کتاب آسیب شناسی توسعه صنعتی و تولیدات کارخانه ای در دهه ۱۳۹۰

کتاب الکترونیکی «آسیب‌شناسی توسعه صنعتی و تولیدات کارخانه‌ای در دهه ۱۳۹۰» به کوشش افسانه شفیعی، علی نصیری اقدم و سیدهومن علوی گردآوری شده و پژوهشکده امور اقتصادی آن را منتشر کرده است. این اثر به بررسی روندها، چالش‌ها و موانع توسعه صنعتی ایران در دهه ۱۳۹۰ می‌پردازد و با بهره‌گیری از داده‌ها، تحلیل‌ها و نتایج نشست‌های تخصصی، تصویری جامع از وضعیت صنعت و تولید کارخانه‌ای کشور ارائه می‌دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب آسیب شناسی توسعه صنعتی و تولیدات کارخانه ای در دهه ۱۳۹۰

این کتاب در قالب ناداستان تحلیلی و پژوهشی، به بررسی وضعیت توسعه صنعتی و تولیدات کارخانه‌ای ایران در دهه ۱۳۹۰ می‌پردازد. «آسیب‌شناسی توسعه صنعتی و تولیدات کارخانه‌ای در دهه ۱۳۹۰» بخشی از مجموعه نشست‌های اقتصاد ایران است که با حضور کارشناسان و پژوهشگران حوزه اقتصاد صنعتی برگزار شده است. ساختار کتاب مبتنی بر ارائه سخنرانی‌ها، تحلیل داده‌ها، نمودارها و جمع‌بندی نظرات متخصصان است. نویسندگان تلاش کرده‌اند با رویکردی چندجانبه، روندهای کلان، سیاست‌های اجرایی، چالش‌های ساختاری و تأثیر عوامل بیرونی مانند تحریم‌ها و مداخلات دولت را بر بخش صنعت ایران بررسی کنند. کتاب با تکیه‌بر داده‌های آماری و تحلیل‌های تخصصی، تصویری از عملکرد بخش صنعت، سرمایه‌گذاری، اشتغال‌زایی، سیاست‌های قیمت‌گذاری و ساختار بازار در این دهه ارائه می‌دهد و در نهایت، راهکارهایی برای بهبود وضعیت صنعت کشور پیشنهاد می‌کند.

خلاصه کتاب آسیب شناسی توسعه صنعتی و تولیدات کارخانه ای در دهه ۱۳۹۰

در این کتاب، روند توسعه صنعتی ایران در دهه ۱۳۹۰ از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. نویسندگان ابتدا به سهم بخش صنعت از تولید ناخالص داخلی پرداخته‌اند و نشان داده‌اند که اگرچه این سهم در ظاهر روندی افزایشی داشته، اما این افزایش بیشتر ناشی از رشد شاخص قیمت کالاهای صنعتی بوده و نه افزایش واقعی تولید. شاخص تولید صنعتی در این دوره کاهش یافته و قدرت خلق ارزش افزوده در بخش صنعت تضعیف شده است. سرمایه‌گذاری در بخش صنعت، به‌ویژه در سال‌های ابتدایی دهه ۱۳۹۰، با کاهش قابل توجهی روبه‌رو شده و تعداد مجوزهای سرمایه‌گذاری و ارزش آن‌ها افت داشته است. با این حال، پس از سال ۱۳۹۱ روند سرمایه‌گذاری تا حدی صعودی شده، اما هزینه‌های ایجاد شغل صنعتی به‌شدت افزایش یافته و متوسط اشتغال صنعتی تغییر چندانی نکرده است. این موضوع نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌ها بیشتر به سمت صنایع سنگین با قابلیت اشتغال‌زایی پایین یا تحت تأثیر شوک‌های قیمتی هدایت شده‌اند. کتاب به بررسی نشانگرهای پیشرو و پسین صنعتی می‌پردازد و تأکید می‌کند که ضعف در سرمایه‌گذاری و هزینه‌های بالای ایجاد شغل، آثار منفی خود را بر جایگاه صنعت در اقتصاد، اشتغال‌زایی و توان خلق ارزش افزوده گذاشته است. همچنین، دو تکانه بیرونی مهم یعنی تحریم‌های بین‌المللی و مداخلات دولت در اقتصاد، از طریق عواملی مانند افزایش هزینه تأمین مواد اولیه، کاهش دسترسی به تجهیزات، کاهش سهم اقتصاد رسمی و کاهش انگیزه نوآوری، تأثیرات منفی خود را بر صنعت ایران گذاشته‌اند. در بخش آسیب‌شناسی، سه بیماری زمینه‌ای اصلی برای صنعت ایران شناسایی شده است: زنجیره تأمین فیزیکی نامتوازن ناشی از نظام قیمت‌گذاری، زنجیره ارزش ناقص خدمات متصل به تولید و ساختار بازاری متمرکز غیررقابتی و متکی بر بازار داخلی. این عوامل باعث شده‌اند که صنعت ایران در دهه ۱۳۹۰ در محدوده عملکرد ضعیف قرار گیرد و از توسعه مستمر فاصله بگیرد. در نهایت، کتاب به بررسی راهکارهای اتخاذشده توسط سیاست‌گذاران برای بهبود وضعیت صنعت می‌پردازد و نشان می‌دهد که بهره‌گیری افراطی از ابزارهای قیمت‌گذاری، ممانعت از تشتت قیمت با چاپ قیمت، توسعه صادرات متکی بر جایگزینی واردات و بازمهندسی ساختار بازار از طریق واگذاری سهام شرکت‌های صنعتی، نتوانسته‌اند صنعت را از وضعیت نامطلوب خارج کنند. نویسندگان پیشنهاد می‌کنند که برای خروج از این وضعیت، باید به عرضه مشارکتی، تغییر نظام قیمت‌گذاری به مدل مبتنی بر تنظیم همزمان ساختار هزینه و فروش و تدوین برنامه زمان‌بندی‌شده برای سیاست‌های تجاری توجه شود.

