کتاب ارزیابی و درمان خانواده ها

کتاب ارزیابی و درمان خانواده ها (رویکرد مک مستر) با عنوان اصلی Evaluating and treating families: the McMaster approach نوشتهٔ کریستین ای. ریان و ناتان بی. اپستین و گابور ای. کیتنر و ایوان دبلیو. میلر و دوآن اس. بیشاپ و ترجمهٔ فاطمه بهرامی و روناک عشقی و مجید غفاری و مهناز جوکار و محمدمسعود دیاریان و ناصر یوسفی توسط انتشارات ارجمند منتشر شده است. خانواده‌درمانی معاصر شامل رویکردهای متعددی نظیر ساختاری، استراتژیک، رفتاری، حل‌مسئله، روایتی، و روان‌پویایی تعمیم‌یافته می‌شود که گاه به صورت ترکیبی نیز به کار می‌روند. وجود بیش از ۲۰۰۰ برنامه آموزشی فعال در این حوزه در سراسر جهان، گستردگی و تنوع تخصص‌ها و تجارب دست‌اندرکاران آن را نشان می‌دهد. نسخهٔ الکترونیکی این کتاب را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ارزیابی و درمان خانواده ها

خانواده‌درمانی معاصر شامل رویکردهای متعددی نظیر ساختاری، استراتژیک، رفتاری، حل‌مسئله، روایتی، و روان‌پویایی تعمیم‌یافته می‌شود که گاه به صورت ترکیبی نیز به کار می‌روند. وجود بیش از ۲۰۰۰ برنامه آموزشی فعال در این حوزه در سراسر جهان، گستردگی و تنوع تخصص‌ها و تجارب دست‌اندرکاران آن را نشان می‌دهد. نشریات تخصصی نیز این تنوع و پایه منطقی رو به رشد این رشته را منعکس می‌کنند. توجه مجدد به یادگیری و اجرای خانواده‌درمانی دلایل متعددی دارد، از جمله تمرکز بیشتر بر تحولات ساختار خانواده و تأثیرات آن، و همچنین افزایش خشونت خانگی و مدرسه‌ای و ارتباط آن با محیط خانواده. این گرایش، ضرورت وجود مدل‌های درمانی پیشرفته، با انسجام درونی و اثربخشی اثبات‌شده را بیش از پیش آشکار می‌سازد. رویکرد مک‌مستر با داشتن این ویژگی‌ها و برخورداری از پایه‌ای نظری محکم که چارچوبی برای فرآیندی درمانی جامع و مشارکتی فراهم می‌کند، گزینه‌ای برجسته محسوب می‌شود. تحقیقات و آموزش‌های مرتبط نیز کاربرد گسترده آن را تأیید کرده‌اند. هدف این کتاب، ارائه مروری جامع بر مکاتب مختلف خانواده‌درمانی یا نقد تفصیلی روش‌های گوناگون نیست؛ منابع مقدماتی دیگری به بررسی نقاط قوت و ضعف رویکردهای متنوع پرداخته‌اند. هرچند انتخاب و ترکیب فنون از مدل‌های مختلف توسط متخصصان رایج است، و نیت آن قابل درک است، اما این رویکرد التقاطی غالباً به سردرگمی و آشفتگی در فرآیند درمان منجر می‌شود. نویسندگان بر این عقیده هستند که استفاده از رویکردهای نامشخص و غیرمستحکم برای حل مشکلات خانواده، توجیه‌پذیر نیست. تأکید آن‌ها بر ضرورت شفافیت و استحکام در به‌کارگیری یک چارچوب درمانی مشخص است. متخصصانی که با خانواده‌ها کار می‌کنند، به مدلی نیاز دارند که درک عملکرد خانواده را تسهیل کرده و راهنمای آن‌ها در فرآیند درمان باشد. رویکرد مک‌مستر چنین چارچوب مفهومی‌ای را برای ارزیابی و درمان خانواده‌ها فراهم می‌کند. مدل عملکرد خانواده مک‌مستر (MMFF) ریشه در نظریه‌های مربوط به کارکرد خانواده دارد و حاصل سال‌ها کار بالینی با خانواده‌های گوناگون و مشکلات متنوع آن‌هاست. روش درمانی برگرفته از این مدل، «درمان سیستمی مشکل‌مدار خانواده» (PCSTF) نام دارد. در این کتاب، عبارت «رویکرد مک‌مستر» به کار می‌رود تا به طور همزمان به مدل نظری (MMFF)، روش‌های ارزیابی، شیوه درمانی (PCSTF) و چارچوب فلسفی زیربنایی آن اشاره داشته باشد. این کتاب سه هدف اصلی را دنبال می‌کند:

۱. تجمیع دانش: گردآوری نتایج گسترده برنامه‌های آموزشی، پژوهشی و بالینی ما (شامل کتب، مقالات و راهنماها) در یک مجلد واحد که به جنبه‌های مختلف نظری، بالینی و یافته‌های تحقیقی مبتنی بر MMFF بپردازد و به پرسش‌هایی کلیدی درباره شکل‌گیری مدل، ارتباط اجزای آن و نقش پژوهش‌ها پاسخ دهد.

