کتاب قانون‌ بی قانونی

کتاب قانون بی قانونی با عنوان اصلی No Rules Rules: Netflix and the Culture of Reinvention اثری نوآورانه در حوزه‌ی مدیریت و فرهنگ سازمانی است که نگاهی جسورانه به ساختارهای سنتی شرکت‌ها دارد. این کتاب نوشته‌ی مشترک رید هستینگز، بنیان‌گذار و مدیرعامل نتفلیکس، و ارین میر، استاد مدرسه‌ی کسب‌وکار INSEAD، است و برای نخستین‌ بار در سال ۲۰۲۰ منتشر شد. در این کتاب، نویسندگان با تکیه بر تجربه‌ی تحول‌آفرین نتفلیکس، نشان می‌دهند چگونه حذف قوانین سخت‌گیرانه، افزایش آزادی عمل کارکنان و ایجاد فرهنگی بر پایه‌ی اعتماد و شفافیت، می‌تواند بستری برای نوآوری، رشد و موفقیت پایدار فراهم کند. قانون بی‌قانونی تنها روایت یک شرکت نیست؛ بلکه دعوتی‌ است به بازاندیشی در شیوه‌ی رهبری، استخدام، ارزیابی عملکرد و تعاملات درون‌سازمانی. شیرین سجودی، محمد رهبان و علی قربان‌زاده این کتاب را ترجمه کرده‌اند. شما می‌توانید نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره‌ی کتاب قانون بی قانونی

کتاب قانون بی قانونی اثری مشترک از رید هستینگز، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار نتفلیکس، و ارین میر، نویسنده‌ی کتاب نقشه‌ی فرهنگ‌ها است. این کتاب روایت تحول عمیق فرهنگی در شرکتی‌ است که نه‌ فقط صنعت سرگرمی را متحول کرد، بلکه نگاه مدیران به مفهوم سازمان، آزادی، مسئولیت و ساختار را نیز به چالش کشید. نتفلیکس که فعالیت خود را در سال ۱۹۹۸ به‌عنوان یک سرویس اجاره‌ی آنلاین DVD آغاز کرد، امروز با میلیاردها دلار درآمد سالانه و صدها میلیون کاربر در بیش از ۱۹۰ کشور، به یکی از نمادهای جهانی نوآوری و انعطاف‌پذیری تبدیل شده است. چنین رشد و پیشرفتی، بدون ساختار مدیریتی نوین و خلاف‌آمد سنتی که هستینگز از ابتدا طراحی کرد، ممکن نبود. هسته‌ی کتاب بر فلسفه‌ای استوار است که ارزش را نه در قوانین و فرآیندها، بلکه در آزادی آگاهانه، مسئولیت‌پذیری فردی و تمرکز بر افراد استثنایی می‌بیند. در نتفلیکس، نه مرخصی‌ها قانون‌گذاری شده‌اند و نه سقف مشخصی برای هزینه‌ها تعریف شده است؛ به‌جای آن، افراد با اعتماد هدایت می‌شوند نه با کنترل. در این شرکت سخت‌کوشی به‌ تنهایی ملاک ارزش نیست. رضایت مدیر اولویت ندارد، شفافیت و بازخورد صادقانه اصل است. این ساختارشکنی‌ها زمانی که برای نخستین‌ بار در نتفلیکس اجرایی شدند، ناپخته و بی‌سابقه به‌نظر می‌رسیدند، اما در مدت کوتاهی نتایجی خلق کردند که بسیاری از شرکت‌های بزرگ دنیا آرزوی آن را دارند. کتاب نه‌ فقط روایت تجربه‌ی شخصی هستینگز است، بلکه تحلیل و پژوهشی گسترده نیز به شمار می‌آید. ارین میر در کنار روایت‌ها، نقش ناظر تحلیل‌گر را ایفا می‌کند و با بهره‌گیری از صدها مصاحبه با کارکنان فعلی و سابق نتفلیکس در نقاط مختلف جهان، به بررسی ابعاد گوناگون این مدل مدیریتی می‌پردازد. او نشان می‌دهد که چرا برخی سیاست‌ها در فرهنگ آمریکا کارآمد هستند ولی در برخی کشورها با چالش‌های بومی روبه‌رو می‌شوند. ساختار کتاب ترکیبی‌ است از گفت‌وگو، تجربه، مثال‌های واقعی، تحلیل‌های تطبیقی و نمودارهای مفهومی. کتاب قانون بی‌قانونی نه یک فرمول ساده‌ی مدیریتی، بلکه دعوتی به بازنگری در نگاهمان به قدرت، کنترل، اعتماد به افراد و آزادی در سازمان‌های قرن بیست‌ویکم است.

