کتاب گام به گام با امام (جلد هفتم)

کتاب حاضر جلد هفتم از مجموعه گام به گام با امام به گردآوری یعقوب ضاهر است که سیره و زندگی روحانی و مجتهد مبارز و رهبر سیاسی بزرگ لبنان، امام موسی صدر را در بر دارد.

این جلد شامل مجموعه گفتارها و مصاحبه‌ها و مقالات سیدموسی صدر سال ۱۹۷۶ میلادی است.

درباره امام موسی صدر

امام صدر در ۴ ژوئن ۱۹۲۸میلادی (۱۴ خرداد ۱۳۰۷شمسی) در شهر قم پا به عرصۀ حیات نهاد و در خانوادهای متدین و صاحب سابقه‌ای طولانی در جهاد و مبارزه تربیت شد و در محیطی ممتاز از لحاظ علمی پرورش یافت. امام صدر دو برادر بزرگتر از خود به نامهای سیّد رضا و سیّد علی دارد. همچنین، وی هفت خواهر به نامهای سیّده صدیقه، سیّده طاهره، سیّده منصوره، سیّده بتول، سیّده زهرا، سیّده فاطمه و سیّده رباب دارد. آیت‌الله سیّد محمدباقر سلطانی طباطبایی و آیت‌الله شهید سیّد محمدباقر صدر از جملۀ دامادهای آیت‌الله سیّد صدرالدین صدر هستند.

امام صدر دروس ابتدایی را در مدارس حیات و باقریه فراگرفت و مقطع متوسطه را به صورت متفرقه به پایان رسانید.

ایشان که برخی دروس مقدمات علوم حوزوی را نزد پدر و برادرش، سیّد رضا فراگرفته بود، در سال ۱۹۴۳میلادی (۱۳۲۲شمسی) به‌طور رسمی فراگیری علوم حوزوی را نیز، آغاز کرد، بی‌آنکه از ادامۀ دروس مدرسه و تکمیل مقطع دبیرستان بازماند. امام صدر در دوران تحصیل با افرادی چون آیت‌الله سیّد موسی شبیری زنجانی و آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی و آیت‌الله شهید سیّد محمد بهشتی و آیت‌الله سیّد عبدالکریم موسوی اردبیلی هم‌دوره و هم‌مباحثه بود. ایشان در دوران تحصیل حوزوی به ژرف‌نگری و پژوهشگری و بحث و دقت نظر شهرت داشت و همواره در جلسات درس، اشکال‌های علمی دقیقی مطرح می‌کرد و برای آنها پاسخ‌های منطقی و قانع‌کننده می‌جست. سرانجام، تا رسیدن به درجۀ اجتهاد، این مرحله را به پایان برد.

سید موسی صدر سرانجام توانست در کنار تحصیلات حوزوی در قم، دروس دبیرستان خود را به اتمام برساند؛ و در سال ۱۳۲۹ به عنوان اولین روحانی دانشجو و دانشگاهی در لیسانس رشتهٔ «اقتصاد در حقوق» به عنوان نخستین طلبه وارد دانشگاه تهران شد و در سال ۱۳۳۲ فارغ‌التحصیل شد.

پس از اتمام تحصیلات در دانشگاه تهران سید موسی صدر برای ادامه تحصیلات حوزوی به نجف رفت و تا سال ۱۳۳۷ در آنجا بود. صدر پیش از رفتن به نجف، از سوی علامه طباطبایی مسئولیت نظارت بر نشریه «انجمن تعلیمات دینی» را عهده‌دار شد. او هم‌زمان با تحصیل در حوزه علمیه نجف، به عضویت هیئت امناء جمعیت «منتدی النشر» درآمد، و پس از بازگشت به قم ضمن اداره یکی از مدارس ملی این شهر، مسئولیت سردبیری مجله تازه تأسیس شده «مکتب اسلام» را به عهده گرفت.

