پردازد. کتاب در دو فصل اصلی تنظیم شده است: فصل نخست به نقش صحابه در دوران پیامبر و بررسی عدالت آنان از منظر قرآن و تاریخ اختصاص دارد و فصل دوم به موضوع اجتهاد صحابه و نقد افسانه اجتهاد در میان آنان می‌پردازد. علاوه‌بر این، مباحثی درباره جعل حدیث، نقد منابع روایی اهل سنت و معیارهای شناخت احادیث صحیح نیز در کتاب مطرح شده است. نویسنده تلاش کرده است تا با رویکردی مستند و تحلیلی، تصویری واقع‌بینانه از صحابه ارائه دهد و از تعمیم‌های غیرمستند و افسانه‌سازی‌های رایج پرهیز کند. این کتاب برای علاقه‌مندان به مطالعات تاریخی، علوم حدیث و نقد منابع اسلامی، اثری قابل‌توجه به‌شمار می‌آید.

خلاصه کتاب صحابه در میزان قرآن و تاریخ

کتاب صحابه در میزان قرآن و تاریخ با مقدمه‌ای درباره ضرورت نقد و بررسی جایگاه صحابه در تاریخ اسلام آغاز می‌شود. نویسنده تأکید کرده است که احترام به صحابه تا زمانی معتبر است که آنان در مسیر حق و عدالت باقی بمانند و هرگونه عصمت و مصونیت مطلق برای آنان، نه با عقل سازگار است و نه با شواهد تاریخی و قرآنی. در فصل نخست، مفهوم صحابه و اختلاف نظرها درباره تعریف آن بررسی شده است. نویسنده نشان داده است که برخی تنها دیدار با پیامبر را کافی برای صحابی‌بودن می‌دانند، درحالی‌که گروهی دیگر ملاک‌هایی مانند همراهی طولانی‌تر و شرکت در غزوات را شرط می‌دانند. سپس به موضوع عدالت صحابه پرداخته شده و دیدگاه‌های اهل سنت درباره عدالت مطلق همه صحابه نقد شده است. نویسنده با استناد به آیات قرآن، نشان داده است که قرآن گروه‌هایی از صحابه را ستوده و گروه‌هایی دیگر را نکوهش کرده است؛ از جمله منافقان شناخته‌شده و ناشناخته، بیماردلان، دهن‌بینان، کسانی که کار نیک و بد را به هم آمیخته‌اند و حتی افرادی که تا مرز ارتداد پیش رفته‌اند. همچنین نمونه‌هایی از رفتارهای نادرست برخی صحابه مانند فرار از میدان نبرد، نقشه قتل پیامبر، تهمت به حریم پیامبر و مشاجره در حضور او ذکر شده است. در ادامه، نویسنده به نقد افسانه اجتهاد صحابه پرداخته و نشان داده است که اجتهاد به معنای رای در برابر نص، در میان برخی صحابه رایج بوده و گاه به تغییر احکام و حتی بدعت‌گذاری منجر شده است. موضوع جعل حدیث و نقد منابع روایی اهل سنت، به‌ویژه صحیحین، بخش دیگری از کتاب را تشکیل می‌دهد. نویسنده با بررسی معیارهای شناخت حدیث صحیح و نقد ادعاهای مربوط به وثاقت مطلق راویان، بر ضرورت تحقیق و بررسی دقیق در نقل روایات تأکید کرده است. در مجموع، کتاب با رویکردی مستند و تحلیلی، به نقد باورهای رایج درباره عدالت و عصمت صحابه می‌پردازد و بر لزوم داوری بر اساس شواهد قرآنی، تاریخی و عقلی تأکید دارد.

چرا باید کتاب صحابه در میزان قرآن و تاریخ را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی مستند و تحلیلی، به یکی از موضوعات حساس و بحث‌برانگیز تاریخ اسلام می‌پردازد و تلاش کرده است تا با کنارگذاشتن تعصب و پیش‌داوری، جایگاه واقعی صحابه را در پرتو قرآن و تاریخ بررسی کند. از ویژگی‌های شاخص کتاب، نقد علمی و مستدل باورهای رایج درباره عدالت مطلق صحابه و بررسی نمونه‌های متنوع از رفتارهای مثبت و منفی آنان است. همچنین، کتاب با تحلیل دقیق منابع روایی و تاریخی، به خواننده امکان می‌دهد تا با دیدی نقادانه‌تر به منابع اسلامی بنگرد و معیارهای علمی‌تری برای ارزیابی روایات و شخصیت‌ها به‌دست آورد. این اثر برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر و واقع‌بینانه‌تر از تاریخ صدر اسلام و جایگاه صحابه هستند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران تاریخ اسلام، دانشجویان علوم دینی، علاقه‌مندان به نقد منابع حدیثی و کسانی که دغدغه بررسی بی‌طرفانه جایگاه صحابه و روایت‌های تاریخی را دارند، پیشنهاد می‌شود.