کتاب اسپیرولینا

کتاب اسپیرولینا با نام اصلی Spirulina platensis (Arthrospira): physiology, cell-biology, and biotechnology نوشتهٔ «آویگاد ونشاک» و ترجمهٔ «احمد نصرتی موفق»، توسط نشر متخصصان منتشر شده است. این کتاب به بررسی جامع جنبه‌های زیستی، فیزیولوژیکی و زیست‌فناوری جلبک اسپیرولینا پرداخته است و برای دانشجویان، پژوهشگران و فعالان حوزهٔ زیست‌فناوری و پرورش آبزیان اثری تخصصی به‌شمار می‌آید. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب اسپیرولینا

کتاب «اسپیرولینا: فیزیولوژی، زیست‌شناسی سلولی و زیست‌فناوری» اثری تخصصی دربارهٔ جلبک اسپیرولینا است که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ریزجلبک‌های پرورشی جهان شناخته می‌شود. این کتاب در دو بخش اصلی تدوین شده است. بخش نخست به مباحث پایه‌ای مانند ریخت‌شناسی، ساختار سلولی، فیزیولوژی فتوسنتز و ژنتیک اسپیرولینا در شرایط آزمایشگاهی پرداخته است. بخش دوم آن نیز جنبه‌های عملی زیست‌فناوری و پرورش صنعتی این جلبک را بررسی کرده است. آویگاد ونشاک در اثر حاضر باتکیه‌بر پژوهش‌های علمی و تجربیات عملی، تصویری جامع از جایگاه اسپیرولینا در صنایع مختلف، ازجمله داروسازی، کشاورزی، دام‌پروری، تصفیه فاضلاب و تولید مواد غذایی ارائه داده است. 

کتاب به تاریخچهٔ کشف و پرورش اسپیرولینا در نقاط مختلف جهان اشاره کرده و روند توسعهٔ فناوری‌های مرتبط با تولید انبوه این جلبک را شرح داده است؛ همچنین به‌دلیل کمبود منابع جامع و علمی دربارهٔ پرورش اسپیرولینا در ایران، این اثر می‌تواند خلأ موجود در منابع فارسی را تا حد زیادی جبران کند و به‌عنوان مرجعی برای پژوهشگران و فعالان این حوزه مورد استفاده قرار گیرد.

خلاصه کتاب اسپیرولینا

این کتاب با مروری بر تاریخچهٔ شناسایی و مصرف اسپیرولینا در آفریقا و آمریکای مرکزی آغاز شده و در ادامه، به بررسی ویژگی‌های ریخت‌شناسی و ساختار سلولی دو گونهٔ اصلی اسپیرولینا، یعنی «آرترواسپیرا ماکسیما» و «آرترواسپیرا پلاتنسیس» پرداخته است. در بخش‌های بعدی، مباحثی مانند فراساختار سلولی، رده‌بندی و تفاوت‌های گونه‌ای و نقش عوامل محیطی در تغییرات ساختاری این جلبک مطرح شده است. بخش‌های بعدی کتاب به فیزیولوژی فتوسنتز، انتقال انرژی و الکترون و واکنش‌های نوری در اسپیرولینا اختصاص دارد. آویگاد ونشاک در این کتاب، به ساختار و عملکرد کمپلکس‌های سوپر مولکولی، انتقال الکترون در غشاهای تیلاکوئیدی و نقش رنگ‌دانه‌ها در جذب انرژی نورانی پرداخته است؛ همچنین به جنبه‌های عملی پرورش انبوه اسپیرولینا در استخرهای باز و راکتورهای بسته، طراحی و مهندسی سامانه‌های کشت، فراوری و برداشت زی‌توده و ارزیابی اقتصادی تولید اشاره کرده است. کاربردهای اسپیرولینا در تصفیهٔ فاضلاب، تولید ترکیبات شیمیایی و استفاده از آن در صنایع غذایی و دارویی نیز به‌تفصیل بررسی شده است. در بخش‌های پایانی، به استانداردهای کیفیت، کنترل آلودگی، و آیندهٔ فناوری‌های مرتبط با اسپیرولینا اشاره شده است.

چرا باید کتاب اسپیرولینا را خواند؟

این کتاب با رویکردی علمی، اطلاعاتی دقیق را دربارهٔ زیست‌شناسی، فیزیولوژی و فناوری پرورش اسپیرولینا ارائه داده است. خواننده با مطالعهٔ این اثر می‌تواند با ساختار سلولی، فرایندهای زیستی و کاربردهای گستردهٔ اسپیرولینا در صنایع مختلف آشنا شود. کتاب حاضر راهنمایی عملی برای راه‌اندازی و مدیریت واحدهای پرورش صنعتی و نیمه‌صنعتی اسپیرولینا فراهم کرده و به پرسش‌های تخصصی دربارهٔ تولید، فراوری و ارزیابی اقتصادی این جلبک پاسخ داده است. این اثر برای پژوهشگران و فعالان حوزهٔ زیست‌فناوری، منبعی قابل استناد و کاربردی محسوب می‌شود.

خواندن کتاب اسپیرولینا را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های زیست‌شناسی، زیست‌فناوری، آبزی‌پروری و کشاورزی مناسب است؛ همچنین فعالان صنعت پرورش جلبک و مدیران واحدهای تولیدی می‌توانند از مطالب آن بهره‌مند شوند. برای کسانی که به‌دنبال راه‌اندازی یا توسعهٔ کسب‌وکار خود در حوزهٔ ریزجلبک‌ها هستند، این کتاب نکته‌های تخصصی مهمی را ارائه می‌دهد.

بخشی از کتاب اسپیرولینا

«حدود یک‌سوم از زی‌تودهٔ گیاهی جهان را جلبک‌ها تشکیل داده‌اند. تعداد گونه‌های جلبکی در حدود ۲۲ تا ۲۶ هزار گونه تخمین زده می‌شود که بیوشیمی و اکوفیزیولوژی حدود ۵۰ گونه از آن‌ها با جزئیات مطالعه شده است. ریزجلبک‌ها شامل پروکاریوت‌های فتوسنتزکننده و میکروارگانیسم‌های یوکاریوت می‌شوند و بیشتر آن‌ها در محیط‌های آبی زندگی می‌کنند. برخی از ریزجلبک‌ها روزانه توانایی افزایش چندبرابری زی‌توده خود را دارند و وزن خشک آن‌ها می‌تواند بیش از ۵۰ درصد پروتئین داشته باشد. این آزمایش‌ها در اوایل دههٔ ۴۰ میلادی روی رشد ریزجلبک‌ها در مقیاس وسیع صورت گرفت. فنون کشت پیوسته توسعه پیدا کرد و تلاش‌هایی برای پرورش جلبک در مقیاس تجاری صورت گرفت. در اوایل دههٔ ۵۰ میلادی محققانی از انستیتو کارنِگی، واشنگتن همکاری‌های فراوانی در این بخش داشتند و نشان دادند میزان چربی و پروتئین سلول‌های کلرلا می‌تواند با شرایط مختلف محیطی تغییر کند.»