صدر در پایان سال ۱۳۳۸ و در پی توصیه‌های سید حسین طباطبایی بروجردی، حکیم و شیخ مرتضی آل یاسین، وصیت سید عبدالحسین شرف الدین رهبر متوفی شیعیان لبنان را پاسخ داد و به عنوان جانشین او ، سرزمین مادری خود ایران را به مقصد لبنان ترک کرد. اصلاح امور فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه شیعیان لبنان و استفاده از ظرفیت‌های منحصربه‌فرد لبنان برای نشان دادن چهره واقعی شیعیان به دنیا از اهداف اصلی این سفربود. صدر برای رسیدن به این اهداف، و با توجه به جغرافیای اجتماعی و سیاسی لبنان در منطقه و جهان، از همان ابتدای ورود فعالیت‌های خود را در سه حوزه موازی سازماندهی کرد: بازسازی هویت، انسجام و عزت تاریخی شیعیان لبنان،پرچمداری حرکت گفتگوی ادیان و تقریب مذاهب در لبنان و تأسیس جامعه مقاوم و مقاومت لبنانی.

امام موسی صدر اگر چه در کشور لبنان بود اما از دیگر مسائل جهان اسلام نیز هیچگاه غافل نشد. انقلاب اسلامی ایران، امنیت حوزه‌های علمیه، اتحادی عربی-اسلامی جهت مبارزه با اسرائیل و گسترش تشیع در آفریقای سیاه، مهم‌ترین دغدغه‌های خارج از لبنان او را تشکیل می‌دادند

این مجتهد مبارز در ۹ شهریور سال ۱۳۵۷، در سفری رسمی به لیبی به دعوت معمر قذافی ربوده شد. در حالی که گزارش‌های زیادی حاکی از به شهادت رساندن او در همان زمان توسط قذافی است، برخی گزارش‌ها از اسارت او در زندان‌های لیبی خبر می‌دادند.

وزیر اطلاعات قذافی در شهریورماه ۱۳۹۱ اعلام کرد که موسی صدر بلافاصله پس از مشاجره با قذافی، کشته و در حومه پایتخت دفن شده‌است و قاضی حسن الشامی دبیر کمیته پیگیری ربودن موسی صدر در تاریخ ۱۰ شهریور ۱۳۹۹ در نامه‌ای از تلاش‌های گروهش برای یافتن ابراز امیدواری کرد و گفت: ما فقط و فقط زندان کنونی امام موسی صدر را پیدا نکرده‌ایم.

خواندن مجموعه گام به گام با امام را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

همه دوست‌داران راه و اندیشه امام موسی صدر و علاقه‌مندان به زندگی‌نامه و فعالیت‌های شخصیت‌های تاثیرگذار دنیای اسلام مخاطبان این کتاب‌اند.

بخشی از کتاب گام به گام با امام (جلد هفتم)

   ۷/۱/۱۹۷۶

[النهار- المحرر]

ج. امام صدر آقای ریمون اده را به حضور پذیرفت و با او دربارۀ تحولات جاری کشور گفت‌وگو کرد. پس از این دیدار، آقای اده تصریح کرد: «حضور من برای دیدار با امام صدر امری طبیعی است. در این دیدار، دستاوردهای سفر خود را به اروپا و آمریکا به اطلاع ایشان رساندم و یادآور شدم که به عقیدۀ من، اسرائیل بر ضد لبنان و سپس سوریه و عراق توطئه‌ای در دست اجرا دارد. به گمان من بیتوجهی واشنگتن به وقایع لبنان، اسرائیل را به اجرای این توطئه تشویق میکند و هرگز مانع از این نمیشود که اسرائیل در حمله به لبنان سلاح و هواپیماهای جنگی به کار بگیرد. من درمقام نمایندۀ منطقۀ جبیل -که یک سوم ساکنان آن از برادران شیعۀ ما هستند- موضع خود را اعلام کرده‌ام و معتقدم که باید همکاری میان مسیحیان و شیعیان ادامه یابد، زیرا بیم آن میرود که با دخالت عناصر ناشناس، جبیل نیز به یکی از مناطق نبرد و درگیری سیاسی و فرقه‌ای مبدل شود.»

