کتاب رخصت مرشد (جلد یازدهم؛ طهرون)

کتاب رخصت مرشد (جلد یازدهم؛ طهرون) نوشتهٔ خسرو آقایاری است و انتشارات کتاب نیستان آن را منتشر کرده است. رخصت مرشد یا قصه‌های پهلوانی داستان‌هایی از زندگی پهلوانان ایرانی و روایتِ رشادت‌ها و جوانمردی‌هایشان است. این مجموعه ۱۱ جلد دارد و جلد یازدهم آن دربارهٔ پهلوانان شهر طهرون است.

درباره مجموعهٔ رخصت مرشد

حکایت و روایت از پهلوانی‌های و دلاوری‌های پهلوانان ایران‌زمین، بخشی از تاریخ شفاهی مردمان سرزمین ماست. سال‌های سال مردمان ایران با حضور در قهوه‌‌خانه‌ها و یا مراکز تجمع مردم، پای نقل و صحبت مرشد‌هایی می‌نشسته‌اند که پهلوانی‌های ایرانیان را از دل قصه‌ها و افسانه‌های کهن ایران استخراج کرده و پس از تصویر آن‌ها در قالب نقاشی به روی پرده‌های بزرگ، به نقل سینه‌به‌سینه آن‌ها برای مردم پرداخته‌اند.

قصه‌های پهلوانی در ایران اما تنها در نقل پرده‌ها و افسانه‌ها و حکایت‌های پهلوانی کهن خلاصه نشده است که در بسیاری از حکایات روزمره زندگی مردم نیز ریشه دارد. به ‌عبارت ‌دیگر، ایرانیان در گذر زمان افسانه‌هایشان را با زندگی روزمره خود پیوند زده و سعی کرده‌اند پهلوان‌های افسانه‌ای خود را در قامت مردانی از روزگاران معاصر کشف و پیدا کنند. از گذر این تلاش است که بسیاری از پهلوانی‌ها و جوانمردی‌های قصه‌ها و افسانه‌ها را در قهرمانان سرزمین خود کشف و بازآفرینی می‌کنند.

مجموعهٔ ۱۱ جلدی رخصت مرشد، قصه‌های پهلوانی نوشته خسرو آقایاری نیز با همین هدف و برای بازخوانی حکایت‌هایی از زندگی پهلوانان ایرانی تألیف شده است.

این مجموعه گرچه شکلی داستانی داشته و نمی‌توان از آن در قالب تاریخ شفاهی یکی از سنن فرهنگی و پهلوانی ایران یاد کرد، اما تلاش نویسنده برای جمع‌آوری اطلاعات پیرامون شخصیت‌های این کتاب و نیز تلاش او برای شخصیت‌پردازی حقیقی بر مبنای آن‌ها در این کتاب را می‌توان تلاشی ‌همپایه یک پژوهش برای تدوین تاریخ شفاهی این بخش از فرهنگ ایران یاد کرد.

درباره کتاب رخصت مرشد (جلد یازدهم؛ طهرون)

مجموعه رخصت مرشد شامل قصه‌های برگرفته از آئین و زندگی و مسلک پهلوانان ایرانی به تفکیک استان محل زیست آن‌ها در یک سال گذشته به کوشش خسرو آقایاری از سوی انتشارات کتاب نیستان منتشر شده است. در مجلد یازدهم از این مجموعه با عنوان «رخصت مرشد ۱۱. طهرون» آقایاری برای نقل قصه خود به سراغ پهلوانان نامی شهر تهران رفته است و از دل تاریخ‌نگاری‌ها و مستند‌نگاری‌ها و بیان شفاهی بازماندگان آن‌ها به روایت داستان‌هایی از آن‌ها پرداخته است.

آقایاری قصه‌های خود را در این مجموعه بر پایه پژوهش و تحقیق کتابخانه‌ای و نیز انجام برخی مصاحبه‌ها با بازماندگان این پهلوانان و نیز افرادی که خاطره و یادی از آن‌ها دارند ترتیب داده است؛ اما در شکل و شیوه روایت سعی کرده با اتخاذ یک روایت داستانی یافته‌های خود را در قالب داستانی بلند به دست مخاطب برساند و او را در قالب یک روایت حماسی با زندگی آن‌ها آشنا کند.

نکته قابل توجه در زندگی و روایت این کتاب نیز حفظ همین ویژگی حماسی در روایت است. در کنار این مساله ویژگی ظلم‌ستیزی و مقابله با ستم و استعمارگری در ظاهر و باطن جامعه از مهم‌ترین ویژگی‌ها و وجه مشترک تمامی پهوانان این کتاب و تمامی این مجموعه است که آقایاری این شاخص را در تمامی بخش‌های کتاب جدی گرفته و مورد توجه ویژه قرار داده است.

در این مجموعه، نویسنده به شرح زندگی پهلوانانی از جمله مصطفی طوسی، اسماعیل قربانی، مهدی کریمی مشهور به مهدی قصاب، احمد آقا سیگاری، حبیب الله بلور و اصغر نجار بروجردی پرداخته است، پهوانانی که نام هر یک از آن‌ها در تارک تاریخ اجتماعی و سیاسی تهران حک شده است و در عین حال زنگار زمان مانع از یادکرد آن‌ها در میان بسیاری از متون و روایت‌های تاریخی نشده است. در دل این قصه‌هاست که بسیاری از روش‌ها و منش‌های پهلوانی در میان جامعه تهران در سال‌های دهه چهل و پنجاه نیز روایت شده است.

در یکی از فرازهای این کتاب نیز به زندگی حبیب‌ الله بلور پرداخته شده است. پهلوانی که از او با عنوان یکی از مشهورترین پهلوانان تهران و مربی و استاد پهلوان غلامرضا تختی یاد می‌شود و در بسیاری از میادین بین‌المللی کشتی برای ایران افتخارآفرینی کرده.

خواندن کتاب رخصت مرشد (جلد یازدهم؛ طهرون) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران ادبیات و منش پهلوانی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب رخصت مرشد (جلد یازدهم؛ طهرون)

«سال هزار و سیصد و چهل و نه بود، تازه ده سال سن داشتم. این‌قدر عاشق زورخونه بودم که پدرم مجبور شد دستم را بگیرد و به زورخونه مرحوم آقا سید محمدعلی نکوگر ببرد و مرا به دست مرشد جعفر توسلی بسپارد. زورخونهٔ نکوگر تازه چند سالی بود که تاسیس شده بود و من و یکی و دو نفر دیگر از بچه‌های محل جزو اولین نوچه‌های این زورخونه محسوب می‌شدیم.»