کتاب خدیجه همسر پیامبر در کتیبه های ایران

معرفی کتاب خدیجه همسر پیامبر در کتیبه های ایران

کتاب الکترونیکی «خدیجه همسر پیامبر در کتیبه‌های ایران» (از مجموعه موزه‌ی جیبی؛ ۲) نوشتهٔ میثم صادقی تورانپشتی و با همکاری محمدرضا گیاه‌پور (ویراستار) و محمدمهدی عسگری (مدیر هنری) توسط انتشارات «در مسیر آفتاب» منتشر شده است. این اثر به بررسی حضور و جایگاه حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها) در کتیبه‌های تاریخی ایران پیش از دوره صفویه می‌پردازد و با ارائه نمونه‌هایی از سنگ‌نوشته‌ها و آثار معماری، پیوند باورهای شیعی و فرهنگ ایرانی را نشان می‌دهد. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب خدیجه همسر پیامبر در کتیبه های ایران

این کتاب به بررسی جایگاه حضرت «خدیجه» (سلام‌الله‌علیها) در فرهنگ و تاریخ ایران از طریق مطالعهٔ کتیبه‌های تاریخی می‌پردازد. تمرکز اصلی بر کتیبه‌هایی است که پیش از دوره صفویه در بناهای مذهبی، آرامگاه‌ها و سنگ‌قبرها یافت شده‌اند و نام یا یاد حضرت خدیجه در آن‌ها آمده است. نویسنده با گردآوری و تحلیل این آثار، نشان می‌دهد که باور به مقام و منزلت حضرت خدیجه در میان شیعیان ایرانی ریشه‌دار بوده و این ارادت در قالب صلوات‌ها، دعاها و حکاکی‌های مذهبی نمود یافته است. کتاب با نگاهی به تفاوت‌های رویکرد شیعه و اهل سنت نسبت به زنان برگزیدهٔ تاریخ اسلام، به ویژه حضرت خدیجه، سعی دارد تصویری از تحولات مذهبی و فرهنگی ایران در قرون میانه ارائه دهد. نمونه‌هایی از کتیبه‌های مساجد، بقاع متبرکه و گورستان‌ها در شهرهایی چون اصفهان، یزد، کرمان و هرات، شواهدی از حضور پررنگ نام حضرت خدیجه در فرهنگ مادی ایرانیان را به نمایش می‌گذارد. این اثر بخشی از مجموعه‌ای است که با هدف معرفی میراث مکتوب و سنگی ایران اسلامی تهیه شده است.

خلاصه کتاب خدیجه همسر پیامبر در کتیبه های ایران

این کتاب با گردآوری نمونه‌هایی از کتیبه‌های تاریخی، نشان می‌دهد که نام و یاد حضرت «خدیجه» (سلام‌الله‌علیها) در فرهنگ ایرانی، به ویژه در مناطق شیعه‌نشین، جایگاهی ویژه داشته است. نویسنده ابتدا توضیح می‌دهد که چگونه صلوات‌ها و دعاهایی که نام حضرت خدیجه در کنار چهارده معصوم آمده، نشانه‌ای از تمایلات شیعی در جامعه ایرانی بوده است. این صلوات‌ها اغلب بر دیوار مساجد، بقاع متبرکه و سنگ‌قبرها حک شده‌اند و قدمت برخی از آن‌ها به قرون هفتم تا نهم هجری می‌رسد.در بخش‌های مختلف کتاب، نمونه‌هایی از کتیبه‌های بقعه پیربکران در اصفهان، مسجد جامع هفتشویه، آرامگاه خواجه عبدالله انصاری در هرات، آستان امام‌زاده محمد صالح در کرمان، مسجد جامع ابرکوه، سنگ‌قبر شیخ داد در یزد، بقعه دوازده امام و گورستان توران‌پشت معرفی می‌شوند. در این آثار، علاوه بر ذکر نام حضرت خدیجه، گاه دعاهایی دیده می‌شود که از خداوند می‌خواهد بانوی درگذشته را با آسیه، مریم، خدیجه و فاطمه محشور کند؛ دعایی که در منابع شیعی ریشه دارد و جایگاه حضرت خدیجه را در میان زنان برگزیدهٔ عالم نشان می‌دهد.کتاب همچنین به تفاوت نگاه شیعه و اهل سنت به زنان برگزیدهٔ تاریخ اسلام اشاره می‌کند و با تحلیل مضامین کتیبه‌ها، نشان می‌دهد که باورهای شیعی در مناطق مختلف ایران، حتی پیش از رسمی‌شدن تشیع در دوره صفویه، حضوری پررنگ داشته است. در نهایت، این پژوهش تصویری از پیوند فرهنگ مادی و باورهای مذهبی ایرانیان ارائه می‌دهد و اهمیت مطالعهٔ کتیبه‌ها را در شناخت تاریخ اجتماعی و مذهبی ایران برجسته می‌کند.

