نعمت الله فاضلی
زندگینامه و معرفی کتاب‌های نعمت الله فاضلی
نعمت الله فاضلی (Nematollah Fazeli) انسان‌شناس و نویسنده‌ی ایرانی است. او تاکنون هم در فضای آکادمیک، با ایراد سخنرانی‌ها، تدریس، نگارش مقالات و تألیف کتب علمی نقش مهمی ایفا کرده و هم در فضای عمومی با مصاحبه در روزنامه‌هایی مانند ایران و همشهری و شرکت در مناظره‌هایی با چهره‌های شناخته‌شده‌ای همچون صادق زیباکلام، فعالیت داشته است. وی نویسنده‌ی آثار متعددی در حوزه‌ی انسان‌شناسی، فرهنگ ایران و مردم‌شناسی است که مخاطبان عمومی را نیز هدف قرار داده‌اند.
بیوگرافی نعمت الله فاضلی
نعمت‌الله فاضلی اول شهریورماه سال ۱۳۴۳ در روستای مصلح آباد اراک متولد شد. او تا پایان دوران دبیرستان در مصلح آباد روزگار گذراند، اما بعد از دبیرستان به‌عنوان دانشجو در رشته‌ی علوم اجتماعی وارد دانشگاه تبریز شد. فاضلی پس از اخذ مدرک کارشناسی، برای تحصیل در مقطع کارشناسی‌ارشد وارد دانشگاه تهران شد و در رشته‌ی مردم‌شناسی دانش‌آموخته شد. او برای ادامه‌ی تحصیلات، دانشگاه مطالعات شرق و آفریقا در لندن را انتخاب کرد و در سال ۱۳۸۳، مدرک دکتری خود را دریافت کرد.
فعالیت حرفه‌ای
فاضلی در سال ۱۳۷۰ در دانشگاه خوارزمی به‌عنوان استاد، شروع به تدریس در رشته‌های انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی و ادبیات کرد. در سال ۱۳۷۴، ریاست مرکز پژوهش‌های بنیادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را بر عهده گرفت و تا سال ۱۳۷۸در این سمت به فعالیت پرداخت. پس از آن برای تحصیل به لندن رفت.
پس از بازگشت از انگلیس، او به‌عنوان معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبایی شروع به فعالیت کرد و از همان زمان تاکنون به‌عنوان عضوی از گروه مطالعات فرهنگی مشغول تدریس دروس برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری فرهنگی، جامعه‌شناسی و هنرها و ادبیات، برنامه‌ریزی فرهنگی شهر و انسان‌شناسی فرهنگی است.
او تاکنون دو نشریه با نام‌های فرهنگ و ارتباطات (فصلنامه) و راه‌دانش (فصلنامه) راه‌اندازی کرده است و هم اکنون مدیرمسئول مجله‌ی جامعه پژوهشی فرهنگی است و با انجمن جامعه‌شناسی ایران همکاری کرده است. او همچنین از سال ۱۳۸۷ تاکنون عضو وابسته‌ی دانشکده‌ی مطالعات جهان دانشگاه تهران است. البته شایان‌ذکر است که آقای دکتر از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۱ به‌عنوان عضو وابسته‌ی هیئت‌علمی در دانشگاه مطالعات شرق و آفریقا فعالیت داشته است.
نظرات درباره‌ی نعمت‌الله فاضلی
رساله‌ی دکتر فاضلی در سال ۲۰۰۶ توسط انتشارات راتلج با همکاری فرهنگستان بریتانیا چاپ و منتشر شد. مایکل فیشر، استاد دانشگاه MIT، این اثر را کتابی ممتاز می‌داند که اطلاعات شگفت‌انگیزی ارائه می‌دهد.
آقای دکتر حسن محدثی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، در مقاله‌ای درباره‌ی نظریه‌های جامعه‌شناسی در ایران، نعمت‌الله فاضلی را به‌عنوان یکی از معدود استادان علوم اجتماعی یاد می‌کند که واجد استقلال‌فکری و خلاقیت‌نظری است.
