کتاب فطری بودن دین

کتاب فطری بودن دین نوشتۀ مرتضی مطهری است. این کتاب را انتشارات صدرا منتشر کرده است. کتاب حاضر تنظیم‌شدۀ شش جلسه بحث و انتقاد انجمن اسلامی پزشکان در سال ۱۳۵۵ هجری شمسی توسط استاد شهید آیت‌الله مرتضی مطهری در موضوع «فطرت» است. محور بحث، فطری بودن دین است، لذا برای آنکه با سایر کتاب‌های استاد درباره فطرت اشتباه نشود، همین نام برای این کتاب انتخاب شد، ضمن این که این عنوان در کتاب توسط استاد بارها تکرار شده است.

درباره کتاب فطری بودن دین

همان‌طور که خواننده محترم مطلع است موضوع «فطرت» از نظر آن اسلام‌شناس شهید مادر معارف اسلامی و مبنای جهان‌بینی و ایدئولوژی اسلامی است، به همین جهت ایشان این موضوع را در چهار مقام موردبحث قرار داده‌اند؛ یکی در جمع معلمان و مربیان مدرسه نیکان تهران که آن مباحث تحت عنوان «فطرت» منتشر شده است. دوم در حوزه علمیه قم و در جمع برخی طلاب فاضل که تقریرات آن مباحث به‌صورت کتاب فطرت در قرآن جلد سوم معارف قرآن درآمده است. سوم در انجمن اسلامی پزشکان که کتاب حاضر را تشکیل می‌دهد و چهارم در جلسه‌ای موسوم به «جلسه یزدی‌ها» که چون مباحث آن جنبه تربیتی نیز پیدا کرده است در کتابی تحت عنوان فطرت و تربیت هم‌زمان با این کتاب منتشر شده است. تاریخ هر چهار بحث به سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷ هجری شمسی بازمی‌گردد.

نکته قابل‌توجه این است که گرچه موضوع هر چهار سلسله سخنرانی یکی است و طبعاً مشترکاتی وجود دارد ولی در هریک از آنها موضوعات فرعی و مطالب و بیان‌های جدید و بدیعی یافت می‌شود، ضمن این که سبک بحث در هرکدام به‌تناسب مستمعین متفاوت بوده است. در این کتاب مطالب جدید نسبت به سه کتاب دیگر فراوان است. معمولاً در پایان جلسه، پرسش‌وپاسخ انجام شده و همین پرسش‌ها افق‌های جدیدی را پیش‌روی استاد گشوده و بر غنای بحث افزوده است؛ ضمن این که نوع برخورد استاد با سؤالات، سعه‌صدر و روی گشاده ایشان را در مواجهه با نقد سخن نشان می‌دهد، چیزی که امروز به‌شدت به آن نیازمندیم.

خواندن کتاب فطری بودن دین را به چه کسی پیشنهاد می کنیم؟

این کتاب می‌تواند برای علاقه‌مندان به آثار شهید مطهری مفید و کاربردی باشد.

درباره مرتضی مطهری

مرتضی مطهری در بهمن سال ۱۲۹۸ در قریه فریمان از توابع مشهد به دنیا آمد. مرتضی مطهری که به نام استاد مطهری شناخته شد، متفکر و نویسنده شیعه بود. او از شاگردان علامه طباطبائی و امام خمینی بود. پدر او شیخ حسین مطهری مردی بااخلاق و باتقوا بود. او در کودکی به مکتب‌خانه رفت و یادگیری قرآن را شروع کرد. در ۵ سالگی علاقه زیادی برای رفتن به مکتب‌خانه از خودش نشان می‌داد به‌طوری که در یک شب مهتابی به خیال اینکه صبح شده به‌سوی مکتب‌خانه رفته است و وقتی در مکتب‌خانه را بسته می‌بیند، همان جا خوابش برد. در سال ۱۳۱۵ به قم می‌رود و پانزده سال در حوزه به تحصیل می‌پردازند. در سال ۱۳۳۱ به تهران آمد و کار تدریس را از مدرسه سپهسالار آغاز کرد. قبل از انقلاب اسلامی، مبارزات فکری استاد مطهری در مقابله با جریانات فکری مارکسیستی در ایران نقش قابل‌توجهی در رویگردانی جوانان از این تفکرات داشت. او از بنیان‌گذاران حسینیه ارشاد می‌باشد.

مطهری از افراد تأثیرگذار و از رهبران فکری انقلاب اسلامی ایران بشمار می‌رود. او ریاست شورای انقلاب را تا روز شهادتش برعهده داشت. مرتضی مطهری آثاری فراوانی در کلام و فلسفه اسلامی نوشته است. مطهری، آموزش‌های اسلامی را که در قالب بیاناتی پیچیده بازگو می‌شد، به سبک ویژه خود، بسیار سلیس و راحت و با زبان روز در اختیار مخاطبان قرار می‌داد. استاد مطهری در روز سه‌شنبه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ ساعت ده و بیست دقیقه شب توسط گروهک جنایتکار فرقان به شهادت رسید.

بخش‌هایی از کتاب فطری بودن دین

هر مولودی، هر نوزادی بر فطرت اسلامیت متولد می‌شود. البته این را توجه داشته باشیم که در منطق خود قرآن وقتی می‌گوید دین یا اسلام، یک معنا دارد و مقصود از اسلام نه خصوصِ این دینی است که بر حضرت خاتم‌الانبیاء نازل شده. اصلاً دین یکی بیشتر نیست از آدم تا خاتم و تا قیامت و نام او اسلام است. «ما کانَ إبْراهیمُ یَهودِیّاً وَ لانَصْرانِیّاً وَ لکِنْ کانَ حَنیفاً مُسْلِما». یهودیت یا نصرانیت از نظر قرآن یعنی انحراف از دین واقعی که اسلام بود. همان دین واقعی ابراهیم که از نوح بلکه از آدم به یک اعتبار شروع می‌شود نامش اسلام است، یک دین است که بعد تکامل پیدا کرده است، یک درخت است که رشد کرده؛ نه اینکه یک دین نوح آورد، بعد دین نوح به‌کلی رفت، دین دیگری با ماهیت دیگری آمد، مثلاً ابراهیم آورد و بعد از ابراهیم موسی، عیسی، حضرت رسول؛ بلکه همه اینها یک دین را آورده‌اند، تفاوتشان به‌شدت و ضعف و نقص و کمال به‌تناسب زمان‌هاست نه تفاوت ماهوی که ادیانِ متعدد باشند.

پس چون یهودیت و نصرانیت در منطق قرآن مظهر انحراف از اسلام واقعی است معنی حدیث این می‌شود که هر نوزادی بر دین فطری متولد می‌شود، پدران و مادران او را منحرف می‌کنند. مسلّم پدران و مادران به‌عنوان دو عامل مؤثر گفته می‌شود ولی اختصاص به پدران و مادران ندارد، شامل محیط اجتماعی و معلمان هم می‌شود. عوامل خارجی سبب انحراف می‌شوند. پس هر نوزادی یک حالت اوّلی و طبیعی دارد و آن بودن بر صراط فطری دین است و هر انحرافی پیدا می‌شود در اثر عوامل خارجی است.