کتاب دیانت عافیت

کتاب الکترونیکی «دیانت عافیت» اثری پژوهشی از گروه مولفان مرکز پژوهشی آموزشی کوثر است که نشر مرکز کوثر آن را منتشر کرده است. این کتاب مجموعه‌ای از گفتارها و مقالات درباره تاریخ، عقاید و زمینه‌های اجتماعی «انجمن حجتیه» را در بر می‌گیرد و به بررسی ریشه‌ها، ساختار، تحولات و تأثیرات این جریان مذهبی در ایران معاصر می‌پردازد. موضوعات اصلی کتاب حول محور انجمن‌های اسلامی، جنبش‌های اسلامی ایران و تاریخ اجتماعی-سیاسی ایران در دوره پهلوی تا انقلاب اسلامی شکل گرفته است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب دیانت عافیت

«دیانت عافیت» اثری در قالب ناداستان پژوهشی است که به تحلیل و بررسی جریان «انجمن حجتیه» در بستر تاریخ معاصر ایران می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۳۹۰ تدوین شده و مجموعه‌ای از مقالات، یادداشت‌ها و مصاحبه‌ها را گردآوری کرده است. ساختار کتاب به گونه‌ای است که هر فصل یا بخش، یکی از ابعاد فکری، تاریخی یا اجتماعی انجمن حجتیه را مورد واکاوی قرار می‌دهد؛ از تاریخچه تأسیس و بنیان‌گذاران تا نقش این انجمن در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، به‌ویژه در دوران پهلوی و پس از انقلاب اسلامی. نویسندگان با بهره‌گیری از روایت‌های دست‌اول، اسناد و تحلیل‌های انتقادی، تلاش کرده‌اند تصویری چندلایه از این جریان مذهبی ارائه دهند. کتاب نه‌تنها به تاریخچه و ساختار انجمن می‌پردازد، بلکه به پیامدهای تربیتی، فرهنگی و اجتماعی آن نیز توجه دارد و جایگاه این انجمن را در میان دیگر جریان‌های مذهبی و سیاسی ایران بررسی می‌کند. قالب کتاب بیشتر تحلیلی و انتقادی است و با رویکردی جامعه‌شناسانه، به بررسی تأثیرات انجمن حجتیه بر دینداری، سیاست و فرهنگ معاصر ایران می‌پردازد.

خلاصه کتاب دیانت عافیت

کتاب «دیانت عافیت» به واکاوی ریشه‌ها، ساختار و پیامدهای فکری و اجتماعی انجمن حجتیه می‌پردازد. نویسندگان ابتدا به تاریخچه تأسیس این انجمن توسط شیخ محمود حلبی در دهه ۱۳۳۰ اشاره دارند و انگیزه‌های اولیه آن را مقابله با بهاییت و حفظ ایمان دینی در شرایط اختناق سیاسی پس از کودتای ۲۸ مرداد معرفی می‌کنند. انجمن حجتیه با ساختاری منسجم و پنهان، اعضای خود را از ورود به سیاست منع می‌کرد و فعالیت‌هایش را عمدتاً در حوزه‌های فرهنگی و تربیتی متمرکز ساخته بود. در ادامه، کتاب به بررسی دیدگاه‌های اعتقادی و کلامی انجمن می‌پردازد و آن را جریانی متأثر از اخباری‌گری و مخالف با فلسفه و عرفان اسلامی معرفی می‌کند. تأکید بر محبت به ائمه و انتظار برای ظهور امام معصوم، از ویژگی‌های برجسته این جریان است که به نوعی بی‌عملی و انفعال اجتماعی منجر می‌شود. نویسندگان با تحلیل انتقادی، تفاوت‌های انجمن حجتیه با گفتمان انقلاب اسلامی و امام خمینی را برجسته می‌کنند و انجمن را به‌عنوان یک فرقه مذهبی با پیوندهای درونی و سبک زندگی خاص معرفی می‌کنند که بیشتر در میان قشر مذهبی مرفه شهری ریشه دارد. کتاب همچنین به پیامدهای تربیتی و فرهنگی این جریان می‌پردازد و تأثیر آن را بر مدارس، دانشگاه‌ها و سبک دینداری بخشی از جامعه ایران بررسی می‌کند. در نهایت، نویسندگان با رویکردی انتقادی، به آسیب‌های اجتماعی و فکری ناشی از گسترش این نوع دینداری اشاره دارند و بر ضرورت نقد و آگاهی‌بخشی درباره ماهیت و پیامدهای انجمن حجتیه تأکید می‌کنند.

