کتاب زبان و شناخت

کتاب زبان و شناخت با عنوان اصلی Language and cognition نوشتهٔ الکساندر رومانویچ لوریا و ترجمهٔ حبیب الله قاسم زاده توسط انتشارات ارجمند منتشر شده است. نویسنده در این اثر ارتباط پیچیدهٔ بین زبان و آگاهی را از دیدگاه عصب‌روان‌شناختی بررسی و نقش محوری زبان در شکل‌گیری فرآیندهای عالی ذهنی را تبیین می‌کند. این اثر، مقدمه‌ای برای درک اندیشه‌های پیشگامانهٔ لوریا در حوزهٔ روان‌شناسی و علوم اعصاب است. نسخهٔ الکترونیکی این کتاب را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب زبان و شناخت

کتاب زبان و شناخت، واپسین اثر الکساندر رومانوویچ لوریا، چکیده‌ای جامع از پژوهش‌های دیرپای او در حوزهٔ روان‌شناسی زبان و پیوند آن با آگاهی است. به همین دلیل، می‌توان این کتاب را ممتازترین و کامل‌ترین بازتاب‌دهندهٔ دستاوردهای نظری و تجربی او دانست. در این اثر، تمرکز اصلی لوریا بر سازوکارهای عصب‌روان‌شناختی آگاهی قرار دارد. او در پی آن است تا ریشه‌های دیدگاه‌های خود را در فلسفه و روان‌شناسی شوروی و غرب جستجو کند و تحلیلی روشنگرانه از مهم‌ترین مکتب روان‌شناسی شوروی، یعنی مکتب ویگوتسکی، استادش، ارائه دهد. همچنین، او جوانبی از تحقیقات خود را که در راستای توسعه و گسترش چارچوب نظری ویگوتسکی انجام داده است، شرح می‌دهد. لوریا برای درک ارتباط ژرف میان زبان و آگاهی، تلاش کرد با تحقیق در زمینه‌های گوناگون، یافته‌های خود را یکپارچه ساخته و به سوی یک نظام نظری و روش‌شناختی منسجم پیش رود. این کتاب، نقطه‌ٔ عطفی در تاریخ روان‌شناسی معاصر محسوب می‌شود و برای اولین بار، مخاطبان را متوجه این حقیقت می‌سازد که تمامی ابعاد فکری و پژوهشی لوریا در واقع از مجموعه‌ای از مسائل نظری نشأت گرفته‌اند. 

چرا باید کتاب زبان و شناخت را بخوانیم؟

خواندن کتاب زبان و شناخت را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب هم برای روان‌شناسان، متخصصان مغز و اعصاب، متخصصان آفازی و گفتاردرمانگرانی که با آثار لوریا آشنا هستند، بسیار ارزشمند خواهد بود. این گروه، کتاب را به‌عنوان یک بررسی فراگیر و فلسفی از نگرش کلی لوریا به زبان و شناخت خواهند یافت. درعین‌حال، برای خوانندگانی که هنوز با این روان‌شناس برجسته آشنا نشده‌اند، این اثر به‌مثابهٔ مقدمه‌ای ضروری و روشنگر برای ورود به دنیای اندیشه‌ها و آثار الکساندر رومانویچ لوریا خواهد بود.

درباره الکساندر رومانویچ لوریا

الکساندر رومانویچ لوریا متولد ۱۹۰۲، روان‌شناس مشهور شوروی، پس از تحصیل پزشکی و روان‌شناسی، فعالیت علمی خود را با تمرکز بر پیوند روان‌شناسی با زندگی روزمره و روش‌های علمی آغاز کرد. آشنایی با «ویگوتسکی» مسیر او را به سوی مطالعهٔ زبان و اندیشه و سپس نوروپسیکولوژی تغییر داد. لوریا با رویکردی اجتماعی - تاریخی به ذهن، بر نقش مغز در تعامل با جامعه در شکل‌گیری فرایندهای عالی ذهنی تأکید داشت. پژوهش‌های او شامل بررسی تأثیر آسیب‌های مغزی بر رفتار، مطالعهٔ نقش گفتار در سازماندهی ذهن و آسیب‌شناسی زبان (آفازیولوژی) بود. او همچنین در زمینهٔ حافظه و ارتباط شناخت با شرایط اجتماعی و اقتصادی تحقیقات مهمی انجام داد و آزمون‌های نوروپسیکولوژیک خلاقانه‌ای ابداع کرد. لوریا با دانش گسترده و توانایی تحلیل عمیق، تلاش کرد تا نظریه‌ای جامع دربارهٔ کارکردهای عالی روانی و ارتباط آن‌ها با ساختار مغز ارائه دهد و در سطح جهانی نیز به‌عنوان یک روان‌شناس برجسته شناخته شده است. او در سال ۱۹۷۷ از دنیا رفت.

بخشی از کتاب زبان و شناخت

«حال این سؤال مطرح می‌شود که آیا گُفتار خود کودک می‌تواند در نقش نظم‌بخشی عمل نماید؟ برای پاسخ به این سؤال، مطالعه‌ای انجام دادیم. در این مطالعه، ارائه دو علامت (قرمز و سبز) با کارکرد منطبق با آن‌ها (تحریک و بازداری) ادامه پیدا کرد و دستورالعمل، مثل آزمایش‌های سابق بود. وقتی چراغ قرمز روشن می‌شد، کودک باید می‌گفت «بلی» و توپ را فشار می‌داد و وقتی چراغ سبز روشن می‌شد، باید می‌گفت «نه» و فشاردادن را متوقّف می‌ساخت. بدین ترتیب، سعی کردیم هر دو حلقه (گُفتاری و حرکتی) پاسخ کودک را در «نظام کارکردی» واحدی ادغام کنیم. در این نظام کارکردی، پاسخ کلامی، نقش نظم‌بخشی را ایفا می‌کرد و دستور کلامی بزرگ‌سال را تقویت می‌نمود. کودکان در مراحل اوّلیه رشد، معمولاً پاسخ‌های کلامی نادرستی از خود نشان می‌دادند. هنوز گُفتار آن‌ها گرفتار مقاومت بود. ولی در مرحله بعدی، شروع کردند به ایجاد پاسخ‌های کلامی درست (یعنی «بلی» یا «نه»). امّا وقتی پاسخ‌های گُفتاری و حرکتی را درهم ادغام کردیم، کودکان اکثرا به درستی پاسخ می‌دادند، اگر چه در تمامی موارد، پاسخ حرکتی از خود نشان می‌دادند. در این مرحله، شاهد پدیده متناقض بسیار جالبی بودیم. کودک وقتی می‌گفت: «نه» یا «فشار نده» معمولاً کار فشاردادن را متوقّف نمی‌ساخت. حتّی ممکن بود توپ را محکم‌تر فشار بدهد و پاسخ حرکتی خود را شدّت بخشد. در این حالت، کودک به معنا پاسخ نمی‌داد، بلکه در برابر اثر تکانه‌ای حاصل از دستور کلامی خویشتن، پاسخ نشان می‌داد. بنابراین، پاسخ کلامی وی، پاسخ حرکتی او را تنظیم نمی‌کرد. در این سن، نظام کارکردی که در آن پاسخ کلامی، نظم‌بخش پاسخ رفتاری باشد، در کودک وجود ندارد.»