چرا باید کتاب خدیجه همسر پیامبر در کتیبه های ایران را خواند؟

این کتاب فرصتی فراهم می‌کند تا مخاطب با شواهد ملموس و مستند از حضور و جایگاه حضرت «خدیجه» (سلام‌الله‌علیها) در فرهنگ ایرانی آشنا شود. مطالعهٔ آن نشان می‌دهد که چگونه باورهای مذهبی و ارادت به اهل‌بیت در قالب آثار مادی و کتیبه‌های تاریخی بازتاب یافته‌اند. همچنین، کتاب به درک بهتر تفاوت‌های مذهبی و فرهنگی میان مناطق مختلف ایران و نقش زنان در تاریخ اسلام کمک می‌کند. برای علاقه‌مندان به تاریخ، هنر اسلامی و مطالعات فرهنگی، این اثر نمونه‌ای از پژوهش میدانی و مستندسازی میراث معنوی ایران است.

خواندن کتاب خدیجه همسر پیامبر در کتیبه های ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران تاریخ اسلام، علاقه‌مندان به هنر و معماری اسلامی، دانشجویان رشته‌های تاریخ، الهیات و مطالعات فرهنگی و کسانی که به شناخت ریشه‌های تشیع و جایگاه زنان در تاریخ ایران علاقه دارند، مناسب است. همچنین برای افرادی که به دنبال شواهد تاریخی از باورهای مذهبی در ایران پیشاصفوی هستند، مفید خواهد بود.

فهرست کتاب خدیجه همسر پیامبر در کتیبه های ایران

- مقدمه: معرفی هدف کتاب و اهمیت بررسی کتیبه‌های تاریخی مرتبط با حضرت «خدیجه» (سلام‌الله‌علیها).- مروری بر کتیبه‌های پیش از صفویه: توضیح دربارهٔ نمونه‌هایی از کتیبه‌های مساجد، بقاع و سنگ‌قبرها که نام حضرت خدیجه در آن‌ها آمده است.- تحلیل مضامین صلوات و دعاها: بررسی صلوات کبیره و دعاهایی که نام حضرت خدیجه را در کنار چهارده معصوم و زنان برگزیده ذکر می‌کنند.- نمونه‌های موردی: - بقعه پیربکران اصفهان: شرح کتیبه‌های شیعی و جایگاه حضرت خدیجه در آن‌ها. - مسجد جامع هفتشویه و مسجد جامع ابرکوه: تحلیل کتیبه‌های صلوات و نشانه‌های شیعی. - آرامگاه خواجه عبدالله انصاری در هرات و آستان امام‌زاده محمد صالح در کرمان: بررسی کتیبه‌های صلوات و دعاهای مرتبط. - گورستان توران‌پشت و بقعه دوازده امام یزد: معرفی سنگ‌قبرهایی با دعاهای ویژه برای بانوان و جایگاه حضرت خدیجه.- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری: تأکید بر اهمیت مطالعهٔ کتیبه‌ها در شناخت تاریخ مذهبی و فرهنگی ایران.

بخشی از کتاب خدیجه همسر پیامبر در کتیبه های ایران

«در میان بناهای کهن ایران، مسجد جامع ابرکوه یادگاری از روزگاران ایلخانی و تیموری است که هنوز هم شکوه و رازآلودگی خود را حفظ کرده است. اما آنچه این مسجد را از بسیاری از همتایانش متمایز می‌کند، نه فقط قدمت آن، بلکه محراب‌های آن است. به‌ویژه محرابی متعلق به قرن نهم که بر پیکرش حکاکی‌های کم‌نظیری از باورهای مذهبی دوره‌ی خود را ثبت کرده است.پیرامون این محراب صلوات کبیره حک شده است؛ اما جزئیات آن شگفت‌انگیزتر از یک نوشته معمولی است. در قلب ستاره‌ای شش‌پر نام مقدس محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) شش بار و درون یک مربع، نام مبارک علی (علیه‌السلام) چهار بار تکرار شده است. اما چیزی که این اثر را خاص‌تر می‌کند، حضور نام حضرت خدیجه (سلام‌الله‌علیها) است؛ نشانه‌ای از باورهای شیعی در قلب فلات ایران باشد.اما ابرکوه در آن دوران برگ زرین دیگری نیز دارد. ضرابخانه‌ی تاریخی ابرکوه، که با نام‌های ابرقو یا طاووس نیز شناخته می‌شود، محلی بوده که در آن سکه‌های شیعی تیموریان ضرب می‌شده است. کنار هم قرار گرفتن این دو عنصر یعنی کتیبه‌ای با نشانه‌های شیعی و ضرابخانه‌ای که سکه‌های شیعی تولید می‌کرد، ما را به این پرسش می‌رساند: آیا ابرکوه در آن دوران یکی از مراکز تأثیرگذار در گسترش تفکر شیعی در ایران بوده است؟