کتاب منزلت طلبی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

کتاب الکترونیکی «منزلت‌طلبی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» نوشتهٔ وحید نوری و با مقدمهٔ سید جلال دهقانی فیروزآبادی، توسط پژوهشکده مطالعات راهبردی منتشر شده است. این اثر به بررسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر نظریهٔ هویت اجتماعی و مفهوم منزلت‌طلبی می‌پردازد و تلاش می‌کند با ارائهٔ مدلی تحلیلی، روندها و تغییرات سیاست خارجی ایران را در دوره‌های مختلف پس از انقلاب اسلامی تبیین کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب منزلت طلبی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

«منزلت‌طلبی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» اثری پژوهشی در حوزهٔ ناداستان و علوم سیاسی است که با رویکردی تحلیلی به سیاست خارجی ایران می‌نگرد. وحید نوری در این کتاب، با تکیه‌بر نظریهٔ هویت اجتماعی، تلاش کرده است سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را نه صرفاً مجموعه‌ای از تصمیمات اقتضایی، بلکه به‌عنوان فرایندی هدفمند برای کسب و تثبیت منزلت مطلوب در نظام بین‌الملل بررسی کند. ساختار کتاب بر پایهٔ تحلیل نظری و روش‌های پژوهشی متنوع، از جمله تحلیل محتوای کیفی و کمّی و آینده‌نگاری، بنا شده است. نویسنده با بررسی دوره‌های مختلف سیاست خارجی ایران، از ابتدای انقلاب تا افق ۱۴۰۴، به دنبال پاسخ به این پرسش است که چرا و چگونه دولت‌های مختلف ایران در پی منزلت‌طلبی بوده‌اند و چه استراتژی‌هایی را برای تحقق این هدف برگزیده‌اند. کتاب با ارائهٔ سناریوهایی دربارهٔ آیندهٔ منزلتی ایران، تصویری جامع از روندهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ارائه می‌دهد.

خلاصه کتاب منزلت طلبی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

در این کتاب، وحید نوری با بهره‌گیری از نظریهٔ هویت اجتماعی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را به‌مثابه تلاشی برای کسب و تثبیت منزلت مطلوب در نظام بین‌الملل تحلیل کرده است. نویسنده استدلال می‌کند که انگیزهٔ اصلی دولت‌ها در این مسیر، تأمین عزت نفس ملی است و برای تحقق این هدف، سه استراتژی تحرک اجتماعی، رقابت اجتماعی و خلاقیت اجتماعی را به کار می‌گیرند. کتاب نشان می‌دهد که در دوره‌های مختلف پس از انقلاب، سیاست خارجی ایران تحت تأثیر خودانگاره‌های غالب هر دوره و برداشت نخبگان سیاسی از موفقیت یا شکست استراتژی‌های پیشین، دچار تغییر و تحول شده است. برای مثال، در دورهٔ حاکمیت اسلام فقاهتی، استراتژی رقابت اجتماعی برای کسب منزلت «دژ انقلاب» دنبال شده و در دوران سازندگی و اصلاحات، استراتژی تحرک اجتماعی برای تحقق منزلت «دولت توسعه‌یافته اسلامی» و «جامعه مدنی اسلامی» در پیش گرفته شده است. با بازگشت اسلام فقاهتی در دورهٔ اصول‌گرایی، استراتژی خلاقیت اجتماعی برای کسب منزلت «دولت عدالت‌طلب» برجسته شده است. نویسنده با تحلیل محتوای سخنرانی‌های رؤسای جمهور ایران در سازمان ملل و بررسی شاخص‌های منزلت‌طلبی، نشان می‌دهد که تغییرات سیاست خارجی ایران نه‌تنها به واکنش‌های بازیگران خارجی، بلکه به ارزیابی نخبگان سیاسی از تناسب منزلت مطلوب با منابع هویت‌ساز داخلی و نتایج سیاست‌های پیشین وابسته است. در نهایت، کتاب با سناریوپردازی دربارهٔ آیندهٔ منزلتی ایران در افق ۱۴۰۴، عوامل کلیدی تأثیرگذار بر جایگاه بین‌المللی جمهوری اسلامی را شناسایی و تحلیل می‌کند.

چرا باید کتاب منزلت طلبی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را بخوانیم؟

این کتاب با ارائهٔ مدلی تحلیلی مبتنی بر نظریهٔ هویت اجتماعی، امکان فهم عمیق‌تری از سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و منطق تصمیم‌گیری‌های آن را فراهم می‌کند. خواننده با مطالعهٔ این اثر، با مفاهیم کلیدی مانند منزلت‌طلبی، عزت نفس ملی و استراتژی‌های مدیریت هویت در سیاست خارجی آشنا می‌شود و می‌تواند روندهای تغییر سیاست خارجی ایران را در بستر تحولات داخلی و بین‌المللی دنبال کند. همچنین، تحلیل محتوای سخنرانی‌های رؤسای جمهور و سناریوپردازی آینده‌نگرانه، تصویری چندلایه و پویا از سیاست خارجی ایران ارائه می‌دهد که برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به روابط بین‌الملل ارزشمند است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای، به‌ویژه کسانی که به تحلیل سیاست خارجی ایران علاقه‌مندند، مفید است. همچنین، برای افرادی که دغدغهٔ فهم منطق تصمیم‌گیری‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی و تأثیر هویت و منزلت در روابط بین‌الملل را دارند، این اثر توصیه می‌شود.

بخشی از کتاب منزلت طلبی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

«نظریه «هویّت اجتماعی» چارچوب نظری- مفهومی کتاب پیش‌روی است که به فرضیه اصلی آن یعنی؛ «منزلت‌طلبی محرّک اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است» منتهی شده است. ارزیابی این معنا نیازمند پردازش الگوی تحلیلی «سیاست خارجی به مثابه منزلت‌طلبی» می‌باشد. این الگوی تحلیلی تلاش می‌کند تا پاسخگوی این سوال‌ها باشد که «چرا یک دولت در پی منزلت‌طلبی است؟»، «دولت‌ها جهت تأمین منزلت مطلوب خود چه استراتژی‌هایی را دنبال می‌کنند؟»، «علّت تغییر و تحوّل در استراتژی‌های منزلت‌طلبی دولت‌ها کدام است؟» و «منطق حاکم بر سیاست خارجی به‌مثابه منزلت‌طلبی چیست؟». مجموعه پاسخ‌ها به سوال‌های فوق (نظریه سیاست خارجی به‌مثابه منزلت‌طلبی) را پردازش می‌کند. برای استفاده از الگوی مذکور در تحلیل سیاست خارجی ایران استراتژی‌های پژوهشی قیاسی و استفهامی با روش‌های پژوهشی تحلیل محتوای کمّی و کیفی مورد استفاده قرار گرفته است. سناریوپردازی پیرامون آینده منزلتی جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ نیز از مجرای استراتژی استقرایی؛ روش آینده‌نگاری و استفاده از دو نرم‌افزار پیشرفته حاصل شده است. بنابراین در این فصل ضروری است که به اختصار استراتژی‌های پژوهشی، چارچوب نظری و روش‌های مذکور تشریح شوند.»