کتاب تاریخ اوایل انقلاب و مشروطیت ایران

کتاب تاریخ اوایل انقلاب و مشروطیت ایران؛ سه خطابه از سیدحسن تقی‌زاده است و نشر ارس آن را منتشر کرده است. این خطابه‌ها در سه تاریخ ۲۹ دی ماه و ۶ و ۱۳ بهمن ماه ۱۳۳۷ در باشگاه مهرگان ایراد شده است.

درباره کتاب تاریخ اوایل انقلاب و مشروطیت ایران

در طی سلسله سخنرانی‌های سال ۱۳۳۷ باشگاه مهرگان به علت آنکه نهضت مشروطیت ایران قسمت مهمی از تاریخ کشور ما را تشکیل می‌دهد، محمد درخشش برای روشن‌‌شدن نکات تاریک این نهضت تاریخی از آقای تقی‌زاده درخواست کرد مشاهدات و اطلاعات خویش را ضمن یک یا دو سخنرانی در باشگاه مهرگان برای معلمین بیان کند. تقی‌زاده دعوت درخشش را قبول کرد و در باشگاه مهرگان به ایراد سلسله سخنرانی‌های مفید و مهم اقدام کرد.

جلسه اول سخنرانی در ساعت شش بعد از ظهر دوشنبه بیست و نهم دی ماه شروع شد. در این جلسه سخنان او ناتمام ماند و حاضرین تقاضا کردند که یک جلسه دیگر نیز به این کار اختصاص دهد، اما در جلسه بعد هم مطلب تمام نشد و باز درخشش و اکثر حاضران مجلس خواهش کردند که یک جلسه دیگر نیز صرف این بحث مهم و اساسی شود و ایشان نیز پذیرفت و در یک جلسه دیگر باز به ادامه دنباله مطلب پرداخت و بدین ترتیب سخنرانی جناب آقای تقی‌زاده سه جلسه به طول انجامید که قسمت عمده آن نطق در جراید مملکت خاصه در روزنامه اطلاعات منتشر شد. 

عده زیادی درخواست کرده‌اندکه متن سخنرانی ایشان جداگانه و به‌طور مستقل نیز چاپ و در معرض استفاده علاقه‌مندان قرار گیرد. کتاب تاریخ اوایل انقلاب و مشروطیت ایران متن همان سخنرانی است.

خواندن کتاب تاریخ اوایل انقلاب و مشروطیت ایران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران تاریخ معاصر ایران پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب تاریخ اوایل انقلاب و مشروطیت ایران

«با وجود بعضی انقلابات برای آزادی طبقات محکومه و دخالت دادن به آن‌ها در امور سیاسی و اجتماعی از گاهی به گاهی مانند قیام اسپارتاکوس در نیمه اول قرن اول قبل از مسیح در مملکت روم و قیام مزدک در ایران در قرن ششم مسیحی و شورش عجیب زنج در جنوب عراق در نیمه دوم قرن سوم حکومتی مستمر و متکی بر طبقات زیر دست ملت پس از دموکراسی محدود آتن در قرن پنجم و چهارم قبل از مسیح تا قیام مردم هولاند بر ضد استیلا و جور اسپانیولی‌ها که منتهی به غلبه آن ملت و تأسیس جمهوریت هولاندی گردید پیدا نشد و در واقع چنان‌که گفته شد گذشته از یونان قدیم که منبع و منشاء همه ترقیات و اصلاحات مادی و معنوی و علمی و سیاسی و اجتماعی تاریخ بشر بود مشروطیت به معنی دخالت ملت یا بعضی طبقات آن در امر حکومت و اداره مملکت و یا به معنی عام حکومت ملی ناقص و یا کامل که فرنگی‌ها آن‌را دمکراسی نامیده‌اند اولین مرتبه در انگلستان در اوایل قرن هفتم یعنی اواخر عهد خوارزمشاهیان در ایران و اوایل قرن سیزدهم مسیحی با اعلان فرمان بزرگ جوهن پادشاه انگلیس در اواخر بهار سال ۱۲۱۵ مسیحی معروف به «ماگناچارتا» برقرارشد (البته به‌طور ناقص و ابتدایی) و به وسیله دخالت دادن اشراف و اعیان و مقامات بزرگ و کوچک روحانی مملکت در حکومت و قوانین کشور حکومت مطلق انفرادی تعدیل یافت.

این آغاز محقر ولی مهم به‌تدریج در آن مملکت تکامل یافته و حقوق طبقات عالیه کشوری و روحانی و حقوق عامه در تصویب قوانین و مالیات و مصارف کامل‌تر گشته و قدرت سلاطین تناقص یافت و این تکامل تا ۵۰ سال قبل با افزایش قدرت و اختیارات پارلمان و مخصوصاً مجلس عامه یا مجلس پایین به دورهٔ کمال رسید به درجه‌ای که امروز در این مملکت تمام اقتدارات مملکتی از هر قبیل کلا و کاملا غیر از اقتدارات قضایی منحصراً در دست پارلمان است. بعد از انگلستان حکومت ملی و قانون اساسیِ ضامن آن در ایالات متحده آمریکای شمالی به وجود آمد و آن در اولین سال قرن سیزدهم بود (که مطابق سال ۱۷۸۷ مسیحی باشد). قبل از این تاریخ یکی از سیاسیون نام‌دار انگلیسی به اسم لرد چسترفیلد که ۱۴ سال پیش از به وجود آمدن آن قانون اساسی آمریکایی مُرد، گفته است که انگلیس تنها مملکت پادشاهی است در عالم که می‌توان به حقیقت گفت صاحب یک قانون اساسی یعنی مشروطیت است و مفسرین انگلیسی قول او را چنین معنی کرده‌اند که در همه ممالک به‌جز انگلستان (در آن زمان) حکم‌ران یا سلطان بالاتر از قانون بود و به همین جهت انقلاب کبیر فرانسه در سال‌های اول قرن سیزدهم یا به‌طور تحقیق در سنه ۱۲۰۳ به عمل آمد و بر اثر آن به‌تدریج در ممالک دیگر اروپا و مخصوصاً انقلاب آلمان و غیره در سنه ۱۲۶۴ (یا ۱۸۴۸ مسیحی) اساس حکومت ملی را در اروپا برقرار ساخت و پیشرفت این نهضت‌ها و افکار کم کم به ممالک مشرق هم رسید ولی البته با بطوء و مواجه شدن با مقاومت‌های گوناگون. گمان نمی‌رود نه در موقع انقلاب فرانسه و حتی نه در موقع انقلاب آلمان خبری از این احوال و نهضت‌ها به ایران رسیده بوده است و حدس خیالی یکی از نویسندگان روسی معاصرکه بین انقلاب مشروطیت در آلمان و ظهور باب و نهضت بابیه در ایران ارتباطی قائل شده ظاهراً اساسی ندارد.»