کتاب چند گفت‌وگو درباره تجدد

«چند گفت‌وگو درباره تجدد» مصاحبه‌های سیروس علی‌نژاد( -۱۳۱۶)، با تنی چند از اندیشمندان و پژوهشگران ایرانی درباره تجدد است. اندیشمندانی که در این کتاب با آنان مصاحبه شده است، جمشید بهنام، داریوش آشوری، علیرضا علوی‌تبار، بابک احمدی، هوشنگ ماهرویان، موسی غنی‌نژاد، رهنود زریاب و رحیم مسلمان قبادیانی هستند. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: کشاکش ما با تجدد حدود صدوپنجاه سالی است که آغاز شده و گویا به امر پایان‌ناپذیری بدل شده است. بی‌آن‌که دستاوردهای این کشاکش را بتوان انکار کرد، به جرئت می‌توان گفت که ما افتادن در جاده تجدد را چندبار، به صور گوناگون و هر بار از نو شروع کرده‌ایم و شکی نیست که در این راه به جاهایی هم رسیده‌ایم. در طول این صد و پنجاه سال، یک‌بار در نهضت مشروطیت، آن‌گاه در دوره رضاشاه و سرانجام در پنجاه سال اخیر بارها کوشیده‌ایم در این مسیر قرار گیریم ولی هیچ‌یک از این حرکات، تهی از ضد خود نبوده و هربار سنت از درون آن چنان با قدرت سر برآورده که رسیدن به هدف را دشوار کرده است. علت شاید این باشد که ما به جای روشن کردن موضوع و مفاهیم مدرنیته، و به جای روشن کردن هدف اصلی و منفک کردن آن از هدف‌های جزئی‌تر در هر مرحله از تاریخ مسائل گوناگون را به نحوی تیره و تار در هم آمیخته‌ایم. دست‌کم این است که همه ما به مثابه یک ملت در امر تجدد یکدله نشده‌ایم. اگر ما از زمان انقلاب مشروطه تاکنون بر سر راهی که پیمودنش آغاز شده بود پافشاری می‌کردیم به یقین اکنون در جایی نایستاده بودیم که اکنون ایستاده‌ایم. با وجود این اکنون در آغاز هزاره سوم به نظر می‌رسد ما مقدار زیادی از راه را طی کرده‌ایم و چاره‌ای هم جز آن نداریم که به‌رغم تمام اختلافات مسلکی در راه تأمین عناصر تجدد یکدله شویم. این مجموعه علاوه بر نگاه به تجدد ایران، گوشه چشمی نیز به تجدد در افغانستان و تاجیکستان دارد؛ زیرا که سرنوشتِ این مجموعه فارسی زبان را در پیوند با یکدیگر می‌بیند.