کتاب اقتصاد و سعادت

اقتصاد و سعادت: الهیات اقتصاد مدرسی اثری پژوهشی از محمدحسین بهمن‌پور خالصی و محمدجواد شریف‌زاده است که انتشارات دانشگاه امام صادق آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی پیوند میان الهیات و اقتصاد در سنت مدرسی می‌پردازد و تلاش دارد با رویکردی تحلیلی و تاریخی، ریشه‌ها و تحولات اندیشه اقتصادی در بستر الهیات مسیحی قرون میانه را واکاوی کند. نویسندگان با تکیه‌بر منابع اصیل و تحلیل‌های تطبیقی، به دنبال ارائه تصویری جامع از نحوه مواجهه متفکران مدرسی با مسائل اقتصادی و نسبت آن با مفهوم سعادت انسانی هستند. ساختار کتاب شامل معرفی الهی‌دانان مدرسی، بررسی نهادهای اقتصادی و اجتماعی اروپا در قرون میانه، تحلیل نظریه‌های اقتصادی مدرسی و واکاوی موانع اقتصادی سعادت است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب اقتصاد و سعادت

اقتصاد و سعادت نوشته‌ی محمدحسین بهمن‌پور خالصی و محمدجواد شریف‌زاده، اثری میان‌رشته‌ای در حوزه فلسفه اقتصاد و الهیات است که با تمرکز بر سنت مدرسی، به بررسی تعامل دین و اقتصاد در تاریخ اندیشه غرب می‌پردازد. کتاب با رویکردی پدیدارشناسانه و ساختارگرا، ابتدا جایگاه الهی‌دانان مدرسی را در کلیسای قرون میانه معرفی کرده و سپس به تحلیل ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی اروپا از قرن سیزدهم تا هفدهم می‌پردازد. بخش‌های بعدی کتاب به تبیین نظریه‌های مدرسی درباره سعادت، ارزش، قیمت عادلانه، پول، مالکیت و مالیات اختصاص یافته است. در نهایت، نویسندگان با بررسی موانع اقتصادی سعادت و تحلیل موضوعاتی مانند ربا و بهره، تلاش کرده‌اند مدلی مفهومی از الهیات اقتصادی مدرسی ارائه دهند. این کتاب نه‌تنها تاریخ اندیشه اقتصادی را روایت می‌کند، بلکه به دنبال استخراج دلالت‌هایی برای اقتصاد اسلامی معاصر است و از این منظر، اثری نوآورانه در ادبیات فارسی به‌شمار می‌آید.

خلاصه کتاب اقتصاد و سعادت

اقتصاد و سعادت با طرح پرسش بنیادین درباره نسبت دین و اقتصاد آغاز می‌شود و نشان می‌دهد که چگونه الهیات مدرسی، اقتصاد را نه صرفاً به‌عنوان ابزاری برای سامان‌دهی زندگی مادی، بلکه به‌مثابه بخشی از مسیر تحقق سعادت انسانی تلقی می‌کرده است. نویسندگان ابتدا با معرفی الهی‌دانان مدرسی و جایگاه آن‌ها در ساختار چندبعدی کلیسا، زمینه‌های تاریخی و اجتماعی شکل‌گیری این جریان را توضیح داده‌اند. سپس با مروری بر تحولات اقتصادی اروپا در قرون میانه، نقش کلیسا و نهادهای وابسته به آن در توسعه شهرها، بازارها، بانک‌ها و نظام‌های حمایتی را بررسی کرده‌اند. در بخش نظری، کتاب به تحلیل مفاهیمی چون سعادت، جهان‌بینی توحیدی، مبادله، قراردادها، نظریه ارزش، قیمت عادلانه و پول می‌پردازد. نویسندگان نشان داده‌اند که مدرسیان با الهام از آموزه‌های دینی، مفاهیمی مانند قیمت عادلانه و ارزش پول را نه‌تنها از منظر اقتصادی، بلکه در پیوند با عدالت و فضیلت انسانی تحلیل می‌کردند. همچنین، موضوعاتی مانند مشروعیت حکومت، ساختار حکمرانی، مالیات و بازتوزیع درآمد از منظر الهیات اقتصادی مدرسی مورد واکاوی قرار گرفته است. در بخش پایانی، کتاب به موانع اقتصادی سعادت می‌پردازد و با بررسی نظریه بهره و ربا، انقلاب نظری تحلیل ربا و نسبت آن با عدالت و سعادت، تلاش می‌کند تصویری از چالش‌های نظری و عملی پیش‌روی جوامع دینی در مواجهه با پدیده‌های نوین اقتصادی ارائه دهد. در نهایت، مدل مفهومی اقتصاد مدرسی به‌عنوان جمع‌بندی ارائه شده است که می‌تواند الهام‌بخش پژوهش‌های اقتصاد اسلامی باشد.

