فریبا کلهر

فریبا کلهر (Fariba Kalhor) نویسنده‌ی ادبیات کودک و نوجوان است. او سردبیری ماهنامه‌ی سروش کودکان را حدود ۱۳ سال برعهده داشت. کلهر به‌عنوان بانوی هزار قصه شناخته شده است و صدها قصه برای کودکان و نوجوانان نوشته است. او در اواخر دهه‌ی ۸۰ نویسندگی برای بزرگسالان را نیز شروع کرد.

بیوگرافی فریبا کلهر

فریبا کلهر در ۴ شهریور ۱۳۴۰ در تهران متولد شد. او هفتمین فرزند خانواده بود و وقتی به دنیا آمد خود را در یک خانواده‌ی پرجمعیت دید. در زمان انقلاب ۱۳۵۷، او یک نوجوان ۱۷ساله بود و زندگی‌اش همچون دیگر افرادی که در این برش زمانی زندگی می‌کردند، دچار تغییر شد. زمانی که کلهر دیپلم گرفت و برای رفتن به دانشگاه آماده می‌شد، انقلاب‌فرهنگی رخ داد و دانشگاه‌ها تعطیل شد. همین‌جا بود که مسیرش به‌سوی کودکان و ادبیات کشیده شد.

خیلی اتفاقی پایش به کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان باز شد و در ۱۹سالگی مربی فرهنگی کانون شد. سه سال در کتابخانه‌ی شماره سه کانون و کتابخانه‌ی شماره بیست کانون کار کرد. قرارگرفتن در این فضا مسیر و رؤیای جدیدی را پیش روی کلهر به وجود آورد. قرارگیری در میان خیل عظیمی از کتاب‌های کودک‌ونوجوان در کتابخانه و دیدن بچه‌ها و انجام کارهای فرهنگی در زمینه‌ی کتاب باعث شد فریبا کلهر با کتاب‌های کودک‌ونوجوان و دنیای آن‌ها آشنا شود. او ترغیب شد تا دست‌به‌قلم ببرد و برای کودکان و نوجوانان بنویسد.

نویسندگی رؤیای جدید فریبا کلهر بود و برای رسیدن به آن تلاش کرد. او یک آگهی دید که از نویسندگان دعوت به همکاری کرده بود. آن آگهی را دنبال کرد و به آموزش‌و‌پرورش منطقه ۲ تهران رفت. در آنجا چند مجله برای کودکان منتشرشده بود و برای ادامه‌ی کار نیاز به نویسنده داشتند. از طرفی دیگر فریبا کلهر اولین قصه‌ای که نوشته بود را به یکی از دوستانش داد تا آن را به دست مصطفی رحماندوست در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برساند. از قضا در آن زمان مصطفی رحماندوست برای راه‌اندازی مجلات رشد، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را ترک کرده بود. کلهر اما دست از پیگیری برنداشت و بالاخره قصه‌ی خود را به دست مصطفی رحماندوست رساند. آقای رحماندوست پس از خواندن قصه به فریبا کلهر پیشنهاد داد تا در مجلات رشد کار کند. این‌طوری شد که فریبا کلهر به مجلات رشد پیوست.

در ابتدا فریبا کلهر برای کار در مجله‌ی رشد باید کتاب و به‌خصوص رمان می‌خواند و دوره‌های قصه‌گویی را می‌گذراند تا برای شروع رسمی کار آماده شود. پس از یکی دو ماه یکی از نویسندگان مجله‌ی رشد اعلام کرد که نمی‌تواند مطالب علمی برای مجله بنویسد. مدیرمسئول مجلات رشد از فریبا کلهر خواست تا این مسئولیت را برعهده بگیرد. اولین نوشته‌های فریبا کلهر داستان‌های علمی بودند که با شخصیت‌های ثابت وزوزی و زنبورک هر ماه منتشر شدند. او هشت سال در مجله‌ی رشد کار کرد.

در سال ۱۳۶۲ زمانی که دانشگاه‌ها باز شدند، فریبا کلهر تصمیم گرفت تا ادامه‌ تحصیل دهد. او در رشته‌ی علوم تربیتی دانشگاه تهران تحصیل کرد و هم‌زمان در دانشگاه آزاد رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی را خواند. در سال ۱۳۶۶ مدرک لیسانس علوم تربیتی خود را گرفت و در رشته‌ی مدیریت آموزشی در دانشگاه تهران و در مقطع کارشناسی‌ارشد به ادامه‌ی تحصیل پرداخت، اما این مقطع را در مرحله‌ی پایان‌نامه رها کرد.

در سال ۱۳۷۰ انتشارات سروش از فریبا کلهر دعوت کرد تا در راه‌اندازی مجله‌ای کودکانه سهمی داشته باشد. فریبا کلهر با مصطفی رحماندوست در راه‌اندازی مجله‌ی سروش کودکان همکاری کردند. شهریور سال ۱۳۷۰ اولین شماره‌ی سروش کودکان منتشر شد. در این شماره نام فریبا کلهر به‌عنوان یک از دو سردبیر مجله ثبت شده بود. در همین سال او اولین رمان نوجوان خود را با عنوان «امروز چلچله من، فردا چلچله تو» منتشر شد. این رمان اولین رمان نوجوان فانتزی در ایران محسوب می‌شود.

