کتاب بیست گفتار در تاریخ معاصر جهان

کتاب بیست گفتار در تاریخ معاصر جهان نوشتهٔ محمدرضا رئیسی و منتشرشده توسط انتشارات ایده آخرین، اثری تحلیلی و پژوهشی دربارهٔ تاریخ معاصر جهان با تمرکز ویژه بر جایگاه ایران در تحولات جهانی است. این کتاب در ۱۵۹ صفحه، با نگاهی انتقادی و ساختارشکن، به بررسی نقش غرب، به‌ویژه بریتانیا، در شکل‌دهی به تاریخ معاصر ایران و منطقه می‌پردازد و تلاش می‌کند ذهنیت تاریخی ایرانیان را به چالش بکشد. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ابیست گفتار در تاریخ معاصر جهان

کتاب بیست گفتار در تاریخ معاصر جهان اثری است که با رویکردی تحلیلی و انتقادی، به بازخوانی تاریخ معاصر جهان و ایران می‌پردازد. محمدرضا رئیسی در این کتاب، با تکیه بر دانش تاریخی و تسلط بر منابع، تلاش می‌کند روایت غالب غرب‌محور از تاریخ را به چالش بکشد و نشان دهد که چگونه رخدادهای بزرگ جهانی، به‌ویژه از قرن هجدهم به بعد، سرنوشت ایران و منطقه را تحت تأثیر قرار داده‌اند. کتاب در سال ۱۴۰۳ منتشر شده و از نظر ساختار، به جای روایت خطی، تاریخ را در قالب ۲۰ گفتار مستقل اما مرتبط ارائه می‌کند. هر گفتار به یک موضوع کلیدی یا یک برش تاریخی می‌پردازد؛ از نوسازی ذهن ایرانی و نقد روایت‌های سنتی گرفته تا بررسی نقش پیمان وستفالی، انقلاب صنعتی، جنگ‌های جهانی، و شکل‌گیری دولت - ملت‌ها. رئیسی با نگاهی ژرف به الزامات جغرافیایی، اقلیمی و فرهنگی، نشان می‌دهد که چگونه ایران، به‌رغم پیشینهٔ کهن، در سایهٔ تحولات غرب قرار گرفته و برای رهایی از این وضعیت، نیازمند بازاندیشی در روایت تاریخی و هویت خود است. این کتاب در حوزهٔ تاریخ معاصر قرار دارد و با زبانی روشن و تحلیلی، هم برای پژوهشگران و هم برای علاقه‌مندان به تاریخ، دریچه‌ای تازه به فهم تحولات جهانی و جایگاه ایران می‌گشاید.

خلاصه کتاب بیست گفتار در تاریخ معاصر جهان

کتاب با این ایده آغاز می‌شود که ذهن ایرانی برای فهم دنیای جدید نیازمند نوسازی و خویشتن‌نگری تاریخی است. نویسنده با نقد روایت‌های رایج که ایران را محور عالم می‌دانند، تأکید می‌کند که تاریخ معاصر ما ذیل تاریخ غرب قرار گرفته و بدون درک چرایی این وضعیت، رهایی از آن ممکن نیست. در گفتارهای ابتدایی، اهمیت فهم تاریخ غرب برای درک تحولات ایران برجسته می‌شود و نقش پیمان‌هایی چون وستفالی و هانزا در شکل‌گیری دولت‌های مدرن و نظم جدید جهانی بررسی می‌گردد. کتاب سپس به تأثیر جنگ هفت‌ساله انگلستان و فرانسه، انقلاب صنعتی، و ظهور الیگارشی مالی-تجاری می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه بریتانیا با تسلط بر دریاها و تجارت، تاریخ منطقه را بازتعریف کرد و ایران را به حاشیه راند. در ادامه، نویسنده با مرور قراردادها و تحولات سیاسی، نقش دولت‌های قاجار و صفوی را در عقب‌ماندگی سیاسی و اقتصادی ایران تحلیل می‌کند و به ظهور جریان‌هایی چون وهابیت، بابیت و تأثیر مهاجران قفقاز و میان‌رودان بر ساختار فکری و سیاسی ایران می‌پردازد. کتاب در گفتارهای پایانی، چهار دوره تاریخی پس از وستفالی را معرفی می‌کند: تولد دولت مدرن، تسری آن به خارج از اروپا، بازی‌سازی و دولت‌سازی، و نهایتاً عصر وستفالی‌زدایی و جهانی‌شدن. پیام اصلی کتاب این است که برای ساخت آینده‌ای مستقل و معنادار، باید روایت تاریخی خود را بازنویسی کنیم و از ذیل تاریخ غرب خارج شویم.

چرا باید کتاب بیست گفتار در تاریخ معاصر جهان را بخوانیم؟ 

این کتاب را باید خواند چون با نگاهی متفاوت و بی‌پرده، روایت‌های غالب و کلیشه‌ای تاریخ معاصر را به چالش می‌کشد و ذهن خواننده را به پرسشگری و بازاندیشی دربارهٔ جایگاه ایران در جهان امروز دعوت می‌کند. رئیسی با ترکیب تحلیل تاریخی، جغرافیایی و فرهنگی، نشان می‌دهد که فهم درست تاریخ، تنها از مسیر شناخت الزامات اقلیمی و تحولات جهانی ممکن است. اگر به دنبال روایتی غیرکلیشه‌ای و تحلیلی از تاریخ معاصر هستید که هم به ریشه‌ها بپردازد و هم راهی برای آینده پیشنهاد کند، این کتاب انتخابی عالی است.