چرا باید کتاب اقتصاد و سعادت را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و تاریخی، به یکی از مهم‌ترین پرسش‌های علوم انسانی یعنی نسبت دین و اقتصاد می‌پردازد و با تمرکز بر سنت مدرسی، نشان می‌دهد که چگونه مفاهیم اقتصادی در بستر الهیات و دغدغه‌های معنوی شکل گرفته‌اند. از ویژگی‌های شاخص اثر می‌توان به استفاده از منابع اصیل، تحلیل تطبیقی میان سنت مسیحی و مسائل معاصر اقتصاد اسلامی، و ارائه مدل مفهومی الهیات اقتصادی اشاره کرد. خواننده با مطالعه این کتاب، نه‌تنها با تاریخ اندیشه اقتصادی غرب آشنا می‌شود، بلکه با چالش‌های نظری و عملی پیوند دین و اقتصاد در جوامع دینی نیز مواجه خواهد شد. این اثر برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر ریشه‌های فلسفی و الهیاتی مفاهیم اقتصادی هستند، دستاوردهای قابل‌توجهی دارد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به پژوهشگران اقتصاد، فلسفه، الهیات، تاریخ اندیشه و علاقه‌مندان به مطالعات میان‌رشته‌ای پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که دغدغه نسبت دین و اقتصاد، عدالت اقتصادی، یا اقتصاد اسلامی را دارند، مطالعه این اثر مفید است.

بخشی از کتاب اقتصاد و سعادت

اگرچه آگوستین قدیس شاید به‌دنبال آرمان‌شهری بود که امکان تحقق آن در دنیای مادی در تصورش نمی‌گنجید؛ اما الهی‌دانان مدرسی تا جایی ایده او را باور داشتند که حتی تحقق یک آرمان‌شهر الهی در دنیا را دور از دسترس نمی‌یافتند. این آرمان‌شهر اگرچه شاید نمونه کامل شهر خدای آگوستین قدیس نباشد؛ اما به یقین تلاشی برای گام برداشتن در راستای تحقق آن بود. حال باید دید ریشه‌های الهیاتی این ایده از کجا برمی‌خواست؟ مختصات شهر خدای آگوستین قدیس با شهر خاکی و زمینی انسان‌ها تفاوت‌های قابل‌توجهی داشت؛ اما ایده پیوند شهر با امری فراطبیعی و نیز امتداد آن با تأکید بر ضرورت فعالیت‌های اقتصادی انسان برای تحقق سعادت، یکی از مهم‌ترین ایده‌هایی بود که شاید تاکنون در الهیات مسیحی معرفی شده بود؛ ایده‌ای که زمینه اصلی الهیات اقتصادی را در ادبیات مدرسی پی‌ریزی کرد. قرن‌ها پس از آگوستین و با تأسیس مجموعه مدارس مسیحی در انتهای قرون میانه اولیه، طبقه‌ای جدید در میان اصحاب کلیسا شکل یافت که به جهت تعامل ایشان با این مدارس، به آن‌ها الهی‌دانان مدرسی یا مدرسیان می‌گفتند؛ اگرچه مدرسیان عضوی از جامعه مسیحی به شمار می‌آمدند، اما استقلال ویژه‌ای نسبت به کلیسا و قوانین کلیسایی داشتند. آن‌ها نواندیشانی مذهبی بودند که تلاش می‌کردند تا گستره شریعت مسیحی را با ابداعات نظری و عملی خود توسعه دهند.