کتاب کیمیای مهر

کتاب کیمیای مهر نوشتهٔ شهناز شایان‌فر است و انتشارات همشهری آن را منتشر کرده است. این کتاب مروری بر زندگی و آثار ملا محسن فیض کاشانی است.

درباره کتاب کیمیای مهر

مجموعهٔ ۵۰ جلدی «اندیشه‌‌مندان ایران و اسلام» برای آشنایی نسل جوان و دانش‌‌دوست با بنیادگذاران ایرانی‌-‌اسلامی فرهنگ و تمدن بشری، نه فقط از جنبهٔ شناخت تاریخ، افکار و آثار این بزرگان، بلکه برای ساختن پایگاهی که با تکیه بر آن و با توجه به دانش‌های روز بتوانند به قله‌‌های جدید معارف بشری صعود کنند، منتشر شده است. 

محمد بن مرتضی معروف به ملا محسن فیض کاشانی، زادهٔ ۱۰۰۷ در کاشان و درگذشتهٔ ۱۰۹۰ هجری قمری در کاشان، ( حدود ۹۷۷–۱۰۵۸ هجری شمسی)، حکیم، صوفی و عارف شیعهٔ دورهٔ صفوی است. نام او محمد محسن، مشهور به ملا محسن و تخلص او فیض بوده‌ است.

شیخ ملا محسن فیض کاشانی، داماد اول ملاصدرای شیرازی بوده‌ است. فیض کاشانی در فقه و اصول و فلسفه و کلام و علم یقین و تفسیر قرآن و شعر و ادب آثاری ارزشمندی از خود به یادگار گذاشته‌ است.

شیخ ملا محسن فیض کاشانی در شهر کاشان زاده شد و اجدادش همگی تحصیل و فعالیت در علوم دینی و تصوف و عرفان داشته‌اند.

فیض در قم زندگی می‌کرد؛ اما وقتی که شنید سید ماجد بحرانی وارد شیراز شده به قصد شاگردی او به آنجا رفت و در آن شهر با دختر ملاصدرای شیرازی ازدواج کرد و لقب فیض را نیز از او گرفت.

 مدفن فیض در کاشان در مقبره‌ای به نام کرامت یا کرامات واقع است.

فیض بخشی از عمر خود را به مطالعه، تحقیق، پژوهش و نگارش در حوزهٔ فلسفه، کلام، عرفان، اصول و… صرف کرد؛ اما در سال ۱۰۸۳ در رساله الإنصاف ضمن نگاهی نقدگونه به برخی از نوشته‌های پیشین خود، به انتقاد از متکلّمین، فلاسفه، متصوّفه و... پرداخت.

کتاب کیمیای مهر تنها اشاره به قطره‌ای از بیکران‌دریای علم و دانایی اندیشمند بزرگ شیعی و ستارهٔ فروزان آسمان دانش اسلامی است و بر آن است تا در حد امکان، متناسب با زبان و فهم مخاطب جوان به نگارش درآید. ازاین‌رو سعی بر آن بوده که شخصیت علمی فیض به دور از پیچید‌گی‌های فنی و تخصصی به جوانان معرفی شود؛ عالمی که خود در سنین جوانی شروع به تألیف و تصنیف کرد و بعدها اثری به نام مفاتیح‌الشرایع را به تحریر درآورد که ده‌ها شرح و حاشیه از سوی بزرگان فقه نظیر آقامحمدباقر بهبهانی و دیگران برآن نگاشته شده است.

شناخت و جامع و کامل شخصیت چندبعدی ملا محسن فیض کاشانی با توجه به تنوع و تهدد حوزه‌های علمی که او در آن‌ها سرآمد بوده است، نیازمند به مطالعاتی میان‌رشته‌ای و تحقیقی گروهی است تا شاید بتوان از رهگذر آن حق عظیم این دانشمند بزرگ اسلامی را ادا کرد.

خواندن کتاب کیمیای مهر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزهٔ فقه و کلام و حکمت اسلامی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب کیمیای مهر

«ملا محسن فیض کاشانی نزدیک به دویست کتاب و رسالهٔ نفیس در علوم و متون مختلف نگاشته است. نوآوری، تنوع، گستردگی، نغزنویسی، روان‌گویی و درآمیزی افکار و ایده‌های علمی با میراث حدیثی امامان معصوم از جمله ویژگی‌های آثار فیض به شمار می‌آید.

قبل از پرداختن به معرفی آثار او، نخست به نقش تحولات فکری او در تألیف آن‌ها پرداخته می‌شود.

دوران زندگی فیض را به چند دوره تقسیم کرد:

دورهٔ اول: که تا حدود چهل‌سالگی را در بر می‌گیرد و فیض در این دوره گرایش شدیدی به آثار فقهی و تبعیت از سنت و حدیث دارد.

فیض در دورهٔ دوم زندگی‌‌اش به سمت عرفان کشیده شده و آثار او نیز این سیر فکری را نشان می‌دهد. در این دوره حتی آثار فقهی او همانند کتاب النخبه و التطهیر رنگ و بوی عرفانی به خود می‌گیرد.

در دورهٔ سوم فیض به سوی حدیث گرایش بیشتری پیدا کرده و بر اثر همین گرایش، هم تا حدودی از تصوف دور شده و هم بر ضد اجتهاد و دانش اصول شوریده است.

از جمله آخرین آثار فیض کتاب الحقایق مشتمل بر یک دورهٔ فقه و اخلاق است. او در این اثر که شاید بتوان آن را ماحصل کار فیض به حساب آورد قبل از آنکه فیلسوف یا فقیه باشد عارفی متمسک به اخبار و آثار اهل بیت به شمار می‌آید.»