کتاب فرهنگ سوم

کتاب «فرهنگ سوم» نوشتۀ استفان برونهوبر و ترجمۀ بهمن فروزان است و انتشارات برای انسان آن را منتشر کرده است. این کتاب دعوتی است به تأملی نو دربارۀ آینده‌ای که نه صرفاً علمی یا انسانی، بلکه میان‌رشته‌ای، آگاهانه و ترکیبی خواهد بود.

درباره کتاب فرهنگ سوم

کتاب فرهنگ سوم: تأثیر هوش مصنوعی بر دانش، جامعه و آگاهی در قرن بیست و یکم سفری فکری و تأمل‌برانگیز به تحولی است که جهان امروز به‌واسطهٔ ظهور هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین تجربه می‌کند؛ تحولی که نه‌تنها عرصه‌های علمی یا انسانی را دگرگون کرده، بلکه در حال شکل‌دهی به‌نوعی فرهنگ جدید است؛ فرهنگی که نویسنده آن را «فرهنگ سوم» می‌نامد.

نویسنده در کتاب فرهنگ سوم با نگاهی تحلیلی و ریشه‌دار در تاریخ تفکر، ابتدا به بازخوانی مفهوم دو فرهنگ می‌پردازد؛ اصطلاحی که نخستین‌بار توسط سی. پی. اسنو در اواسط قرن بیستم مطرح شد و شکاف میان ۲ جریان اصلی فکری جهان – علوم طبیعی و علوم‌انسانی – را نشان می‌داد. علوم طبیعی، با دغدغهٔ کشف قانون‌ها و حل مسئله‌ها و علوم‌انسانی، با هدف تفسیر، معنابخشی و فهم روان انسان و تاریخ، هر یک در مسیری جداگانه حرکت می‌کردند و گویی زبان مشترکی میانشان وجود نداشت.

آنچه کتاب فرهنگ سوم به تصویر می‌کشد، ظهور یک نیروی میان‌رشته‌ای جدید است که این مرزها را در هم می‌شکند. این فرهنگ تازه، باتکیه‌بر فناوری دیجیتال، به‌ویژه هوش مصنوعی، نه‌تنها پلی میان ۲ فرهنگ قبلی می‌سازد، بلکه امکان هم‌زیستی و تأثیر متقابل میان فهم و تبیین را نیز فراهم می‌کند. هوش مصنوعی، به‌عنوان موتور محرک این تحول، خود محصول تعامل داده‌محور علوم و نگاه تفسیری انسان‌محور است.

نویسنده در کتاب فرهنگ سوم نشان می‌دهد که هوش مصنوعی صرفاً ابزاری برای شتاب بخشیدن به کشفیات علمی یا بهینه‌سازی عملکردها نیست، بلکه واجد ظرفیتی برای تغییر بنیادی در شیوهٔ ادراک ما از خود، جامعه و جهان است. فرهنگ سوم در این معنا، فرهنگی است که انسان در آن به بازتعریف هویت، آگاهی و حتی اخلاق دست می‌زند. این فرهنگ جدید، به‌جای جایگزینی ۲ فرهنگ سنتی، نقش مکمل و تحول‌آفرین دارد و تلاش می‌کند تا از طریق فناوری، نگاهی جامع‌تر به دانش و زندگی ارائه دهد.

کتاب فرهنگ سوم همچنین به سؤالات عمیق‌تری می‌پردازد: آیا می‌توان میان الگوریتم‌ها و معنا، میان داده‌ها و تجربه انسانی، نوعی پیوند معنادار برقرار کرد؟ آیا هوش مصنوعی می‌تواند سوژه‌ای برای گفت‌وگوی فلسفی باشد؟ و در جهانی که مرز میان واقعیت و نسخه دیجیتال آن روز‌به‌روز باریک‌تر می‌شود، انسان چگونه باید خود را بازشناسد؟

خواندن کتاب فرهنگ سوم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دوستداران عرصۀ تکنولوژی، فلسفه، جامعه‌شناسی و علوم‌انسانی پیشنهاد می‌کنیم.