کتاب فرهنگ نامک

معرفی کتاب فرهنگ نامک

کتاب الکترونیکی «فرهنگ نامک (مجموعه‌مقالاتی در نکوداشت یاد و خاطرهٔ دکتر فرهنگ خادمی ندوشن)» به کوشش عمران گاراژیان و با همکاری جمعی از پژوهشگران حوزهٔ باستان‌شناسی، توسط نشر حکمت کلمه منتشر شده است. این اثر مجموعه‌ای از مقالات علمی و خاطره‌نگارانه دربارهٔ زندگی، فعالیت‌های علمی و نقش دکتر فرهنگ خادمی ندوشن در باستان‌شناسی ایران را گردآوری کرده است. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب فرهنگ نامک

«فرهنگ نامک» اثری است که به مناسبت بزرگداشت دکتر فرهنگ خادمی ندوشن، باستان‌شناس و استاد دانشگاه، تدوین شده است. این کتاب در سال ۱۳۹۵ منتشر شده و شامل مجموعه‌ای از مقالات پژوهشی و یادداشت‌های خاطره‌انگیز از همکاران، شاگردان و خانوادهٔ دکتر خادمی است. ساختار کتاب به گونه‌ای است که ابتدا به زندگی و فعالیت‌های علمی دکتر خادمی می‌پردازد و سپس در سه بخش اصلی، مقالاتی دربارهٔ تاریخچه و روش‌های استقرارهای پیش ازتاریخی، دوران‌های تاریخی و استقرارهای دوران اسلامی ارائه می‌دهد. هر مقاله توسط پژوهشگری متخصص در حوزهٔ خود نوشته شده و تلاش شده است تا ابعاد مختلف علمی، فرهنگی و شخصیتی دکتر خادمی و تأثیر او بر باستان‌شناسی ایران به تصویر کشیده شود. این مجموعه علاوه بر جنبهٔ علمی، نگاهی انسانی و اجتماعی به نقش استادان دانشگاه و پژوهشگران در توسعهٔ علوم انسانی و ارتباط آن‌ها با دانشجویان و جامعه دارد.

خلاصه کتاب فرهنگ نامک

این کتاب مجموعه‌ای از مقالات و یادداشت‌هاست که هر یک به جنبه‌ای از زندگی، فعالیت‌های علمی و تأثیرگذاری دکتر فرهنگ خادمی ندوشن می‌پردازد. در بخش نخست، زندگی‌نامه و خاطراتی از دکتر خادمی روایت می‌شود که نشان‌دهندهٔ شخصیت، منش و دغدغه‌های او در حوزهٔ باستان‌شناسی و آموزش دانشگاهی است. بخش‌های بعدی کتاب به مقالات تخصصی در زمینهٔ باستان‌شناسی اختصاص یافته است؛ از جمله بررسی روند ورود و تحول باستان‌شناسی در ایران، نقش دولت‌ها در شکل‌گیری این علم، و تأثیر رویکردهای ملی‌گرایانه و سیاسی بر باستان‌شناسی ایران. همچنین، مقالاتی دربارهٔ استقرارهای پیش ازتاریخی، تحلیل ساختارهای باستانی، و بررسی تحولات فرهنگی و راه‌های بازرگانی در دوران اسلامی ارائه شده است. کتاب با رویکردی تحلیلی و انتقادی، به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های باستان‌شناسی ایران در دوره‌های مختلف تاریخی می‌پردازد و نقش دکتر خادمی را به عنوان پلی میان علوم پایه و علوم انسانی برجسته می‌کند.

چرا باید کتاب فرهنگ نامک را خواند؟

مطالعهٔ این کتاب فرصتی است برای آشنایی با سیر تحول باستان‌شناسی در ایران و نقش افراد تأثیرگذار در این حوزه. خواننده با مرور خاطرات و مقالات، با چالش‌ها و دستاوردهای باستان‌شناسی ایران، ارتباط میان علوم پایه و علوم انسانی، و اهمیت نقش استادان دانشگاه در تربیت نسل‌های جدید پژوهشگر آشنا می‌شود. همچنین، این اثر تصویری از فضای علمی و اجتماعی دانشگاه‌ها و تعاملات انسانی در محیط‌های پژوهشی ارائه می‌دهد.

خواندن کتاب فرهنگ نامک را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران باستان‌شناسی، علاقه‌مندان به تاریخ علم در ایران، و کسانی که دغدغهٔ توسعهٔ علوم انسانی و نقش استادان دانشگاه را دارند، مناسب است. همچنین برای افرادی که به دنبال شناخت بیشتر از تاریخچهٔ باستان‌شناسی و تحولات آن در ایران هستند، مفید خواهد بود.

