کتاب میراث شیعیان ماوراءالنهر در ازبکستان

کتاب «میراث شیعیان ماوراءالنهر در ازبکستان» نوشتهٔ سیدمهدی مهدوی و به همت نشر مسیر منتشر شده است. این اثر به بررسی و مستندسازی آثار و نشانه‌های حضور شیعیان در منطقهٔ ماوراءالنهر، به‌ویژه در کشور ازبکستان می‌پردازد و با تکیه‌بر پژوهش میدانی و عکاسی از بناها و کتیبه‌های تاریخی، تصویری از پیوندهای مذهبی و فرهنگی این سرزمین با تشیع ارائه می‌دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب میراث شیعیان ماوراءالنهر در ازبکستان

«میراث شیعیان ماوراءالنهر در ازبکستان» اثری پژوهشی و مستندنگارانه است که در قالب ناداستان و با محوریت سفرنامه و عکاسی تاریخی تدوین شده است. سیدمهدی مهدوی، نویسنده و عکاس کتاب، با سفر به شهرهای مهم ازبکستان مانند سمرقند، بخارا، کش و خیوه، به جست‌وجوی ردپای شیعیان و باورهای شیعی در آثار تاریخی و کتیبه‌های این مناطق پرداخته است. کتاب با ارائهٔ تصاویر و بازخوانی کتیبه‌ها، تلاش دارد حضور و نفوذ تشیع را در دوره‌های مختلف تاریخی، به‌ویژه عصر تیموریان، نشان دهد. ساختار کتاب بر پایهٔ گزارش سفر، تحلیل تاریخی و ارائهٔ مستندات تصویری استوار است و خواننده را با لایه‌های کمتر دیده‌شده‌ای از تاریخ فرهنگی و مذهبی آسیای مرکزی آشنا می‌کند. این اثر بخشی از مجموعهٔ «موزهٔ جیبی» است و با نگاهی مستند و پژوهشی، به بررسی ابعاد جغرافیایی و زمانی حضور شیعیان در ماوراءالنهر می‌پردازد.

خلاصه کتاب میراث شیعیان ماوراءالنهر در ازبکستان

کتاب «میراث شیعیان ماوراءالنهر در ازبکستان» با رویکردی میدانی و مستند، به بررسی آثار تاریخی و کتیبه‌هایی می‌پردازد که نشانه‌هایی از حضور و نفوذ شیعیان در منطقهٔ ماوراءالنهر، به‌ویژه ازبکستان، دارند. نویسنده با سفر به شهرهایی چون سمرقند، بخارا، کش و خیوه، بناهای تاریخی، مقابر، مدارس و مساجد را مورد بازدید و عکاسی قرار داده و کتیبه‌های موجود بر این بناها را بازخوانی و تحلیل کرده است. در این کتاب، نمونه‌هایی از کتیبه‌های با مضامین شیعی، مانند نام‌های «محمد» و «علی» یا صلوات بر اهل بیت، بر دیوارها و سردرهای بناهای تاریخی ثبت شده‌اند. نویسنده با استناد به این شواهد، به پیوند عمیق فرهنگی و مذهبی این منطقه با تشیع اشاره دارد و نشان می‌دهد که باورهای شیعی نه‌تنها در میان مردم، بلکه در ساختارهای حکومتی و معماری دورهٔ تیموریان نیز حضور داشته است. کتاب به معرفی شخصیت‌های تاریخی شیعه، مانند محمد عیاشی و محمد کشی، و نقش آنان در گسترش تشیع در ماوراءالنهر می‌پردازد. همچنین، با تحلیل کتیبه‌ها و شواهد معماری، تصویری از تعاملات مذهبی و فرهنگی در این منطقه ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه آثار تاریخی، حامل پیام‌ها و نشانه‌های اعتقادی شیعیان بوده‌اند.

چرا باید کتاب میراث شیعیان ماوراءالنهر در ازبکستان را بخوانیم؟

این کتاب با ارائهٔ مستندات تصویری و بازخوانی کتیبه‌های تاریخی، فرصتی فراهم می‌کند تا مخاطب با لایه‌های کمتر دیده‌شده‌ای از تاریخ تشیع در آسیای مرکزی آشنا شود. پژوهش میدانی و سفرنامه‌گونهٔ نویسنده، همراه با عکس‌های اختصاصی، امکان مشاهدهٔ مستقیم آثار و نشانه‌های فرهنگی و مذهبی را فراهم آورده است. «میراث شیعیان ماوراءالنهر در ازبکستان» برای علاقه‌مندان به تاریخ اسلام، معماری اسلامی و مطالعات فرهنگی، منبعی ارزشمند برای شناخت پیوندهای تاریخی ایران فرهنگی با سرزمین‌های همجوار به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران تاریخ اسلام، علاقه‌مندان به معماری و هنر اسلامی، دانشجویان رشته‌های تاریخ، مطالعات فرهنگی و ادیان، و کسانی که به شناخت ریشه‌های فرهنگی و مذهبی منطقهٔ ماوراءالنهر علاقه دارند، مناسب است. همچنین برای افرادی که به سفرنامه‌های مستند و عکاسی تاریخی علاقه‌مندند، جذاب خواهد بود.

بخشی از کتاب میراث شیعیان ماوراءالنهر در ازبکستان

«جمهوری ازبکستان با مساحت ۴۳۷ هزار کیلومتر و ۲۶ میلیون جمعیت در شمال شرقی ایران قرار دارد. مردم ازبکستان در قرون اولیه‌ی هجری با اسلام آشنا شدند. این سرزمین در گذشته در مسیر جاده‌ی ابریشم بوده و بخشی از قلمروی حکومت‌های سامانیان، غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان، ایلخانان و تیموریان محسوب می‌شده. تاریخ ازبکستان با تاریخ ایران مشترکات زیادی دارد زیرا قرن‌ها بخشی از خاک ایران بوده است. تیموریان در سال‌های ۷۴۹-۸۸۵ هجری شمسی حکومت می‌کردند. امیر تیمور گورکانی قدرت را در میدان جنگ و هنر معماری می‌دانست لذا معماران و هنرمندان شهرهای فتح‌شده را به سمرقند می‌فرستاد تا بناهای بزرگ و زیبایی را بسازند. کتیبه‌های متعدد با مضامین شیعی در منطقه‌ی آسیای مرکزی و ماوراءالنهر، نشان از حضور پررنگ شیعیان و غلبه‌ی اعتقاد شیعی در این نواحی می‌باشد. زیرا هیچگاه معمار کتیبه‌ای برخلاف اعتقادات مردم منطقه بر مساجد و مدارس و مقابر حک نمی‌کند. این کتیبه‌های شیعی که بر بنیه‌ی تاریخی حک بوده مورد تأیید امیر تیمور نیز بوده است. همچنین وجود عالمان بزرگ شیعی مانند محمد عیاشی و محمد کشی در قرون اولیه در سمرقند که خانه خود را محل رفت و آمد شیعیان و اهل علم قرار داده بودند زمینه‌ای را فراهم کرده بود تا جمعیت شیعه در ماوراءالنهر رو به گسترش باشد.»