کتاب تأملاتی در باب علم دینی

کتاب الکترونیکی «تأملاتی در باب علم دینی» نوشتۀ سیدمحمدتقی موحد ابطحی است که فرهاد سلیمان نژاد آن را ویرایش کرده است. انتشارات مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم این کتاب را چاپ و منتشر شده است.

درباره کتاب تأملاتی در باب علم دینی

ریشهٔ جریان اسلامی‌سازی علوم در عصر حاضر را می‌توان در پی مواجهۀ جهان اسلام با علم و فناوری غرب جست‌وجو کرد. قدرت‌گرفتن اروپا با پیدایش علوم‌انسانی جدید شکل می‌گیرد و غرب جدیدی به وجود می‌آورد. از سوی دیگر ۳ امپراتوری بزرگ اسلامی یعنی عثمانی، صفوی و گورکانی که غرب تا شرق جهان اسلام را پوشش می‌داد از بین رفتند و کشورهای کوچک اسلامی به‌جای آن‌ها به وجود آمدند. پس از مدتی کشورهای اسلامی به این نتیجه رسیدند که باید همانند کشورهای غربی علم جدید را دریافت کنند تا ابزارهای قدرتمند نظامی بسازند. این امر باعث شد که دانشجویانی را به کشورهای غربی برای فراگیری علوم و فنون غرب اعزام کنند؛ ولی این امر نتیجهٔ عکس داد و انسجام فکری، فرهنگی و هویت تاریخی آن‌ها به چالش کشیده شد. برای همین متفکران دینی درصدد برآمدند تا حضور دین را در عرصۀ علم‌ورزی برجسته کنند.

در کتاب تأملاتی در باب علم دینی سعی شده است جریان اسلامی‌سازی علوم که از زمان بعثت پیامبر آغاز شده و با ائمه ادامه پیدا کرده است مورد بررسی قرار بگیرد.

این کتاب در ۳ بخش تحلیلی دربارۀ مسائل علم دینی، تحلیل آرای صاحب‌نظران علم دینی و آسیب‌شناسی گذشته و آینده‌پژوهی علم دینی به روشنگری دربارۀ رابطهٔ علم و دین می‌پردازد.

فصل اول کتاب تأملاتی در باب علم دینی به طبقه‌بندی دقیقی از رویکردهای علم دینی می‌پردازد.

مطالب فصل دوم کتاب تأملاتی در باب علم دینی بر مبنای مفهوم نمونهٔ ایدئال ماکس وبر ارائه می‌شود. در این طبقه‌بندی کسانی که از ایدۀ علم دینی حمایت می‌کنند و کسانی که از آن‌ها به‌عنوان مخالف علم دینی یاد می‌شود، در کنار هم بررسی می‌شوند. کسانی که رویکرد جریان تحول علم و تولید علم دینی را مدیریت‌پذیر می‌دانند در کنار رویکردهایی که تحول علم و دستیابی به علم دینی را ممکن، اما مدیریت‌ناپذیر می‌دانند، قرار گرفته‌اند. در پایان فصل دوم نظریهٔ نظریه‌پردازان علم دینی که ترکیبی از رویکردهای ایدئال در زمینۀ علم دینی را به‌ کار گرفتند، نشان می‌دهد.

در فصل سوم به رویکردها و نقدهای مصطفی ملکیان و خسرو باقری تقریر جدیدی از رویکرد تهذیب و تکمیل علوم موجود ارائه می‌شود که نقدهای پیشین بر آن‌ها وارد نیست.

فهرست جامع کتاب تأملاتی در باب علم دینی:

بخش اول: تحلیلی دربارهٔ مسائل علم دینی

فصل اول: معرفی و ارزیابی طبقه‌بندی رویکردهای علم دینی

فصل دوم: طبقه‌بندی جامع رویکردهای علم دینی

فصل سوم: دفاعی از رویکرد تهذیب و تکمیل علوم موجود در تولید علم دینی.

فصل چهارم: علم دینی از منظر واقع‌گرایی انتقادی

فصل پنجم: ارزیابی کاربست علم‌شناسی پارادایمی در پیشبرد ایدهٔ علوم‌انسانی اسلام

فصل ششم: بررسی ادلهٔ منتقدین علم دینی

بخش دوم: تحلیلی دربارۀ آرای صاحب‌نظران علم دینی

فصل اول: ارزیابی راهکارهای سه‌گانهٔ تولید علم دینی در دیدگاه آیت‌اللّه جوادی آملی

فصل دوم: انحلال مسئلهٔ علم دینی در دیدگاه آیت‌اللّه جوادی آملی

فصل سوم: جایگاه نظریهٔ آیت‌اللّه مصباح یزدی در میان طبقه‌بندی رویکردهای علم دینی

فصل چهارم: اراده‌گرایی مبنایی برای علم دینی در نظریهٔ فرهنگستان علوم اسلامی

فصل پنجم: نسبت نظریهٔ علم دینی فرهنگستان علوم اسلامی با واقع‌گرایی معرفت‌شناختی

فصل ششم: ارزیابی الگوی تأسیسی علم دینی دکتر خسرو باقری

فصل هفتم: ۲ راهکار تولید علم دینی بر مبنای آرای دکتر سروش

بخش سوم: آسیب‌شناسی گذشته و آینده‌پژوهی علم دینی

فصل اول: تحلیل جامعه‌شناختی تداوم رویکرد پوزیتیویستی به علم در ایران

فصل دوم: الزامات نهادی مدیریت تحول علوم‌انسانی در گام دوم انقلاب

فصل سوم: آینده‌پژوهی علوم‌انسانی اسلامی در ایران

کتاب تأملاتی در باب علم دینی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به کسانی که علاقه‌مند به علوم دینی هستند، پیشنهاد می‌کنیم.