فهرست کتاب فرهنگ نامک

- مقدمه: آغاز و انجام آشنایی و دوستی با «فرهنگ» (روایتی از عمران گاراژیان دربارهٔ آشنایی و همکاری با دکتر خادمی) - مروری گذرا بر زندگی عملی و علمی دکتر فرهنگ خادمی ندوشن (توسط فروزنده جعفرزاده‌پور؛ شرح زندگی، فعالیت‌های علمی و ویژگی‌های شخصیتی دکتر خادمی) بخش اول: مقالات. تاریخچه و روش‌هایی در استقرارهای پیش ازتاریخی - در مسیر شدن: بررسی ورود و تحول باستان‌شناسی در ایران و نقش دولت‌ها در شکل‌گیری آن - درآمدی بر فرآیندهای پس از نهشت شدن در باستان‌شناسی: تحلیل فرآیندهای پس از استقرار آثار باستانی - بررسی روشمند تپه‌خدایی؛ شاخص‌ترین استقرار پیش ازتاریخی دشت سنقر: مطالعهٔ موردی یک محوطهٔ باستانی - سلسله‌مراتب مکان‌های باستانی و ارتباط فضایی آن‌ها با یکدیگر: تحلیل ساختارهای فضایی استقرارهای باستانی بخش دوم: مقالات دوران‌های تاریخی - الی‌پی هزارهٔ اول پ.م؛ حکومتی محلی در زاگرس مرکزی: بررسی یک حکومت محلی در دوران باستان - تحلیل بن‌مایه‌های فلسفی پیکرتراشی یونان در دوران ژئومتریک، آرکائیک و کلاسیک: مطالعهٔ تطبیقی هنر و فلسفه - طرح یک دیدگاه؛ روایت عهد عتیق از رویدادهای پس از زمان کورش کبیر: بررسی روایت‌های تاریخی پس از کورش - بررسی دقیق ساختار، کارکرد و ویژگی‌های ظاهری و نمادگرایانهٔ کمان در ارتش هخامنشی: تحلیل تاریخی و باستان‌شناختی ابزار جنگی بخش سوم: مدخل‌هایی روشی در استقرارهای دوران اسلامی - بررسی تطبیقی متون و اسناد تاریخی جهت تبیین راه‌های مواصلاتی و بازرگانی خراسان بزرگ از قرن سوم تا هفتم هجری: تحلیل راه‌های ارتباطی و اقتصادی - بررسی سیر تغییرات فرهنگی در محوطهٔ استقراری قلعه‌کهنهٔ مود، خراسان جنوبی: مطالعهٔ تحولات فرهنگی یک محوطهٔ اسلامی - تغییر و استمرار از سایت باستانی به سایت زنده: بررسی روند تغییر کاربری محوطه‌های باستانی در دوران معاصر

بخشی از کتاب فرهنگ نامک

«باستان‌شناسی کالایی است که همراه با رقص باله، سینماتوگراف و لباس‌های مد روز در دوره‌ی ناصرالدین‌شاه وارد ایران شد. این شاه قاجار خود نیز دست به کاوش در ویرانه‌های خورهه زد. چنین آغازی باستان‌شناسی را به سمت‌وسویی برد که تا امروز وامدار آن هستیم: باستان‌شناسی ایران دولتی شد و دولتی ماند! باستان‌شناسی را مستقیما دولت قاجار وارد ایران کرد اما نه به‌مثابه‌ی رشته‌ای دانشگاهی که به‌عنوان کالایی مدرن. همین امر سبب شده است که باستان‌شناسی در ایران در یله تاریخ صدویست‌ساله‌اش، همواره ابزاری در دست ساختارهای قدرت بماند؛ ابزاری که در دوره‌ی پهلوی به‌صورت مشخص به شکل وسیعی در جهت یکسان‌سازی بر محور اسطوره‌ی آریایی مورد استفاده قرار گرفت. پس از انقلاب اما باستان‌شناسی به «میراث» تقلیل یافت و عملاً ابزار درآمدزایی محسوب شد. در هر دو دوره تقریباً تنها رویکرد نظری باستان‌شناسی در شکل گسترده «ناسیونالیسم» بوده است. تقلیل باستان‌شناسی به ابزاری با کاربرد روزمره عملاً از تحول درونی آن جلوگیری کرده و مانع شده بود که بدل به دانشی بومی شود. باستان‌شناسان در این فرایند عاملیت اندکی داشته‌اند؛ چه در طی قرن گذشته همواره برای فعالیت میدانی نیاز به مجوزهای دولتی داشته و دارند و همین عاملیت معطوف به تغییر را در آنان به‌شدت کاهش داده است.»