همچنین امام صدر پس از این دیدار تصریح کرد: «با توجه به نزدیکی منزل یکی از دوستان مشترکمان با منزل آقای ریمون اده، از فرصت استفاده کردم و ایشان پس از سفری که برای آگاهی از وضعیت موجود در خارج از کشور انجام داده بود، نزد اینجانب آمد و اکنون بیش از گذشته به هوشیاری، بینش، ملیگرایی و توانمندی ایشان پی بردم و با ایشان در خصوص مسائل جاری لبنان و اوضاع منطقۀ جبیل گفت‌وگو کردم.»

امام در ادامه افزود: «آقای اده نیز همچون ما، خطر توطئۀ صهیونیستی برای نابودی لبنان و جایگاه آن را در فرهنگ، اقتصاد و تمدن جهانی باور دارند. به عقیدۀ ما پس از آنکه جامعۀ جهانی، صهیونیسم را به نژادپرستی متهم و محکوم کرده است، اسرائیل درصدد ایجاد شبه حکومت‌های فرقه‌ای در اطراف مرزهای خود برآمده است، لذا پیش از آنکه اسرائیل در جهان واقع سقوط کند، سقوطش در اذهان شروع شده است.»

«در لبنان نیز با توجه به تجربیات گذشته‌ای که در بحران‌های مختلف داشته‌ایم، میتوان این نکته را دریافت که دیدگاه محافل بینالمللی نسبت به قضیۀ فلسطین منفی شده است و عدهای درصددند مقادیر بسیاری از سلاح‌های پیشرفته و مهمات به لبنان ارسال کنند. مجلۀ دیر اشپیگل چاپ آلمان غربی در ۲۰ اکتبر گذشته در گزارشی آورده است که مقادیری سلاح به ارزش شش میلیون دلار، شامل سیزده تانک، توپ و موشک و ۱۲هزار قطعه سلاح سبک از بن، پایتخت آلمان غربی، به لبنان ارسال شده است. در این گزارش همچنین به حضور صدها تن از اتباع بیگانه در لبنان اشاره شده است.»

«علاوه بر این، حتی کشورها و محافل بینالمللی حامی لبنان نیز از لبنانیان نومید شدهاند و معتقدند که تا وقتی ملتی خود به دفاع و یاری خویش برنخیزد، زمین و آسمان و اهل زمین به یاری او نمیشتابند. این محافل لبنانیان را به جمود و بیتحرکی متهم میکنند و کاریکاتور روزنامۀ هرالد تریبون که در روزنامۀ النهار نیز به چاپ رسید، و در آن لبنان را در حالی نشان میدهد که خود را به دست خویش قطعه قطعه میکند، گویای این تصور است.»

«در چنین اوضاع ناگواری و در شرایطی که رنج و محنت ناشی از مشکلات معیشتی در مناطق دکوانه، تلالزعتر، برج حمود و غیر آن بر ما سایه افکنده است، باز هم نباید احساس یأس و ناامیدی بر ما چیره شود، زیرا باور داریم پروردگارمان ما را به خواری و ذلت نمی‌افکند و خدای لبنان که پروردگار جهانیان است، لبنان و لبنانیان را یاری میدهد و آنان را از بحران میرهاند. بر این اساس، به جناب اده پیشنهاد ساده‌ای کردم که ترجیح میدهم فعلاً ناگفته بماند تا به همراه دوستان برای اجرایی شدن آن تلاش کنیم.»

«آنچه در اوضاع کنونی میتوان گفت این است که جهان عرب، خطر تجزیۀ لبنان و پیامدهای ناشی از آن و خطرهای ناشی از اوضاع بحرانی لبنان را احساس کرده است. موضع جهان عرب در قبال این وضع در حال شکل‌گیری است و شکی نیست که موضع‌گیری متحد جهان عرب -که نشانه‌هایی از آن مشاهده میشود- در جهان تأثیرگذار خواهد بود. دوستان لبنان نیز اگر دریابند که در لبنان یک جبهۀ ملی متحد، مخلصانه برای نجات لبنان تلاش میکند، آنها نیز نیروهای خود را بسیج میکنند و برای نجات آن وارد عمل میشوند.»