فریبا کلهر در سال ۱۳۸۰ ازدواج کرد و در سال ۱۳۸۲ تنها پسرش متولد شد. فعالیت و کار فریبا کلهر در مجله‌ی سروش کودکان تا سال ۱۳۸۳ ادامه یافت؛ اما پس از تغییراتی که در مدیریت این مجله اتفاق افتاد، باعث شد تا او از کار در این مجله کناره‌گیری کند. او در همین سال به‌همراه خانواده‌اش به کانادا مهاجرت کرد.

در سال ۱۳۹۷ از انجمن نویسندگان کودک‌ونوجوان خارج شد و در همین سال مرکز ادبیات کودک فریبا کلهر را در تورنتوی کانادا ثبت کرد. او این مرکز را با هدف رشد ادبیات کودک ایران تأسیس کرد.

آثار کودک و نوجوان فریبا کلهر

فریبا کلهر بیش از ۴۰ سال است که می‌نویسد و حاصل سال‌ها نوشتن او بیش از ۲۰رمان کودک و نوجوان، صدها قصه، بازنویسی، مطالب آموزش و ترجمه هستند. تنوع بسیاری از لحاظ موضوع و درون‌مایه در آثار فریبا کلهر به چشم می‌خورد. در پرونده‌ی او آثار مذهبی، بازنویسی از افسانه‌های قدیمی و آثار فانتزی نیز وجود دارد. گویی او تمام سلیقه‌ها را هنگام نوشتن در نظر داشته است.

کتاب ۱۰ قصه عاشورایی برای کودکان

این مجموعه که توسط انتشارات قدیانی منتشر شده است شامل ۱۰ جلد است. در هر جلد از این مجموعه، فریبا کلهر ماجرای یکی از شخصیت‌های مهم واقعه‌ی عاشورا را روایت می‌کند. او در این جلدها سراغ شخصیت‌هایی چون مسلم بن عقیل، حبیب، حر، زهیر، حضرت قاسم (ع)، حضرت علی‌اصغر (ع)، حضرت علی‌اکبر (ع)، حضرت زینب (ع)، ابوالفضل العباس (ع) و علی بن الحسین (ع) رفته است.

کتاب مجموعه داستان پیامبران

فریبا کلهر در این مجموعه که توسط انتشارات امیرکبیر روانه‌ی بازار شده است به گوشه‌هایی از زندگی پیامبران پرداخته است. هر کدام از کتاب‌ها به یک پیامبر اختصاص دارد. نویسنده این مجموعه را با هدف آشنایی کودکان با بخشی از زندگی پیامبران و راه‌ورسم زندگی آن‌ها و درک بهتر مسائل دینی و مذهبی نوشته است و به تاریخ، سیره و رفتار پیامبران پرداخته است.

کتاب تب شصت و چهار درجه جادوگر خوشگله

فریبا کلهر جزو اولین نویسندگانی است که در ایران به‌سراغ ژانر و گونه‌ی فانتزی رفته است و آثار خوبی را در این زمینه نوشته است. شخصیت اصلی این کتاب یک جادوگر است. جادوگری که با دیگر جادوگران داستان‌های افسانه‌ای متفاوت است. جادوگر این داستان زگیلی روی دماغ ندارد. کمرش قوز نکرده و دندان‌های کج‌وکوله ندارد. اصلاً این جادوگر زشت نیست. اتفاقاً اگر کسی او را ببیند حتماً عاشقش می‌شود؛ اما موضوع این است که کسی او را نمی‌بیند. نویسنده در این کتاب از جادوگر که برخاسته از افسانه‌های قدیمی است استفاده کرده و یک داستان جدید را خلق کرده است.

کتاب مرد سبز شش هزار ساله

فریبا کلهر در کتاب مرد سبز شش هزار ساله یک اثر دیگر در ژانر فانتزی را خلق کرده است. همه در این کتاب به دنبال یک مرد باستانی به نام مرد سبز شش هزار ساله هستند. پلیس بین‌المللی دربه‌در دنبال این مرد است و حتی ماهرترین، خشن‌ترین و پرسابقه‌ترین جاسوسان دنیا نیز می‌خواهند این مرد را پیدا کنند. همیشه وقتی این جاسوس‌ها و پلیس‌ها رد این مرد را می‌زنند و فکر می‌کنند به او نزدیک شده‌اند این مرد باستانی به طور عجیبی می‌گریزد. آیا کسی می‌تواند او را پیدا کند؟

کتاب‌های فریبا کلهر برای بزرگسالان

فریبا کلهر از دهه‌ی ۹۰ تا به امروز ۵ کتاب برای بزرگسالان نوشته است. اولین کتاب او برای بزرگسالان با نام «پایان یک مرد» در سال ۱۳۹۰ توسط نشر مرکز منتشر شد. «شروع یک زن» دومین اثر او بود که در همین سال توسط انتشارات ققنوس روانه‌ی بازار شد. «شوهر عزیز من» در سال ۱۳۹۱، «عاشقانه» در سال ۱۳۹۲ و «مردی از آنادانا» در سال ۱۳۹۶ نیز آثاری هستند که از او منتشر شده‌اند.

