گلی امامی
زندگینامه و معرفی کتاب‌های گلی امامی
گلی امامی (Gulī Imāmī) همسر کریم امامی، مترجم برجسته، نویسنده، فعال فرهنگی و مدیر انجمن ویراستاران ایران، با ترجمهی آثار مهمی چون کتاب‌های آلن دوباتن و «حباب شیشه» نوشته‌ی سیلویا پلات، نقشی کلیدی در معرفی ادبیات مدرن جهان به خوانندگان فارسی‌زبان داشته است.
بیوگرافی گلی امامی
گل‌رخ ادیب محمدی معروف به گلی امامی ۱۶ تیر ۱۳۲۱ در تهران به دنیا آمد. او در خانواده‌ای کتاب‌خوان و اهل ادب به دنیا آمد. خودش می‌گوید: «در خانه‌ی ما نوشتن حرف اول را می‌زد. پدرم شاعری خوش‌ذوق بود، خطی خوش داشت و خوب می‌نوشت. در خانه که بود کتاب از دستش نمی‌افتاد. فکر می‌کنم خواندن و نوشتن از کودکی برایم امری عادی و جاری بود.»
گلی امامی در پناه کتاب‌ها بزرگ شد. کودکی گوشه‌گیر و منزوی بود و آنچه باعث پر شدن خلأ تنهایی‌اش می‌شد کتاب بود. آن زمان، مثل حالا کتاب کودک و نوجوان رونق چندانی نداشت. گلی امامی هم به‌ناچار به کتابخانه‌ی پدر پناه می‌برد و کتاب‌هایی می‌خواند که شاید برای کودکی ۸ساله سخت و سنگین بود، اما از آنها دست نمی‌کشید و باز با اشتیاق می‌خواند. او از دوران ابتدایی خوانند‌ه‌ی پروپاقرص داستان‌های مسلسل جناب حسینقلی مستعان بود. کتاب بینوایان ویکتور هوگو را در ۸ سالگی خواند و به نظرش تأثیرگذارترین کتابی بود که در آن زمان خوانده بود. در واقع رشد در چنین خانواده‌ای بستر مناسبی فراهم می‌آورد تا کودک به فعالیت‌های ادبی بپردازد. گاهی ممکن است سال‌ها طول بکشد، ولی سرانجام علاقه‌ی کودکی، سر باز می‌کند و خود را نشان می‌دهد.
گلی امامی به‌واسطه‌ی شغل پدرش در شهرهای مختلفی از ایران زندگی کرد و در اصفهان دیپلم خود را گرفت. پس از آن، به اصرار پدر به آلمان رفت و در مدرسه‌ی مترجمی اشمیت به تحصیل مشغول شد؛ جایی که بیشتر به تکمیل زبان و تاریخ زبان‌های آلمانی، انگلیسی یا فرانسه می‌پرداختند. وی در آنجا سه ترم به تحصیل پرداخت و در ترم چهارم که آخرین‌ترم بود و باید امتحانی دوزبانه می‌داد، به اصرار برادرش عازم لندن شد تا مدرک دیپلم زبان خود را در لندن بگیرد. در واقع قرار بود پس از گرفتن مدرک، به آلمان بازگردد؛ ولی هرگز چنین اتفاقی نیفتاد و تقدیر برای او برنامه‌ی دیگری تدارک دیده بود.
آشنایی و ازدواج با کریم امامی
گلی امامی خودش هم هرگز تصور نمی‌کرد که با رفتن به انگلیس، زندگی او با تغییری بزرگ مواجه شود. او زمانی که در لندن بود با کریم امامی آشنا شد و در پاریس با هم ازدواج کردند؛ چون عاقد مسلمان سفارت لندن به مرخصی رفته بود، ناچار شدند به پاریس بروند و در آنجا ازدواج کنند. پس از ازدواج، تصمیم گرفتند به ایران برگردند و گلی امامی وارد مرحله‌ی تازه‌ای از زندگی خود شد. او با کسی ازدواج کرده بود که بعدها به یکی از معروف‌ترین و مشهورترین مترجمان ایران تبدیل شد.
کریم امامی نامی است که بسیاری از اهالی کتاب و ادبیات او را می‌شناسند و با ترجمه‌هایش خاطرات زیادی دارند. کریم امامی در سال ۱۳۰۹، در شهر کلکته متولد شد. پدرش تاجری ایرانی بود و او به همراه خانواده، دو سال اول زندگی خود را در کلکته گذراند. وی یکی از شناخته‌شده‌ترین مترجمان ایران بود. البته مترجمی یکی از عناوین شغلی وی بود و غیر از آن او به‌عنوان روزنامه‌نگار، فرهنگ‌نویس، ویراستار، منتقد هنری، نویسنده و کارشناس کتاب و نشر نیز به فعالیت پرداخت. نام او به‌عنوان مترجم در کتاب‌های معروف بسیاری نقش بسته است. «گتسبی بزرگ» اثر اف اسکات فیتزجرالد کتابی است که با خواندن آن نام کریم امامی و خاطره‌اش، به‌عنوان مترجم زنده می‌شود. داستان‌های شرلوک هولمز هم مجموعه‌ای است که نام وی را با خود به همراه دارد. او ۲۴ داستان این مجموعه را ترجمه کرد که توسط انتشارات طرح نو در چهار مجلد به چاپ رسید. کریم امامی در ۱۸ تیرم ۱۳۸۴ در تهران درگذشت.
