کتاب زندگی و زمانه ملک خاتون

کتاب زندگی و زمانه ملک خاتون، نوشته اسدالله عمادی و منتشرشده توسط نشر روزآمد، به بررسی زندگی، جایگاه تاریخی و ادبی «جهان ملک خاتون»، شاعر زن قرن هشتم هجری و معاصر حافظ شیرازی، پرداخته است. این اثر علاوه‌بر بررسی زندگی و نقش اجتماعی ملک خاتون، به تحلیل پیوندهای ادبی و عاطفی او با حافظ و شباهت‌های اشعار ایشان اشاره کرده و گزیده‌ای از غزل‌های عاشقانه‌ی او را نیز دربرمی‌گیرد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب زندگی و زمانه ملک خاتون

کتاب زندگی و زمانه ملک خاتون (محبوب حافظ شیرازی و برگزیده چند غزل عاشقانه) تصویری جامع از زندگی «جهان ملک خاتون»، شاهزاده و شاعر زن قرن هشتم هجری، ارائه داده است. نویسنده باتکیه‌بر منابع تاریخی و ادبی، به بررسی جایگاه ملک خاتون در میان خاندان اینجو و تحولات سیاسی و اجتماعی عصر او پرداخته است. کتاب علاوه‌بر روایت زندگی شخصی و خانوادگی این شاعر، به نقش زنان در تاریخ ایران و به‌ویژه در قرن هشتم هجری اشاره کرده و نمونه‌هایی از زنان فرمانروای آن دوره را معرفی کرده است. 

اسدالله عمادی رابطهٔ ادبی و احتمالاً عاطفی میان ملک خاتون و حافظ شیرازی و تأثیر متقابل اشعار این دو شاعر را نیز بررسی کرده است. نویسنده با مقایسه‌ی غزل‌های این دو شاعر، به شباهت‌های ساختاری و معنایی آن‌ها پرداخته و به این پرسش پاسخ داده است که آیا جهان ملک خاتون همان معشوقه‌ی رازآلود حافظ بوده است یا خیر. کتاب با گزیده‌ای از غزل‌های عاشقانه‌ی ملک خاتون و تحلیل جایگاه او در تاریخ ادبیات فارسی، تصویری از زندگی، رنج‌ها، عشق‌ و مقاومت‌ این بانوی شاعر را ارائه داده است.

خلاصه کتاب زندگی و زمانه ملک خاتون

کتاب با شرحی از فروپاشی حکومت مغول و ظهور خاندان‌های محلی در ایران آغاز شده و جایگاه خاندان اینجو و نقش آن‌ها در تحولات سیاسی فارس را توضیح داده است. زندگی جهان ملک خاتون به‌عنوان دختر جلال‌الدین مسعود شاه و عضو خاندان اینجو، در این کتاب بررسی شده است پس از قتل پدر و سقوط خاندان، این بانو با بحران‌های عاطفی و اجتماعی روبه‌رو شده و زندگی‌اش از رفاه به انزوا و فقر می‌رسد. کتاب به ازدواج‌های او، ازجمله با امین‌الدین جهرمی و نقش حمایتی نامادری‌اش پرداخته است. 

در بخش‌هایی از کتاب، مجالس ادبی و مناظره‌های او با شاعران معاصر، ازجمله عبید زاکانی، روایت شده است. اسدالله عمادی با استناد به منابع تاریخی و اشعار این بانو، به رابطه‌ی عاشقانه و ادبی میان ملک خاتون و حافظ شیرازی پرداخته و شباهت‌های فراوان میان غزل‌های این دو شاعر را بررسی کرده است. کتاب به نقش زنان در تاریخ سیاسی و فرهنگی قرن هشتم هجری اشاره کرده و نمونه‌هایی از زنان فرمانروای آن دوره را معرفی کرده است. در پایان، با تحلیل اشعار و سرگذشت ملک خاتون، تصویری از مقاومت، عشق و رنج‌های او در بستر تاریخ ارائه شده است.

چرا باید کتاب زندگی و زمانه ملک خاتون را خواند؟

این کتاب برای کسانی که به تاریخ ادبیات فارسی، نقش زنان در فرهنگ ایران و پیوندهای پنهان میان شاعران بزرگ علاقه دارند، منبعی مفید خواهد بود. این کتاب نه‌تنها تصویری از یک شاعر زن در قرن هشتم هجری ارائه می‌دهد، بلکه خواننده را با فضای اجتماعی، سیاسی و ادبی آن دوران آشنا می‌کند. تحلیل شباهت‌های اشعار حافظ و ملک خاتون و بررسی فرضیه‌ی معشوقه‌بودن او برای حافظ، از بخش‌های جذاب کتاب است. کتاب با ارائه‌ی نمونه‌هایی از غزل‌های عاشقانه‌ی ملک خاتون، امکان مقایسه‌ی سبک و زبان او و دیگر شاعران هم‌عصرش را فراهم کرده است.

خواندن کتاب زندگی و زمانه ملک خاتون را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان تاریخ ادبیات فارسی، پژوهشگران حوزه‌ی زنان، دوست‌داران شعر کلاسیک و کسانی که به‌دنبال شناخت چهره‌های کمتر شناخته‌شده‌ی ادبیات ایران هستند، مناسب است؛ همچنین برای کسانی که به بررسی نقش زنان در تاریخ و فرهنگ ایران را علاقه دارند، خواندن این اثر سودمند خواهد بود.

بخشی از کتاب زندگی و زمانه ملک خاتون

«از زندگی خصوصی جهان ملک خاتون آگاهی اندکی در دست است؛ اما به روایت بعضی از تذکره‌ها، در این سال‌ها، این بانوی جوان زیبا و سخنور مجلس مناظره برپا می‌کرد و در این مجلس، شاعران و ادیبان شیراز حضور می‌یافتند و گاه، جهان خاتون نیز یک طرف مناظره بود. به عنوان نمونه، نویسندهٔ تذکرة الشعرا (تألیف ۸۹۲ ه.ق) دربارهٔ غزلیات و مطایبات و هجویه‌های عبید زاکانی می‌نویسد: «حکایت کنند که جهان خاتون، ظریفهٔ مستعدهٔ روزگار بوده و جمیلهٔ دهر و شهرهٔ شهر بوده و اشعار دلپذیر دارد و او راست این بیت: مصوری است که صورت ز آب می‌سازد، ز ذره ذرهٔ خاک آفتاب می‌سازد. جهان خاتون را با خواجه عبید مشاعره و مناظره‌ها است...» هم‌چنین، در تذکرهٔ جواهر العجایب، تألیف فخر هروی که در نیمهٔ دوم قرن دهم تألیف شده دربارهٔ زیبایی و سخنوری جهان خاتون چنین روایت شده است: «از مشاهیر شیراز بود و در حسن و جمال نظیر نداشت. و او را از اسباب دنیوی جمعیت تمام بوده؛ چنان‌چه همیشه ظرفا و ندماء در مجلس او حاضر می‌شدند و او را به این مچیع: الطاف و اکرام بسیار بود و او رعایت این طایفه می‌کرد و همه او را در ظرافت و لطافت طبع و حسن ادراک مسلم می‌داشته‌اند.»