کتاب پایان یک مرد

پایان یک مرد اثر فریبا کلهر یک رمان عاشقانه است. ماجرای دختری به نام فرانک را روایت می‌کند که درگیر عشق به مردی متأهل به نام مهران می‌شود؛ اما ماجرا پیچیده‌تر از یک ماجرای عاشقانه پیش می‌رود. داستان در سال‌های پس از انقلاب ۱۳۵۷ اتفاق میفتد و حال‌وهوای آن زمان را دارد. ماجراهایی دراین‌بین برملا می‌شود که همه‌چیز را به سمت‌وسویی تاریک می‌برد. فریبا کلهر در این کتاب از عشق، خیانت، تهمت و خباثت درونی انسان‌ها می‌گوید. این کتاب اولین جلد از یک سه‌گانه است.

کتاب شوهر عزیز من

شوهر عزیز من سومین جلد از سه‌گانه‌‌ای است که فریبا کلهر نوشته است. جلد اول این سه‌گانه پایان یک مرد و جلد دوم شروع یک زن نام داشت. این بار نیز شخصیت اصلی این کتاب یک دختر است. زندگی دختری ۱۹ ساله در زمان انقلاب روایت می‌شود. این دختر در کنار ماجرای عاشقانه‌ای که برایش پیش می‌آید، درگیر مسائل اجتماعی آن زمان می‌شود و عقایدش دستخوش تغییر می‌شود. او حتی بعد از سال‌ها جنگ و سختی‌های آن را می‌چشد. کلهر در این کتاب سعی داشته است تا مسائل سیاسی و اجتماعی آن زمان ایران را بازگو کند.

جوایز و افتخارات فریبا کلهر

فریبا کلهر این بانوی هزار قصه جوایز زیادی را کسب کرده است. کتاب او در سال ۱۳۶۶ با نام «هم‌بازی باد» از سوی شورای کتاب کودک عنوان شایسته‌ی معرفی را از آن خود کرد. در سال ۱۳۶۹ زمانی که تنها ۲۸ سال داشت، کتابی از او با نام «سوت فرمانروا» به‌عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی برگزیده شد. کتاب «هوشمندان سیاره اوراک» در سال ۱۳۷۱ لوح سپاس و جایزه‌ی ویژه‌ی پنجمین دوره‌ی کتاب سال ماهنامه‌ی سروش نوجوان را از آن خود کرد و در سال ۱۳۷۲ لوح تقدیر سومین دوره‌ی کتاب سال ماهنامه‌ی سوره نوجوان را کسب کرد. در سال ۱۳۷۴ لوح زرین جشنواره‌ی کتاب کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را برای رمان نوجوان «پسران گل» و در سال ۱۳۷۵ تقدیر و دیپلم افتخار جشنواره‌ی کتاب کانون را برای کتاب بوی باران دریافت کرد. فریبا کلهر در سال ۱۳۷۵ از سوی دانشگاه الزهرا به‌عنوان نویسنده‌ی برتر در زمینه‌ی ادبیات کودک و نوجوان انتخاب شد.

او در سال ۱۳۸۹ نیز برای کتاب «دعای خدای من» لوح تقدیر بیست و هشتمین دوره‌ی کتاب سال وزارت ارشاد را کسب کرد. در سال ۱۳۹۱ در پانزدهمین جشنواره‌ی کتاب سال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، از کتاب قصه‌های عاشورایی او تقدیر شد. آثار کلهر تا به امروز نیز جوایزی را برای ایشان به ارمغان می‌آورند. کتاب هوشمندان سیاره اوراک در سال ۱۴۰۳ در جشنواره‌ی ملی ادبیات کودک‌ونوجوان شیراز لوح تقدیر و تندیس دریافت کرد.

نظرات افراد مشهور درباره‌ی فریبا کلهر و آثارش

«اولین نکته‌ای که در بررسی کتاب‌های او جلب‌توجه می‌کند تنوع چشمگیر موضوع، درون‌مایه، حجم و سن مخاطب‌هاست. به‌نحوی‌که ممکن است این تردید به وجود بیاید که گویی دو یا چند نویسنده متفاوت با نام فریبا کلهر وجود دارد.» نویسندگان کتاب (چهره‌های ادبیات کودکان و نوجوانان)

کتاب‌های صوتی فریبا کلهر

برخی از آثار فریبا کلهر، از جمله کتاب‌های شوهر عزیز من، شروع یک زن، در کنار او فقط تو بوده‌ای، فسقل قصه‌های موتوری، راز آن بوی شگفت و دوباره و سه‌باره فرار کن به‌صورت کتاب‌های صوتی منتشر شده‌اند. از میان این آثار، شروع یک زن با صدای دلنشین فریبا متخصص ارائه شده است که شنوندگان را به دنیای داستان‌های این نویسنده می‌برد.