کتاب فرا اخلاق

«فرا اخلاق» نوشته علی شیروانی(-۱۳۴۳)، پژوهشگر دینی است. پاره‌ای از مسائل آنچه امروزه فلسفۀ اخلاق خوانده می‌شود، از دیر باز موضوع اندیشۀ دانشوران بوده است. امّا فلسفۀ اخلاق، به مثابه دانشی مستقل، مولودی نوپاست که در مغرب زمین تولد یافت و به سرعت رشد نمود و جایی فراخ در اندیشۀ معاصر برای خود گشود. هدف این کتاب ارائۀ دورنمایی اجمالی و در حدّ امکان روشن، از این علم نو بنیاد و گزارش توأم با نقد مهم‌ترین دیدگاه‌هایی است که در این دانش مطرح است. در بریده‌ای از کتاب می‌خوانیم: «در فرا اخلاق مبادی تصوری و تصدیقی اخلاق هنجاری طرح و بررسی می‌شود. در اخلاق هنجاری گفته می‌شود «راستگویی خوب است» و «دروغگویی بد است». این‌گونه داوری‌های اخلاقی وقتی روشنی می‌یابد که پیشتر معلوم شده باشد که: ۱. خوبی چگونه مفهومی است. آیا مفهومی عینی (واقعی) است مانند رنگ‌ها و شکل‌ها، یا مفهومی انتزاعی است، مانند بالایی و پایینی، که در خارج مصداق ندارند اما منشأ انتزاع دارند؟ یا آن که مفهومی ساختگی است که نه مصداق حقیقی دارد و نه منشأ انتزاع‌؟ ۲. ماهیت داوری یاد شده چیست‌؟ آیا جملۀ «راستگویی خوب است» واقعاً قضیه ـ در اصطلاح منطقی ـ است‌؟ یعنی دارای موضوع، محمول و نسبت است که صدق و کذب‌پذیر است و می‌توان درباره درستی یا نادرستی آن سخن گفت یا بر خلاف شکل ظاهری آن، قضیه نیست‌؟ به دیگر سخن: عبارت «عدالت خوب است» ، آیا یک جمله خبری است یا انشایی‌؟ ۳. در صورتی که «راستگویی خوب است» قضیه نباشد، این پرسش مطرح می‌شود که: معنای این عبارت چیست‌؟ مفاد آن امر است یا ارشاد یا چیز دیگر؟ ۴. پرسش دیگر آن است که این گونه داوری‌ها چه نقش و کارکردی در کلام دارند؟ آیا نتیجه آن‌ها همان برانگیختن مخاطب به سوی انجام کار یا هدایت او است یا تنها ابراز حالت نفسانی گوینده نسبت به آن عمل است‌؟...»