کتاب ایام تحصیل
معرفی کتاب ایام تحصیل
کتاب ایام تحصیل نوشتۀ علی گنجی در مؤسسه امام موسی صدر به چاپ رسیده است. این کتاب که پژوهشی مستند و بر مبنای تاریخ شفاهی است روایتی از پیشنیۀ خانوادگی صدر و دوران طلبگی سید موسی صدر ارائه کرده است.
درباره کتاب ایام تحصیل
کتاب ایام تحصیل حاصل طرح پژوهشی و تاریخ شفاهی مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر با هدف ثبت و ضبط خاطرات نزدیکان و دوستان و همکاران و مرتبطان با امام موسی صدر است.
این کتاب، روایتی از دوران طلبگی سید موسی صدر، یکی از چهره‌های سرشناس خاندان صدر در دوران معاصر است. در دو قرن اخیر، خاندان صدر به‌سبب نقش انکارناپذیرشان در عرصه‌های گوناگون مذهبی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند. در این کتاب تلاش شده است که روایتی همه‌جانبه اما موجز و ملموس، از جایگاه خاندان صدر در آنچه پارادایم تمدنی نامیده شده است ارائه شود. در این پارادایم، شیعه در پِی اثبات حضور فکری خویش، در مقابل سایر مکاتب فکری و فلسفی دنیاست و شاید بتوان گفت درصدد نوعی اعادهٔ حیثیت است و ادعای ارائهٔ جهان‌بینی دقیق و منسجم دارد. بخش اعظم شهرت و جایگاه اندیشهٔ سید موسی صدر که به تبیین دیدگاه‌های اقتصادی در اسلام مربوط است، در این دوره شکل گرفت و در قالب مقالات مجلهٔ مکتب اسلام منتشر شد که آن هم متعلق به همین رویکرد حوزوی بود.
هدف و انگیزهٔ اصلی نگارش این کتاب، به‌دست‌آوردن روایتی روشمند، برای کمک به تحلیل‌ها و مطالعات مرتبط با شناخت نهاد اجتماعی مؤثر و مهمی به نام «حوزه» است؛ زیرا نهاد حوزه نیز، مانند سایر پدیده‌های انسانی، بدون ابزار «روایت» قابل شناخت و تبیین نیست. کتاب حاضر روایت مختصری از شخصیتی پرورش‌یافته در نهاد حوزه است.
کتاب ایام تحصیل در ۲ فصل تنظیم شده است. در فصل اول به پیشینه و سوابق حوزوی خانوادهٔ سید موسی صدر پرداخته شده است. این فصل، پیش‌زمینه‌ای ضروری برای درک بهتر روابط و نسبت‌ها نه‌تنها میان افراد، که فضای تاریخی، سیاسی و اجتماعی موجود در فصل دوم است. در این فصل، ضمن معرفی اجمالی جایگاه آقایان سید صدرالدین موسوی عاملی (جدّ پدری)، در دو بخش کلی، به زندگی و زمانهٔ سید اسماعیل صدر (پدربزرگ سید موسی) و سید صدرالدین صدر (پدر سید موسی) پرداخته شده است. در این دو بخش، با روایتی خطی به تأثیرپذیری مستقیم و غیرمستقیم سید موسی از افراد، نهادها، سنت‌ها و رویه‌های پیشینیان او اشاره شود. علاوه بر افراد نام‌برده که به‌نوعی محورهای این روایت قرار گرفته‌اند، مرحوم آقا حسین طباطبایی قمی (پدربزرگ مادری سید موسی) نیز شخصیت دیگری است که توجه ویژه‌ای به او شده است.
فصل دوم، با تکیه بر روایات و اطلاعات فصل اول، نوعی وقایع‌نگاری از زمانهٔ تحصیل و طلبگی سید موسی است. در این فصل، با روایتی خنثی و غیرتمجیدی، ربط و نسبت سید موسی با اشخاص، جریان‌ها، حوادث و اتفاقات مهم هر دوره نشان داده می‌شود. این فصل در ۱۹ بخش، به‌ترتیب زمانی، از ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۸ تنظیم شده است. هر بخش شامل توضیحات نسبتاً مختصری از وضعیت حوزه و وقایع سیاسی و اجتماعی مهم آن سال و شرح موقعیت سید موسی صدر در آن میانه، از دیدگاه‌های مختلف است. مبنای انتخاب این بازهٔ زمانی آغاز تحصیلات حوزوی سید موسی در ۱۳۲۰ و آغاز هجرت دائمی وی به لبنان در ۱۳۳۸ بوده است.
