کتاب ماخذشناسی توصیفی مهندسی مواد (جلد اول؛ عملیات حرارتی)

کتاب ماخذشناسی توصیفی مهندسی مواد (جلد اول؛ عملیات حرارتی) نوشتهٔ علی حسین چاهخویی است که در انتشارات دومینو منتشر شده است.

درباره کتاب ماخذشناسی توصیفی مهندسی مواد (جلد اول؛ عملیات حرارتی)

یکی از شاخص‌های مهم تفکر در یک موضوع یا رشته علمی، جامع‌نگری یا کل‌نگری است. از کل‌‌نگری در دانش و رشتهٔ علمی به‌عنوان یکی از مصادیق مهم کل‌نگری یاد می‌شود. کل‌نگری در یک‌ رشته علمی به معنای بررسی و سنجش همهٔ ابعاد، زوایا و جوانب یک‌ رشتهٔ علمی است. شخص کل‌نگر می‌تواند ارتباط بین مفاهیم، واژه‌ها و گرایش‌های یک‌ رشته علمی را بهتر درک کند و خودش بین گرایش‌ها و مفاهیم آن ارتباط ایجاد کند. نه‌تنها بین مفاهیم و گرایش‌های یک‌ رشته علمی، بلکه ارتباط بین رشته‌های مختلف علوم را بهتر درک می‌کند. نقطه مقابل کل‌نگری در یک‌رشته علمی، یک زاویه از علم را دیدن و یک ‌گوشه‌ای از علم را خواندن است. البته منظور از کل‌‌نگری این نیست که به جزئیات یک‌رشته علمی توجه نکرد و نسبت به آن‌ها بی‌تفاوت بود، بلکه کل‌‌‌نگری می‌تواند مقدمه یا مکمل توجه به جزئیات در یک‌ رشته علمی باشد.

یکی از روش‌های کل‌نگری در یک‌ رشتهٔ علمی، شناخت مأخذ (کتاب‌ها، مقالات و پایان‌نامه‌ها) موجود و مربوط به آن رشتهٔ علمی است. فرض کنید دانشجویی در ابتدای ورود به رشته دانشگاهی خود بداند در آن رشته علمی در ایران چند جلد کتاب، چند مقاله و چند پایان‌نامه وجود دارد و این مأخذ چه سرفصل‌هایی دارند، چکیده، خلاصه و موضوع این مأخذ درباره چیست؟ چه مقدار از دانش موجود در این رشته‌ٔ دانشگاهی در طول مدت تحصیلش به او گفته می‌شود؟ چرا این سرفصل‌ها انتخاب‌شده است و چرا سرفصل‌های دیگر تدریس نمی‌شود؟ سؤال‌هایی ازاین‌قبیل تأثیر زیادی بر فکر و نگرش او نسبت به آن موضوع علمی دارد. فکر او را نسبت آن رشته علمی باز می‌کند و نگرشی جامع و کلی نسبت به آن رشته علمی پیدا می‌کند.

رویش چنین سؤال‌هایی نتیجهٔ فکر کل‌نگر است که شناخت مقدار و موضوع مأخذ موجود در یک‌ رشته علمی یا به تعبیری دیگر، شناخت همه‌جانبه از ابعاد و زوایای یک‌ رشته علمی، می‌تواند باعث رویش چنین سؤال‌هایی شود و مأخذشناسی‌ها پاسخی برای چنین سؤال‌هاست.

درواقع مطالعه مأخذشناسی توصیفی، این شناخت همه‌جانبه از ابعاد و زوایای یک‌ رشته علمی را به اندیشه خواننده کتاب تزریق کرده و افق فکر دانشجو را از سرفصل‌های تعیین‌شده و مطالب تدریس‌شده در کلاس درس بالاتر برده و باعث می‌شود دانشجو از زوایای بالاتری به یک‌ رشته علمی نگاه کند. او خودش را محدود به سرفصل‌های نظام آموزشی نمی‌بیند، محدودیت‌های فکری او کنار رفته و علاوه بر کسب دانش موجود می‌تواند تا حدودی سیاست‌های اعمال‌شده در آن رشته علمی را تحلیل کند و به نقد و بررسی آن‌ها بپردازد. این کتاب به خلاصه، چکیده و نتیجه‌گیری بیش از ۱۶۰ عنوان مقاله درباره عملیات حرارتی می‌پردازد که این مقالات به تفکیک موضوع تقسیم‌بندی شده‌اند.

خواندن کتاب ماخذشناسی توصیفی مهندسی مواد (جلد اول؛ عملیات حرارتی) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام دانشجویان مهندسی مواد پیشنهاد می‌کنیم. 

بخشی از کتاب ماخذشناسی توصیفی مهندسی مواد (جلد اول؛ عملیات حرارتی)

«علاوه بر کل‌نگری که به شرح آن پرداختیم، یکی دیگر از شاخص‌های مهم تفکر و اندیشه در یک موضوع علمی، میزان نظم و انسجام اندیشه است. انسجام در گفتار، انسجام در کتاب، انسجام در ادبیات علمیِ یک رشته دانشگاهی، انسجام در سرفصل‌های تعیین‌شده توسط نظام آموزشی و... از مطلوب‌ترین موادی است که باید به آن‌ها توجه شود و یکی از اولویت‌‌هایی است که دانشجویان، پژوهشگران، علاقه‌مندان به یک رشته علمی و از همه مهم‌تر سیاست‌گذاران علم باید به آن اهتمام ویژه‌ای داشته باشند.

چراکه انسجام در علم و دانش، کیفیت، تأثیر‌‌گذاری و به تعبیری مناسب‌تر بهره‌‌وری علمی را افزایش می‌دهد. همچنین درک ارتباط بین مفاهیم را آسان‌‌تر و نتیجه‌‌گیری‌‌ها را مطلوب‌‌تر می‌‌نماید. مأخذشناسی‌ها چنانچه محتوای خود را به تفکیک موضوع دسته‌بندی کنند تا حد زیادی می‌توانند انسجام اندیشه را در یک رشته علمی محقق سازند.

۳- مأخذشناسی‌ها و کمک به تحقیق و پژوهش

از بدیهی‌ترین فواید مأخذشناسی‌ها و کتاب‌شناسی‌ها که نمی‌خواهم زیاد به شرح آن بپردازم کمک به پژوهشگران در انجام تحقیقات و پژوهش‌‌هاست.

«در بیانیه‌‌ای که از طرف کتابخانه کنگره [در سال ۱۹۵۰] صادر شد خلاصه اهداف و وظایف کتابشناسی به این شرح اعلام گردید:

۱. هدف کتابشناسی این است که تا حد ممکن برای پژوهشگران، محققان و مربیان امکان شناخت آنچه انتشار یافته و تغییرات و تحولات در زمینه نشر را در هر یک از میدان‌‌های تخصصی در همه جای دنیا فراهم آورد؛

٢. به تحقیقات و اجرای طرح‌‌های موفق یاری رساند؛

۳. به اشاعه اطلاعات و معلومات و اعتلای دانش‌‌ها در زمینه‌‌های گوناگون کمک کند.»

۴- مأخذشناسی‌ها و کمک به کتابداران و کتابخانه‌ها»