کتاب کودکان استثنایی

کتاب الکترونیکی «کودکان استثنایی» نوشتهٔ نازنین راکبی اثری تخصصی در حوزهٔ آموزش و روان‌شناسی کودکان با نیازهای ویژه است که نشر رشد فرهنگ آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی مفاهیم، نظریه‌ها و طبقه‌بندی‌های مرتبط با کودکان استثنایی می‌پردازد و مخاطبانش را با ویژگی‌ها، چالش‌ها و راهکارهای آموزشی و تربیتی این گروه از کودکان آشنا می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب کودکان استثنایی

«کودکان استثنایی» اثری ناداستانی و آموزشی است که به‌طور جامع به موضوع کودکان با نیازهای ویژه می‌پردازد. این کتاب با رویکردی علمی و تحلیلی، مفاهیم پایه‌ای و نظریه‌های مرتبط با کودکان استثنایی را بررسی کرده و تلاش دارد تصویری روشن از تفاوت‌ها و شباهت‌های این کودکان با سایر همسالان ارائه دهد. ساختار کتاب به گونه‌ای است که ابتدا به تعریف و طبقه‌بندی کودکان استثنایی می‌پردازد و سپس به بررسی علل، شیوع و پیامدهای روانی، اجتماعی و آموزشی این وضعیت‌ها وارد می‌شود. نویسنده، نازنین راکبی، در این اثر علاوه‌بر ارائهٔ اطلاعات تخصصی، به دغدغه‌های والدین، معلمان و مشاوران نیز توجه داشته و راهکارهایی برای تقویت روحیه و آموزش مؤثر به این کودکان پیشنهاد داده است. کتاب با مثال‌ها و پژوهش‌های متعدد، تلاش می‌کند هم به جنبه‌های نظری و هم به مسائل عملی بپردازد و مخاطب را با چالش‌های واقعی و راه‌حل‌های ممکن آشنا کند.

خلاصه کتاب کودکان استثنایی

این کتاب با طرح این پرسش آغاز می‌شود که کودک استثنایی کیست و چه تفاوت‌هایی با کودکان عادی دارد. نویسنده ابتدا بر این نکته تأکید می‌کند که هر کودک، پیش از هر چیز یک انسان است و تفاوت‌های فردی، بخشی جدایی‌ناپذیر از ماهیت انسان‌هاست. در ادامه، «کودکان استثنایی» را به‌عنوان کودکانی معرفی می‌کند که از نظر هوشی، جسمی، روانی یا اجتماعی به‌گونه‌ای قابل توجه با همسالان خود تفاوت دارند و برای رشد و یادگیری به برنامه‌های آموزشی و تربیتی ویژه نیازمندند. کتاب به تعریف‌های مختلف از کودکان استثنایی در فرهنگ‌ها و نظام‌های آموزشی مختلف اشاره دارد و سپس به طبقه‌بندی‌های رایج در این حوزه می‌پردازد؛ از جمله کودکان تیزهوش، کم‌توان ذهنی، دارای ناتوانی‌های حسی (مانند نابینایی و ناشنوایی)، مشکلات رفتاری و عاطفی، و معلولیت‌های چندگانه. نویسنده با استناد به پژوهش‌ها و آمارهای جهانی و ملی، میزان شیوع هر یک از این گروه‌ها را بررسی می‌کند و به تفاوت‌های آن‌ها در زمینه‌های یادگیری، رفتار اجتماعی و نیازهای آموزشی می‌پردازد. در بخش‌های بعدی، کتاب به علل مختلف بروز ناتوانی‌ها و اختلالات در کودکان می‌پردازد؛ از عوامل ژنتیکی و زیستی تا حوادث دوران بارداری و زایمان، تأثیرات محیطی، بیماری‌ها و حتی عوامل روانی و اجتماعی. همچنین، پیامدهای روانی و اجتماعی این وضعیت‌ها برای کودک و خانواده مورد توجه قرار گرفته و به مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی، احساس انزوا و چالش‌های رفتاری اشاره شده است. در ادامه، راهکارهایی برای تقویت روحیه و آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان استثنایی ارائه می‌شود؛ از جمله مدلسازی، آموزش مرحله‌به‌مرحله، تمرین و ممارست، و ایجاد انگیزه. نویسنده تأکید دارد که آموزش این کودکان باید متناسب با توانایی‌ها و نیازهای فردی آن‌ها باشد و محیط آموزشی باید پذیرای تفاوت‌ها و تنوع باشد. در نهایت، کتاب به نقش خانواده، معلمان و جامعه در حمایت از کودکان استثنایی و اهمیت پذیرش تفاوت‌های فردی می‌پردازد و بر ضرورت فراهم‌آوردن فرصت‌های برابر برای رشد و شکوفایی همهٔ کودکان تأکید می‌کند.