خواندن کتاب بیست گفتار در تاریخ معاصر جهان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟ 

این کتاب را به علاقه‌مندان تاریخ معاصر، دانشجویان و پژوهشگران علوم انسانی، فعالان حوزهٔ سیاست و جامعه‌شناسی و هر کسی که دغدغهٔ فهم عمیق‌تر از جایگاه ایران در جهان امروز را دارد، پیشنهاد می‌کنیم. اگر از روایت‌های سطحی و تکراری خسته شده‌اید و دوست دارید تاریخ را از زاویه‌ای متفاوت و با نگاهی انتقادی بخوانید، این کتاب برای شماست. همچنین اگر به آثار تحلیلی درباره تاریخ غرب، استعمار، و نقش ایران در تحولات جهانی علاقه دارید، این اثر می‌تواند برایتان جذاب باشد.

فهرست کتاب بیست گفتار در تاریخ معاصر جهان

کتاب در قالب ۲۰ گفتار تنظیم شده که هر گفتار به یک موضوع یا برش تاریخی اختصاص دارد. گفتار اول با نوسازی ذهن ایرانی و خویشتن‌نگری تاریخی آغاز می‌شود و به نقد روایت‌های سنتی و خودمحورانه می‌پردازد. گفتار دوم جایگاه ایران را ذیل تاریخ غرب بررسی می‌کند. گفتار سوم تا پنجم به موضوعاتی چون محیط زیست، الزامات اقلیم، و نتایج جنگ هفت‌ساله انگلستان و فرانسه می‌پردازد. گفتار ششم تا دهم به بازسازی مفهوم امپراتوری، نقش بریتانیا، و تحولات سیاسی ایران و منطقه اختصاص دارد. گفتارهای یازدهم تا پانزدهم به مهاجران، جریان‌های فکری و مذهبی، و تأثیر آن‌ها بر ساختار سیاسی ایران می‌پردازد. گفتار شانزدهم تا بیستم نیز به چهار دوره تاریخی پس از وستفالی، تولد دولت مدرن، تسری آن به جهان، بازی‌سازی و دولت‌سازی، و نهایتاً عصر وستفالی‌زدایی و جهانی‌شدن اختصاص یافته است. هر گفتار با تحلیل‌های تاریخی و مثال‌های عینی، به فهم بهتر تحولات معاصر کمک می‌کند.

بخشی از کتاب بیست گفتار در تاریخ معاصر جهان

«نوسازی ذهن ایرانی برای فهم دنیای جدید، یک ضرورت است. ذهن ایرانی - از دینکردهای زرتشتی تا کنون - گرفتار الگوهای ذهنی مختلف، از جمله نبرد خیر و شر است که سبب می‌شود منطقی غیر کارکردگرا در ساختار فهم و درک او از دنیای سیاست جدید جای بگیرد. این‌گونه اندیشه‌ورزی غیرتجربه‌گرا نه‌تنها مانع تکامل و بالندگی می‌شود بلکه به پرداختن به این موضوع، چندان ساده به نظر نمی‌رسد، زیرا بخش قابل توجهی از هویت ایرانی مبتنی بر این سنت‌ها و قواعد است و تاختن ناآگاهانه بر آن، امکان آسیب‌زدن به پایه‌های وجودی و هویتی ایرانیان را به دنبال دارد. تلاش این قلم بر آن است تا به جای نفی ساحت زیست آسمانی و سنتی ایرانی - که برکاتی چون آرامش ایمان به دنبال دارد - تفکیک چنین عرصه‌ای با خویشتن‌نگری و تجربه‌اندوزی از قواعد زیست زمینی امروزی صورت پذیرد. قدرت یک ملت و علت بقا و بالندگی آن، به فهم دنیای جدید - در کنار و نظرگاه خودی از تاریخ، بهانه گفتار نوسازی ذهن ایرانی است که تلاش می‌کند با بررسی تاریخ و باورهای رایج در آن، نوعی خویشتن‌نگری ایرانی را معرفی کند. قرائت‌های رایج تاریخی ما منأّنر از انگاره‌های ذهن ما است که در قالب نزاع آسمانی حق و باطل و با محوریت ایران شکل گرفته‌است. هر عصری ماهیت مخصوص به خود دارد و تاریخ روایت این گونه اعصار متفاوت است چرا که از دوردست گذشته تا آینده خارج از دسترس، جاری است. نظرگاه راوی در این روایت اثری شگرف دارد؛ جایی که ایستاده و منطق مورد پسند او، در چیدمان روایت و آغاز بیانش مؤثر است و بی‌شک، در گذر زمان، او نیز دستخوش درک متفاوت خواهدبود؛ اینجا است که تاریخ، ذات پیچیده‌اش را در پس وقایع متعدد و متنوع که عوارض او هستند، آشکار می‌کند.»