چرا باید این کتاب را بخوانیم؟

در دنیایی که بسیاری از سازمان‌ها همچنان به ساختارهای خشک، سلسله‌مراتبی و فرآیندمحور وابسته‌اند، کتاب قانون بی قانونی فرصتی برای بازاندیشی در بنیان‌های مدیریت و رهبری است. این کتاب نگاهی جسورانه به شیوه‌های مرسوم اداره‌ی سازمان‌ها دارد و با تکیه بر تجربه‌ی واقعی نتفلیکس، نشان می‌دهد که اعتماد، آزادی و صداقت می‌توانند جایگزین مؤثرتری برای کنترل‌های سخت‌گیرانه و قوانین ریز و درشت باشند.

خواندن این کتاب برای کسانی که در پی ساختن سازمان‌هایی خلاق، چابک و متعهد هستند، آموزنده و الهام‌بخش است. ترکیب دیدگاه عمل‌گرایانه‌ی هستینگز و نگاه پژوهشی و تطبیقی ارین میر، به قانون بی‌قانونی عمقی دوگانه بخشیده است؛ این کتاب نه‌‌تنها گزارشی از آنچه در نتفلیکس رخ داده، بلکه تحلیلی هوشمندانه از دلایل موفقیت این رویکرد در مقایسه با دیگر فرهنگ‌های سازمانی در جهان است. این کتاب کمک می‌کند به‌جای مدیریت از طریق کنترل، رهبری از طریق اعتماد را تجربه کنیم و این شاید همان چیزی باشد که بسیاری از سازمان‌های امروزی بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز دارند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

کتاب قانون بی قانونی کتابی‌ است که به‌‌ویژه برای مدیران، رهبران سازمانی، بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها و متخصصان منابع انسانی توصیه می‌شود؛ افرادی که به‌دنبال ایجاد فرهنگی پویا، چابک و مبتنی بر اعتماد در سازمان خود هستند. اگر دغدغه‌‌ی شما ساختن تیم‌هایی خلاق، مسئولیت‌پذیر و مستقل است یا اگر از ساختارهای کنترل‌محور و تصمیم‌گیری‌های متمرکز خسته شده‌اید، این کتاب می‌تواند دریچه‌ای تازه برای تفکر مدیریتی‌ بگشاید. همچنین این کتاب برای پژوهشگران حوزه‌ی رفتار سازمانی، مشاوران کسب‌وکار، دانشجویان مدیریت و علاقه‌مندان به آینده‌ی رهبری در سازمان‌ها بسیار مفید است؛ زیرا با ارائه‌ی مثال‌های واقعی و تحلیل‌های تطبیقی، نه‌‌تنها تئوری‌های انتزاعی را ملموس می‌کند، بلکه الهام‌بخش اجرا و تجربه‌گرایی در میدان واقعی نیز خواهد بود. علاوه بر این، کتاب قانون بی قانونی برای مخاطبان عامی که به‌دنبال نگاه متفاوتی درباره‌ی محیط‌های کار هستند نیز مناسب خواهد بود.

درباره‌ی نویسندگان کتاب قانون بی قانونی

رید هستینگز (Reed Hastings)، یکی از نویسندگان این کتاب، کارآفرین، مهندس نرم‌افزار و مدیرعامل شرکت نتفلیکس است؛ پلتفرمی که انقلابی در صنعت سرگرمی و پخش محتوای دیجیتال به‌وجود آورد. او متولد سال ۱۹۶۰ در ایالت بوستون آمریکاست و تحصیلاتش را در رشته‌ی ریاضیات و سپس مهندسی کامپیوتر ادامه داد. هستینگز پس از تجربه‌هایی در شرکت‌های فناوری و خدمت در ارتش صلح، در سال ۱۹۹۷ نتفلیکس را پایه‌گذاری کرد.