گل‌رخ ادیب محمدی پس از ازدواج با کریم امامی و شروع ترجمه، نام گلی امامی را برای خود انتخاب کرد و این زوج سال‌ها در عرصه ترجمه ایران فعالیت کردند و آثار باارزشی بر جای گذاشتند. شروع کار آن دو پس از بازگشت به ایران در مؤسسه انتشارات فرانکلین بود. گلی امامی می‌گوید: «در انتشارات فرانکلین به کار ویرایش مشغول شدم؛ اما نه به‌عنوان ویراستار، در حقیقت من هرگز در فرانکلین کار ویرایش انجام ندادم. نخستین کار من کمک به خانم ابوضیا کتاب‌دار تحصیل‌کرده‌ای بود که استخدام شده بود تا کتابخانه‌ی بی‌سروسامان فرانکلین را منظم کند و چون بیشتر کتاب‌ها به انگلیسی بود به یک انگلیسی‌دان احتیاج داشتند.» گلی امامی پس از پایان کار کتابخانه، به‌عنوان منشی و رئیس‌دفتر همایون صنعتی، رئیس وقت مؤسسه، مشغول به کار شد و خودش می‌گوید به طور غیرمنتظره‌ای در این دوره وارد عرصه‌ی ترجمه شد.
مروری بر کتاب‌های ترجمه‌شده توسط گلی امامی
از گلی امامی ترجمه‌های بسیاری به چاپ رسیده است که به معرفی برخی از آنها می‌پردازیم.
کتاب هنر سیروسفر
این کتاب اثری است از آلن دو باتن، نویسند و فیلسوف مشهوری که کتاب‌های متعددی از او به فارسی ترجمه شده و نام گلی امامی به‌عنوان مترجم بر روی برخی از آنها ثبت شده است. «جستارهایی در باب عشق» که یکی از معروف‌ترین کتاب‌های دوباتن است نیز توسط وی ترجمه شده است. کتاب هنر سیروسفر که انتشارات نیلوفر با ترجمهی گلی امامی آن را در سال ۱۳۸۵ روانه‌ی بازار کرد، درباره‌ی سیروسفر است، اما کمی متفاوت. این کتاب به موضوع سفر از دید دیگری پرداخته است. نگاهی متفاوت با آنچه مؤسسات گردشگری دارند و فقط به نشان‌دادن زیبایی‌های یک محل و مناطق توریستی آن اشاره می‌کنند. دوباتن در این کتاب در واقع هنر چگونه سفرکردن را می‌آموزد. هنری که شاید بسیاری از ما در دنیای مدرن و باوجود تمامی امکانات آن را نیاموخته‌ایم.
کتاب هنر چگونه می‌تواند زندگی شما را دگرگون کند
این کتاب از آلن دو باتن و جان آرمسترانگ است که گلی امامی آن را ترجمه کرده و مؤسسه‌ی فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر، آن را در سال ۱۳۹۵ روانه‌ی بازار کرده است. نام دوباتن یادآور این نکته است که خوانند درباره‌ی موضوعی به‌ظاهر ساده، به نگاهی متفاوت دست پیدا می‌کند. در مقدمه این سؤال از مخاطب پرسیده می‌شود که اصلاً هنر به چه‌کار می‌آید؟ در این جهان مدرن نگاه ما به هنر چگونه است؟ کتاب به این نکته می‌پردازد که اگر زمانی از موزه‌ای خارج شدید و احساس شگفتی فوق‌العاده نکردید و حسی خاص از دیدن هنری زیبا به شما دست نداد، لازم نیست خود را سرزنش کنید. این روندی است که از ابتدای قرن بیستم اتفاق افتاده، و علتش این است که مسئله‌ی «هنر به چه‌کار می‌آید» به‌درستی موردبحث قرار نگرفته و نسبت به آن بی‌توجهی شده است. در واقع نویسندگان در این کتاب، هنر را ابزاری می‌دانند که می‌تواند قابلیت‌های ما را فراتر ببرد، فقط باید بدانیم چطور از آن استفاده کنیم. بدانیم هنر چگونه به رفع نقطه‌ضعف‌های ما کمک می‌کند. ۷ نقطه‌ضعف شناسایی شد و نویسندگان، ۷ عملکرد برای هنر برشمردند که در کتاب به توضیح آن پرداختند.