چرا باید کتاب آسیب شناسی توسعه صنعتی و تولیدات کارخانه ای در دهه ۱۳۹۰ را بخوانیم؟

مطالعه این کتاب فرصتی فراهم می‌کند تا با واقعیت‌های توسعه صنعتی ایران در دهه ۱۳۹۰ و چالش‌های ساختاری آن آشنا شد. «آسیب‌شناسی توسعه صنعتی و تولیدات کارخانه‌ای در دهه ۱۳۹۰» با تحلیل داده‌های آماری، بررسی سیاست‌های اجرایی و نقد راهکارهای اتخاذشده، به مخاطب کمک می‌کند تا ریشه‌های مشکلات صنعت کشور را بهتر درک کند. این کتاب برای کسانی که به دنبال شناخت عمیق‌تر از اقتصاد صنعتی ایران و تأثیر سیاست‌های کلان بر تولید و اشتغال هستند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران اقتصاد، مدیران صنعتی، سیاست‌گذاران حوزه صنعت و علاقه‌مندان به مسائل توسعه صنعتی ایران مناسب است. همچنین برای کسانی که دغدغه تحلیل روندهای اقتصادی، آسیب‌شناسی سیاست‌های صنعتی و یافتن راهکار برای بهبود وضعیت تولید و اشتغال را دارند، مطالعه این اثر توصیه می‌شود.

بخشی از کتاب آسیب شناسی توسعه صنعتی و تولیدات کارخانه ای در دهه ۱۳۹۰

«دراین جلسه با مباحثی درحوزه آسیب‌شناسی بخش صنعت دردهه ۱۳۹۰ در خدمت شما هستم. امیدوارم امروز بتوانیم مطالبی را به ترتیبی هدایت کنیم تا ضمن انتقال محتوایی که از حوزه آسیب‌شناسی توسعه صنعتی دهه ۱۳۹۰ در نظر دارم بتوانیم در راستای چاره‌اندیشی‌های آتی نیز سرخط‌هایی را احصاء بکنیم. خوب با این مقدمه می‌خواهم وارد چارچوب تحلیلی‌ام بشوم. برای این منظور تلاش کردم ضمن بیان آن چیزی که از مبحث مطالعات توسعه صنعتی انتظار می‌رود و باید مورد توجه قرار بگیرد، برش‌هایی هم از سایر شاخه‌ها داشته باشم و از سایر شاخه‌های پژوهشی هم استفاده بکنم. درواقع می‌خواهم کمی شاکله بحث خودم را متفاوت‌تر بکنم تا شاید با این کار انگاره‌های تأثیرگذارتر و قابل تأمل‌تری را بتوانیم به دست بیاوریم. امروز می‌خواهم مطالبم را در قالب پنج ایستگاه بیان کنم. در ابتدا می‌خواهم نگاهی داشته باشم به عملکرد بخش صنعت تا ببینیم در طول این دهه چه وضعیتی داشته و چطور عمل کرده است. در این ارتباط هم چند شاخص بیشتر در نظر نمی‌گیریم، چون موارد متعدد هستند و من می‌خواهم مطالبم را براساس نشانگرهای دقیق‌تر و برخوردار از جامعیت بیان کنم. بعد از این پیمایش آماری می‌رویم به سراغ این موضوع که این تحلیل چه چیزی را انعکاس می‌دهد؟ با یک کلمه بگوییم وضعیت خوب است یا بد؟ شبیه آن چیزی خواهد شد که در بسیاری از متونی که فعال هم نیستند دیده می‌شود. پس از همین جای بحث سعی می‌کنیم از شاخه‌های دیگر بهره بگیریم تا در مورد اینکه اوضاع ما در بخش صنعتی الان چگونه است، قضاوتی داشته باشیم. این مباحث برای من زمینه‌ای را به وجود می‌آورد تا به مرحله بعد یعنی همان آسیب‌شناسی بخش صنعتی دهه ۱۳۹۰ وارد شوم. این نکته را هم باید بگویم که بخش‌هایی از آسیب‌های موجود میراث گذشته است و بخشی هم حاصل همین دهه است. بعد از مبحث آسیب‌شناسی سراغ عملکرد سیاستگذار می‌رویم تا مشخص کنیم سیاستگذار در حال استفاده از چه روشی است. آیا به دنبال سرپوش گذاشتن بر وضعیت موجود بوده است یا خواسته آن را التیام بدهد؟ در نهایت هم به چند سرشاخه می‌رسم که بعد از نقطه نظرات حاضرین در این جلسه می‌تواند این قابلیت را به دست بیاورد که سرخط‌هایی برای حرکت‌های بعدی ایجاد کند.»