او طی بیش از دو دهه، با کنار گذاشتن شیوه‌های سنتی مدیریت و خلق فرهنگی مبتنی بر آزادی عمل، مسئولیت‌پذیری بالا، و استخدام افراد نخبه، نتفلیکس را از یک شرکت اجاره‌ی دی‌وی‌دی به غول جهانی پخش محتوا تبدیل کرد. بینش‌ها و تصمیمات مدیریتی او از جمله حذف مرخصی‌های رسمی، شفاف‌سازی حقوق‌ها، و حذف فرآیندهای کنترل سفت‌ و سخت هسته‌ی اصلی کتاب قانون بی قانونی را تشکیل می‌دهند.

ارین میر (Erin Meyer) نویسنده‌ی همکار این کتاب، استاد مدرسه‌ی کسب‌وکار INSEAD در فرانسه و پژوهشگر برجسته‌ی حوزه‌ی تفاوت‌های فرهنگی در محیط کار است. او به‌‌طور ویژه با کتاب پرفروش خود با نام نقشه‌ی فرهنگ شناخته می‌شود که در آن تفاوت‌های ارتباطی، مدیریتی و رفتاری کارکنان در فرهنگ‌های مختلف جهان را بررسی می‌کند. میر تجربه‌ی گسترده‌ای در همکاری با شرکت‌های بین‌المللی دارد و با دیدی تحلیلی و تطبیقی، تجربیات هستینگز را در قالب مفاهیم قابل‌ فهم برای خوانندگان جهانی بازنویسی کرده است.

نظرات مشهور درباره‌ی کتاب قانون بی قانونی

کتاب قانون بی قانونی از زمان انتشار خود مورد تحسین گسترده‌ای از طرف منتقدان، مدیران برجسته و رسانه‌های معتبر کسب‌وکار قرار گرفت. این کتاب به‌دلیل رویکرد جسورانه‌اش در بازتعریف مفاهیم مدیریتی، نامزد نهایی جایزه‌ی معتبر Financial Times & McKinsey Business Book of the Year 2020 شد. نشریه‌ی NewYork times در تحسین کتاب نوشت: «قانون بی‌قانونی نشان می‌دهد که نه‌‌تنها امکان دنبال‌کردن همزمان آزادی و مسئولیت‌پذیری وجود دارد، بلکه برای آنکه سیلیکون‌ولی و سایر بخش‌های جامعه بتوانند در کنار یکدیگر پیشرفت کنند، این همزیستی ضروری است.» نشریاتی مانند Financial Times و The Economist نیز این کتاب را اثری تحول‌برانگیز توصیف کردند که با نگاهی بی‌پرده به فرهنگ سازمانی نتفلیکس، تصویری زنده و قابل‌ لمس از آینده‌ی رهبری در شرکت‌ها ارائه می‌دهد.

ساتیا نادلا، مدیرعامل شرکت مایکروسافت نیز در فهرست کتاب‌های پیشنهادی‌اش، آن را به علاقه‌مندان به نوآوری در مدیریت توصیه کرد و نوشت که این کتاب بسیار آموزنده است و شما را به تفکر عمیق وا‌ می‌دارد. مخاطبان در پلتفرم‌هایی مانند Goodreads و Amazon از زبان صریح، مثال‌های کاربردی و نثر روان آن تمجید کرده‌اند و آن را اثری الهام‌بخش برای بازاندیشی در نقش اعتماد و آزادی در محیط‌های کاری دانسته‌اند. این کتاب همچنین به‌واسطه‌ی آن‌که برای نخستین‌بار، فرهنگ منحصربه‌فرد و ساختار غیرمتعارف یکی از موفق‌ترین و خلاق‌ترین شرکت‌های جهان را از زبان مؤسس آن روایت می‌کند، به یکی از آثار مرجع در حوزه‌ی تحول فرهنگی و رهبری سازمانی تبدیل شده است. ترکیب نگاه تجربی رید هستینگز و تحلیل‌های تطبیقی ارین میر، باعث شده قانون بی‌قانونی هم در میان رهبران سازمانی و هم در میان پژوهشگران مدیریت، جایگاهی ویژه پیدا کند.