۲. شفاف‌سازی و دقت: مقابله با تفسیرهای نادرست یا کم‌رنگ شدن مفاهیم اولیه MMFF و PCSTF. با تشریح دقیق روند توسعه و ارتباط منسجم میان مدل، ارزیابی و درمان، امیدواریم کاربران درک یکپارچه‌تری یافته و مدل را به شکل اصیل و دقیق آن به کار گیرند.

۳. ارائه راهکار عملی: پاسخ به این نیاز که دارودرمانی به تنهایی اغلب برای مشکلات سلامت روان کافی یا مناسب نیست. خانواده‌درمانی، چه به عنوان روش مکمل و چه درمان اصلی، نیازمند مدلی با مراحل مشخص برای موفقیت است. رویکرد مک‌مستر، برخلاف آموزش‌های سطحی رایج، چارچوبی دقیق برای ارزیابی و درمان ارائه می‌دهد و با توجه به محدودیت‌های زمانی در نظام‌های بهداشتی، اهمیت آن دوچندان می‌شود.

این کتاب ابزاری کارآمد برای یادگیری و آموزش رویکرد مک‌مستر باشد. اجزای مدل – ارزیابی خانواده، درمان خانواده و پژوهش خانواده – یک سیستم یکپارچه را تشکیل می‌دهند، هرچند هر یک می‌توانند به طور مستقل نیز مورد استفاده قرار گیرند. طرح کتاب همانند خود مدل، سیستمی است و در سراسر متن، از مثال‌های بالینی، خلاصه‌ موارد و جلسات درمانی برای روشن ساختن جنبه‌های مختلف رویکرد مک‌مستر استفاده شده است (با رعایت کامل رازداری و تغییر مشخصات هویتی). تجارب بالینی و پژوهشی ۴۰سالهٔ نویسندگان امکان توصیف و ارائهٔ مثال‌هایی از ارزیابی و درمان طیف وسیعی از مشکلات خانوادگی را فراهم کرده است.

خواندن کتاب ارزیابی و درمان خانواده ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟ 

فهرست کتاب ارزیابی و درمان خانواده ها

بخشی از کتاب ارزیابی و درمان خانواده ها

«نمی‌توان قویاً به این فرض اعتماد کرد که بررسی، کشف، بحث و پرسش مصاحبه‌گر برای اطمینان از این‌که اطلاعاتی که به‌دست آورده است هم در جزئیات و هم در درجه‌بندی و کدگذاری قابل اعتماد (پایا) هستند.

عدم توافقات باید کشف شوند. تعاملات باز و مبادلات بین اعضای خانواده باید تقویت شوند. اگر پاسخی روشن و واضح نباشد، مصاحبه‌گر باید این مسئله را با اعضای خانواده در میان بگذارد تا به پاسخی برسد که خانواده با آن موافق باشند. مصاحبه‌گر ممکن است از مثال‌هایی به‌منظور تصریح و روشن‌سازی پاسخ‌هایی که مشخص و روشن نیستند، استفاده کند.

اگر والدین یا بچه‌های بزرگ‌تر در مورد پاسخی که به سؤالات داده می‌شود موافق نباشند، مصاحبه‌گر عدم توافق آن‌ها را یادداشت می‌کند. اگر به‌نظر برسد که اعضای خانواده با جملات موافق نیستند، می‌توان از آن‌ها سؤال کرد، «به‌نظر می‌رسد که شما به‌صورت متفاوتی به این قضیه نگاه می‌کنید. نظرتان در این مورد چیست؟» یا «شما این قضیه را چه‌طور می‌بینید؟» مصاحبه‌گر می‌تواند هرجا که احساس کرد که اطلاعات واضح نیستند یا غیرمعمول هستند، بعد از مصاحبه، به منظور مرور پرسشنامه، نکاتی را یادداشت کند. اگر به سؤالات پاسخ داده نشده است، به این معنی است که نتوانسته است اطلاعاتی در این زمینه به‌دست آورد. مصاحبه‌گر تفسیر و توضیح خود را در مورد این‌که چرا نتوانسته است اطلاعاتی در این زمینه به‌دست آورد، خواه دلایل کاربردی باشند یا نباشند، یادداشت می‌کند.

باید زمان لازم را برای کامل کردن مصاحبه صرف کرد ولی نباید درگیر جزئیات و مثال‌های غیرضروری شد. جلسات دوم یا سوم جهت مصاحبه نیز متناسب با خانواده و مشکلاتی که با آن درگیر هستند ممکن است لازم باشد. در پایان هرکدام از ابعاد، مصاحبه‌گر به خانواده می‌گوید که سؤالات به منظور بررسی زمینهٔ دیگری در خانواده، تغییر جهت پیدا می‌کند.»