چرا باید کتاب کودکان استثنایی را بخوانیم؟

مطالعهٔ این کتاب فرصتی است برای آشنایی عمیق‌تر با دنیای کودکان استثنایی و درک چالش‌ها و ظرفیت‌های آن‌ها. «کودکان استثنایی» نه‌تنها اطلاعات تخصصی و به‌روز دربارهٔ انواع ناتوانی‌ها و تفاوت‌های فردی ارائه می‌دهد، بلکه با مثال‌ها و راهکارهای عملی، به والدین، معلمان و مشاوران کمک می‌کند تا با رویکردی واقع‌بینانه و انسانی با این کودکان ارتباط برقرار کنند. این اثر به مخاطب نشان می‌دهد که پذیرش تفاوت‌ها و فراهم‌آوردن فرصت‌های برابر، نه‌تنها به رشد فردی کودکان استثنایی کمک می‌کند، بلکه جامعه‌ای همدل‌تر و پویاتر می‌سازد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های روان‌شناسی، علوم تربیتی و آموزش‌وپرورش، معلمان مدارس عادی و ویژه، والدین کودکان با نیازهای خاص و مشاورانی که با کودکان استثنایی سر و کار دارند، مناسب است. همچنین برای هر کسی که دغدغهٔ شناخت بهتر تفاوت‌های فردی و حمایت از کودکان با نیازهای ویژه را دارد، مطالعهٔ این اثر مفید خواهد بود.

بخشی از کتاب کودکان استثنایی

«کودک استثنایی اول یک کودک است و بعد کودکی است با خصوصیات و صفاتی استثنایی نسبت به همه کودکان دیگر. در واقع این ویژگی‌ها و تفاوت‌هاست که مربیان و مشاوران و معلمان با آن سر و کار دارند و این تفاوت‌ها هستند که پدران و مادران باید خود را با آن سازگار و هماهنگ کنند. در حقیقت همه افراد و انسان‌ها از نقطه نظر خصوصیات مختلف تنها هر فرد نسبت به افراد دیگر از نقطه نظر ابعاد مختلف جسمانی و ذهنی دارای تفاوت‌های ویژه‌ای است حتی بین توانایی‌ها و استعدادهای نسبت به افراد دیگر استثنایی است و کلمه «استثنایی» به طور اعم و به معنای دقیق علمی خود نمی‌تواند فقط به گروه‌های خاصی از افراد جامعه اطلاق شود (محمدی، ۱۲۹۳). آنچه که ما اصطلاحاً «کودک استثنایی» می‌گوییم غالباً بدین معناست که کودک از نظر هوشی، جسمی، روانی و اجتماعی به میزان قابل توجهی نسبت به دیگر همسالان خود متفاوت می‌باشد که نمی‌تواند به نحوی مطلوب حداکثر استفاده را از برنامه‌های آموزش و پرورش عادی ببرد و ناگزیر نیازمند به توجه خاص و آموزش و خدمات فوق‌العاده‌ای می‌باشد. از نظر آموزشی کودک استثنایی کودکی است که برای تأمین حداکثر نیازهای تربیتی و آموزشی او باید تغییراتی در شیوه‌های تربیتی و آموزشی خانواده و در برنامه‌های مدارس عادی داده شود (رحمانی، ۱۳۹۳).