بخشی از متن کتاب قانون بی قانونی

ارین میر: بعدازظهر جمعه‌ای در سال ۲۰۱۵ «مت تانل»

مت سریع به دفتر برگشت و فیلم‌نامه را به «برایان رایت» داد (همان معاون سابق شبکه نیکلودئون که در فصل دوم با او آشنا شدیم). برایان در دنیای تلویزیون به خاطر توانایی بی‌نظیرش در درک علائق مخاطبان شناخته می‌شود. برایان با هیجان می‌گوید: «این متن زیباست. شخصیت‌های فوق‌العاده و سرعت زیادی دارد.» مشخص بود که دیگران چطور استدلال می‌کنند: «قهرمانان ۱۰، ۱۲ ساله در نگاه کودکان خیلی بزرگ و در نگاه بزرگسالان خیلی کوچک هستند، در نتیجه برای بیشتر تماشاگران جذابیتی ندارند» یا «داستانی دهه هشتادی است که توجه مخاطبان محدودی را جلب می‌کند». برایان نظر متفاوتی داشت و می‌گفت: «همه این سریال را نگاه خواهند کرد. چیزهای عجیب مجموعه بزرگی خواهد شد و نتفلیکس آن را می‌سازد.»

تا بهار ۲۰۱۵ متن خریده شد و موعد ساخت نزدیک می‌شد، اما نتفلیکس هنوز استودیو نداشت. سریال‌های موفقی مثل نارنجی مد جدید است و خانه پوشالی را استودیوهای دیگر ساخته و مجوز پخش آن را به‌صورت انحصاری به نتفلیکس داده بودند. نتفلیکس خودش محتوا تولید نکرده بود. حال به مرحله جدیدی وارد می‌شد. تد به‌روشنی گفته بود که سریال‌های اورجینال آینده را خودمان تولید می‌کنیم.

نتفلیکس در آن زمان فقط چند نفر را در تیم تولید داشت که بسیار کمتر از ده‌ها نفری بود که هر استودیویی معمولاً نیاز دارد. مت این‌طور به یاد می‌آورد:

به این دلیل توانستیم چیزهای عجیب را با موفقیت تولید کنیم که همه اعضای تیم بسیار کاردان و شایسته بودند. راب مذاکره‌کننده فوق‌العاده درخشانی است. بنابراین وقتی یکی از ستاره‌های سریال حاضر نبود قرارداد چندساله امضا کند، دقیقاً می‌دانست چه باید بگوید. لارنس مسئول امور مالی بود. قاعدتاً باید حواسش فقط به مسائل پولی می‌بود، اما در عین حال که همه کارهای مالی را می‌کرد، بقیه زمانش را هم به مدیریت تولید، یعنی کارهایی مثل اجاره مکان به‌عنوان محل کار نویسندگان می‌گذراند. لارنس و راب در کنار هم کار ۲۰ نفر را انجام می‌دادند.

ساخت فصل اول چیزهای عجیب کمی بیش از یک سال طول کشید. پانزدهم جولای ۲۰۱۶ منتشر شد. چند ماه بعد در جوایز گلدن گلوب نامزد جایزه بهترین سریال درام شد.

زیربنای موفقیت نتفلیکس این نوع داستان‌های نامحتمل است؛ تیم‌های کوچکی که فقط از افرادی با عملکردی بسیار بهتر از میانگین تشکیل شده (که رید آنها را تیم‌های رؤیایی می‌خواند) و روی مسائل بزرگ و دشوار کار می‌کنند. مت می‌گوید:

در بیشتر شرکت‌ها تعدادی کارمند عالی و تعدادی کارمند متوسط وجود دارد. کارمندان متوسط مدیریت می‌شوند، در حالی که شرکت به ستاره‌ها وابسته است تا از تمام توان‌شان استفاده کنند. در نتفلیکس وضعیت متفاوت است. ما در فضایی متعالی زندگی می‌کنیم که در آن همه عملکردی بالا دارند. وقتی در جلسات شرکت حاضر می‌شوم، احساس می‌کنم با استعداد و قدرت ذهنی افراد حاضر می‌توان برای دفتر برق تولید کرد. افراد یکدیگر را به چالش می‌کشند، استدلال‌هایی را توسعه می‌دهند و هر کدام در عمل از استیون هاوکینگ باهوش‌ترند. به خاطر همین تراکم زیاد افراد بااستعداد است که با سرعت فوق‌العاده‌ای کارهای زیادی را در نتفلیکس انجام می‌دهیم.