عنوان‌های کلی و جزئی دو فصل کتاب به قرار زیر است:
فصل اول: پیشینهٔ حوزوی خانوادهٔ صدر
بخش اول: سید اسماعیل صدر
پیش از ۱۲۲۰؛ سکونت خاندان صدر در اصفهان
۱۲۳۰-۱۲۴۰؛ دوران تحصیل در اصفهان و نجف
۱۲۵۰-۱۲۵۶؛ بازگشت به اصفهان
۱۲۵۶-۱۲۷۶؛ دوران سکونت در سامرا
۱۲۷۶-۱۲۹۴؛ کناره گیری از مرجعیت و هجرت به کربلا
دربارهٔ خانوادهٔ سید اسماعیل صدر
۱۲۹۴ - ۱۲۹۸؛ اقامت در کاظمین
بخش دوم: سید صدرالدین صدر
۱۲۹۲ - ۱۲۹۶؛ دوری و تنهایی در خراسان
۱۲۹۸ - ۱۳۰۳؛ ازدواج با صفیه خانم طباطبایی قمی
۱۳۰۳ - ۱۳۰۶؛ بازگشت به عراق
۱۳۰۹ - ۱۳۱۴؛ زندگی در مشهد
۱۳۱۴ - ۱۳۳۲؛ هجرت به قم و آغاز مرجعیت
دربارهٔ خانوادهٔ سید صدرالدین صدر
فصل دوم: دورانِطلبگی ِسید موسی صدر
۱۳۲۰؛ آغاز طلبگی
۱۳۲۱؛ سال قحطی و جنگ
۱۳۲۲؛ سفر تاریخی حاج آقا حسین قمی به ایران
۱۳۲۳؛ هجرت آقای بروجردی به قم
۱۳۲۴؛ سفر مهم سید صدرالدین صدر به اصفهان
۱۳۲۵؛ محفل شاگردان آقای محقق داماد
۱۳۲۶؛ حضور در دروس خارج فقه و اصول
۱۳۲۷؛ اولین سفر به عراق
۱۳۲۸؛ دیپلم ادبی در مدرسه صمصامیهٔ اراک
۱۳۲۹؛ تحصیل در دانشکدهٔ حقوق
۱۳۳۰؛ همراهی با نهضت ملی
۱۳۳۱؛ حضور فعال در تهران
۱۳۳۲؛ درگذشت سید صدرالدین صدر
۱۳۳۳؛ آغاز تحصیل در حوزهٔ نجف
۱۳۳۴؛ نخستین سفر به لبنان
۱۳۳۵؛ دیدار و آشنایی با ابوالحسن صبا
۱۳۳۶؛ درگذشت علامه شرف‌الدین
۱۳۳۷؛ فعالیت در مجلهٔ مکتب اسلام
۱۳۳۸؛ هجرت به لبنان
خواندن کتاب ایام تحصیل را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم
به همۀ دوستداران تاریخ شفاهی، زندگی‌نامه و تاریخ تشیع پیشنهاد می‌کنیم.
بخشی از کتاب ایام تحصیل
«صدر در نظام سیاسی صفویه، منصب یا جایگاه عالی سیاسی _ مذهبی بود که امور شرعی، مدنی، اوقاف و بخشی از دادگستری را مدیریت می‌کرد. به علمایی که به چنین جایگاهی می‌رسیدند، لقب «صدر» می‌دادند و از این‌روست که هنوز هم بسیاری از افراد و اماکن منسوب به آنها با شهرت یا نام خانوادگی صدر شناخته می‌شوند؛ اما شهرت خاندان صدر ربطی به این جایگاه و کلاً دورهٔ صفویه ندارد. نام این خاندان به لقب «سید صدرالدین موسوی عاملی»، فرزند سید صالح شرف‌الدین، از مجتهدان دورهٔ قاجاریه، برمی‌گردد که سال‌ها در اصفهان زندگی می‌کرده و بسیاری از مشاهیر علمی و اجتماعی اصفهان از نزدیکان و شاگردان و وابستگان او بوده‌اند. صدرالدین موسوی عاملی یکی از علمای شیعهٔ لبنان و از نوادگان و تبار علمای مهم و به‌نام، ازجمله شیخ حرّ عاملی و شهید ثانی بود.
تا پیش از جنگ جهانی اول، «جبل عامل» یا جنوب لبنانِ امروز بخشی از امپراطوری عثمانی به‌شمار می‌آمد. در زمان پادشاهی سلطان عبدالحمید اول، شخصی به نام احمد جزار (قصاب) که به قساوت و خشونت شهرت داشت، حاکم و والی آن منطقه بود. سید صالح شرف‌الدین هم در روستایی از توابع صور به کشاورزی مشغول بود تا اینکه جزار به آنها حمله کرد و پیشِ چشمان سید صالح، پسرش هب‌الله ابوالبرکات را سر بُرید و خودش را هم زندانی کرد. سیدصالح چند ماه در زندان عکا بود تا بالأخره موفق به فرار شد و همراه خانواده‌اش به نجف هجرت کرد. دو پسرش، محمدعلی و محمد، در نجف به «موسوی عاملی» شهرت یافتند و هر دو از علمای مطرح شیعه شدند. به‌ویژه سید محمد، فرزند کوچک‌تر سید صالح که هنگام هجرتشان به نجف چهارساله بود. او که از کودکی توانسته بود تحصیل کند، در جوانی به درجهٔ اجتهاد رسید و ملقب و مشهور به «صدرالدین» شد و در آن زمان از شاگردان اصلی و نزدیکان عالِم بزرگ آن دوره، شیخ جعفر کاشف‌الغطاء، بود. کاشف‌الغطاء پنج داماد داشت که همگی از مجتهدان آن دوره بودند و یکی از آنها هم صدرالدین موسوی عاملی بود.»
حجم
۱٫۱ مگابایت
سال انتشار
۱۴۰۲
تعداد صفحه‌ها
۴۰۶ صفحه
حجم
۱٫۱ مگابایت
سال انتشار
۱۴۰۲
تعداد صفحه‌ها
۴۰۶ صفحه