کتاب حباب شیشه
این رمان یکی از معروف‌ترین آثار ترجمه شده توسط گلی امامی است. کتابی عجیب و خاص که در لیست برترین رمان‌های انگلیسی گاردین قرار دارد. حباب شیشه رمانی شبه‌زندگی‌نامه است که توسط «سیلویا پلات» شاعری آمریکایی نوشته شد و در سال ۱۹۶۳ به چاپ رسید. این کتاب تنها رمان پلات است و او با نام مستعار «ویکتوریا لوکاس» آن را منتشر و یک ماه پس از آن خودکشی کرد. حباب شیشه ازآن‌جهت شبه‌زندگی‌نامه است که شباهت بسیار زیادی به زندگی واقعی سیلویا پلات دارد و فقط اسامی شخصیت‌ها و مکان‌ها تغییر کرده‌اند. این اثر به زبان‌های متعددی در دنیا منتشر شد. در ایران گلی امامی ترجمه‌اش کرد و یک‌بار با نام «شیشه» و بعدتر به نام «حباب شیشه» روانه‌ی بازار شد. کتاب را انتشارات باغ نو در سال ۱۳۸۴ به چاپ رساند.
کتاب سامسای عاشق
این کتاب شامل مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است که در مجله‌ی نیویورکر به چاپ رسیده و گلی امامی آنها را انتخاب، دسته‌بندی و ترجمه کرده است. داستان‌ها در ۲ بخش تقسیم شده‌اند. بخش اول شامل داستان‌های تازه و جدید مجله هستند و بخش دوم داستان‌هایی را تشکیل می‌دهد که پیش‌ازاین نیز منتشر شده بودند و قدیمی‌ترند. مجله‌ی نیویورکر یکی از معروف‌ترین و شناخته‌شده‌ترین مجله‌های دنیاست و داستان نویسندگان صاحب‌نام بسیاری در آن منتشر شده است، از هاروکی موراکامی تا ارنست همینگوی. این مجموعه هم شامل ۳ داستان از هاروکی موراکامی است که عنوان کتاب هم از نام یکی از داستان‌های وی برداشته شده است. همچنین از ارنست همینگوی، جولیان بارنز، توماس مگ گوئین و... هم داستان‌هایی جذاب در این مجموعه گنجانده شده است. این کتاب را انتشارات نیلوفر در سال ۱۴۰۳ منتشر کرده است.
کتاب برخوردی کوتاه با دشمن
این کتاب هم منتخبی از داستان‌های کوتاه نیویورکر است، البته با این تفاوت که نام یک نویسنده‌ی ایرانی - آمریکایی هم در آن به چشم می‌خورد. داستان کوتاه «برخوردی کوتاه با دشمن» که عنوان کتاب هم از آن برداشته شده است، نوشتۀ سعید صیرفی‌زاده نویسنده‌ی جوان ایرانی - آمریکایی است که در سال ۲۰۱۴ برنده‌ی جایزه‌ی ادبی پن داستان کوتاه نیز شده است و در نیویورکر هم نامش به چشم می‌خورد. گلی امامی این داستان را به‌اتفاق چند داستان کوتاه دیگر در این مجموعه گردآوری کرده است. نویسندگان دیگری این مجموعه نیز جزو نویسندگان شناخته شده در جهان هستند؛ افرادی مانند جومپا لاهیری، توماس مگ گوئین، جولیان بارنز و... این کتاب را نیز انتشارات نیلوفر در سال ۱۳۹۳ منتشر کرده است.
سایر آثار
گلی امامی کتاب‌های بسیاری را ترجمه کرده است و علاوه‌برآن گویندگی برخی از کتاب‌ها را هم انجام داده است. کتاب «دختری با گوشواره‌های مروارید» و «سامسای عاشق» با صدا و ترجمهی گلی امامی منتشر شده است. همچنین در مراسم چهارمین دوره‌ی جایزه‌ی فرشته، با موضوع آژیر قرمز که در سال ۱۳۹۷ برگزار شد از گلی امامی تقدیر ویژه به عمل آمد و درباره‌ی کتاب «آشپزی بدون گوشت» که وی کار ترجمهی آن را انجام داده بود نیز صحبت شد که مورد استقبال زیادی قرار گرفته است.
کتاب «کذاب کبیر» که انتشارات نیلوفر به چاپ رسانده است و مقالاتی در باب نقد چند کتاب و نویسنده است، نیز توسط گلی امامی گردآوری و ترجمه شده است. همچنین وی در زمینه‌ی ادبیات کودک و نوجوان نیز ترجمه‌های متعددی دارد. کتاب «سرافینا» از مری ک هریس که نشر علمی و فرهنگی آن را به چاپ رسانده است، مخصوص کودکان و نوجوانان است. همچنین کتاب «روباه مزرعه» از آیلین دانوپ که نشر چشمه آن را منتشر کرده است نیز برای این گروه سنی است. اتوبوس مدرسه و پی پی جوراب بلند هم توسط گلی امامی برای کودکان ایران ترجمه شده است.