چرا باید کتاب دیانت عافیت را بخوانیم؟

مطالعه «دیانت عافیت» فرصتی برای شناخت عمیق‌تر یکی از جریان‌های تأثیرگذار مذهبی و اجتماعی ایران معاصر فراهم می‌کند. این کتاب با گردآوری روایت‌های دست‌اول، تحلیل‌های انتقادی و اسناد تاریخی، به مخاطب امکان می‌دهد تا با ریشه‌ها، ساختار و پیامدهای فکری و اجتماعی انجمن حجتیه آشنا شود. بررسی تفاوت‌های این جریان با گفتمان انقلاب اسلامی و تحلیل پیامدهای تربیتی و فرهنگی آن، به فهم بهتر تحولات دینی و سیاسی ایران کمک می‌کند. همچنین، کتاب با پرداختن به موضوعاتی چون فرقه‌گرایی، سبک زندگی مذهبی و نقش انجمن‌ها در جامعه، زمینه‌ای برای تأمل درباره نسبت دین و سیاست در ایران معاصر فراهم می‌آورد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران حوزه تاریخ معاصر ایران، علاقه‌مندان به جامعه‌شناسی دین، دانشجویان علوم سیاسی و کسانی که دغدغه شناخت جریان‌های مذهبی و اجتماعی ایران را دارند، مناسب است. همچنین افرادی که به بررسی ریشه‌های اختلافات فکری و فرهنگی در جامعه ایران علاقه‌مندند یا به دنبال تحلیل انتقادی از نقش انجمن‌ها و فرقه‌ها در تحولات اجتماعی هستند، می‌توانند از محتوای این کتاب بهره ببرند.

بخشی از کتاب دیانت عافیت

«حقیقت این است که نیاز چندانی به مطالعات گسترده میدانی و دسترسی به اسناد و گزارش‌های فوق محرمانة امنیتی نیست تا به روشنی دریابیم که پرونده انجمن حجتیه با تعطیلی رسمی فعالیت‌هایش در سال ۲ بسته نشده است؛ حتی اگر صرفاً به پیگیری مباحث و تحولات سیاسی پیرامون آن در سال‌های اخیر علاقه‌مند بوده باشیم. حتماً می‌دانیم که حجتیه و حجتیه‌ای دست‌کم به صورت یک انگ و برچسب سیاسی در فضای جامعه ما کماکان حاضر و زنده است و بعضاً می‌تواند نصیب هر کسی گردد که در گفتار و رفتار خود توجهی ویژه به امام عصر(عج) دارد! این تقریباً آن چیزی است که فضای عمومی اجتماع ما از انجمن حجتیه می‌داند و با شنیدن این عنوان برایش تداعی می‌شود. حال اگر فراتر از این تصور عمومی، گذار شما به برخی محافل و جلسات مذهبی در مناطق شمالی تهران بیفتد یا بخشی از دوران تحصیل خود را در برخی مدارس خاص غیرانتفاعی گذرانده باشید و یا طی دوران دانشجویی (به‌ویژه در دانشکده‌های فنی و مهندسی) با اقلیتی نسبتاً منسجم از دانشجویان مذهبی که از چند کیلومتری دفتر بسیج دانشجویی عبور هم نمی‌کنند و صرفاً در مناسبت‌های خاصی اقدامات خاص‌تری انجام می‌دهند مواجه شده باشید، آن‌گاه به تصویر روشن‌تری از «انجمنی که هست» دست می‌یابید. در این تعامل مستقیم؛ جدا از آن‌که بسیاری از انگاره‌های کم و بیش رایج در باب انجمن برای شما رنگ می‌بازد، بیش از پیش متفطن می‌شوید که انجمن حجتیه فقط یک موسسه یا سازمان مذهبی مشخص که در مقطع پس از برهه بحرانی ۱۳۳۲-۰ تأسیس و در سال‌های آغازین دهه شصت تعطیل شد، نیست؛ که جریان اجتماعی و فرهنگی ریشه‌داری است که به حیات دینی بخشی (اگر چه نه چندان پرشمار اما قابل توجه) از دینداران جامعه ما شکل می‌دهد.»