مروری بر کتاب‌ها و آثار نعمت الله فاضلی
کتاب زندگی سراسر فهم مسئله است
این کتاب، نوشته‌ی نعمت‌الله فاضلی، روایتگر جریانات فکری او و زندگی‌ای است که در ذهنش جریان دارد. موضوع آن ریشه در دوران دانشجویی و به‌ویژه تجربه‌ی نگارش رساله‌اش دارد، دورانی که او اهمیت مسئله‌محور اندیشیدن را عمیق‌تر درک کرده و مفهوم فکرکردن را معادل طرح مسئله یافته است. فاضلی در این کتاب تلاش دارد تا علت فقر توجه در علوم‌انسانی و اجتماعی در ایران را بیان کند. این کتاب توسط پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی در سال ۱۳۹۹ منتشر شده است.
کتاب ابعاد سیاسی در فرهنگ ایران
تحولات تاریخی، فرهنگی و سیاسی یک کشور وابسته به مردم آن کشور است. دانش انسان‌شناسی این امکان را می‌دهد تا مردم را بهتر بشناسیم. تاکنون نقش این علم در تاریخ و کلیت جامعه در ایران مورد بررسی قرار نگرفته است. به همین علت آقای فاضلی با روش مطالعه‌‌ی نظام‌مند به فعالیت‌های فرهنگی مرتبط با انسان‌شناسی و نقش آن در تحولات سیاسی - اجتماعی ایران پرداخته است. این کتاب توسط نشر سبزان منتشر شده است.
بررسی متون طنزآمیز عامیانه ایران
«فرهنگ مردم» نام برنامه‌ی رادیویی است که در اواخر دهه‌ی ۴۰ و اوایل دهه‌ی ۵۰ از رادیوایران پخش می‌شد. افراد مختلفی که به فرهنگ بومی و فولکلور کشور علاقه داشتند، از ادبیات عامیانه و طنز منطقه‌ی خودشان نوشته و برای این برنامه ارسال می‌کردند.
این نوشته‌ها در آرشیو باقی ماندند تا سال‌های ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ صداوسیما این متن و یادداشت‌ها را در اختیار پژوهشگران قرارداد تا پیشنهادی برای تولید برنامه‌ی تلویزیونی ارائه دهند. دکتر فاضلی و آقای امیر هاشمی این اثر پژوهشی رابه‌عنوان کتاب در دسترس عموم مردم قرار دادند.
کتاب مسئله‌ی مدرسه
شیوه‌ی آموزش در آموزش‌وپرورش تاکنون مورد نقد و بررسی قرار گرفته است؛ اما آقای دکتر فاضلی در کتاب مسئله‌ی مدرسه از دیدگاه فرهنگی، انسان‌شناختی و جامعه‌شناختی، سیستم آموزشی را مورد تحلیل و بررسی قرار داده و مردم را نیز به این نوع نگاه تشویق کرده است. این کتاب توسط انتشارات هوش ناب در سال ۱۴۰۳ به چاپ رسیده است.
کتاب زنانه شدن شهر
در طول تاریخ جهان، زنان جایگاه‌های مختلفی را داشته و در آن فضاها ایفای نقش کرده و خدماتی ارائه داده‌اند؛ اما اینکه یک زن در چه جایگاهی قرار گیرد، کاملاً وابسته به سیاست، اقتصاد، فرهنگ و وضعیت اجتماعی یک جامعه است. با تغییر هر یک از این چهار مورد، معنای زن و جایگاه او دچار تغییر خواهد شد. دکتر فاضلی در این کتاب، جایگاه زن را در طول تاریخ معاصر در ایران مورد بررسی قرار داده است. البته او متذکر شده است که به علت رویکردهای ایدئولوژیک کمی ممکن است این تحلیل‌ها واقع‌بینانه نباشند. این کتاب جالب توسط انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است.
کتاب کافی‌شاپ و زندگی شهری
دکتر فاضلی اعتقاد دارد که کافی‌شاپ‌ها صرفاً مکان‌هایی برای نوشیدن قهوه نیستند، بلکه نماینده‌ی فرهنگی خاص به نام «فرهنگ کافی‌شاپی» هستند. او معتقد است که افراد به کافه می‌روند تا تجربه‌ای نو و حضور در فضایی فرهنگی و اجتماعی را احساس کنند. این کتاب توسط انتشارات تیسا در سال ۱۳۹۳ به چاپ رسیده است.
مردم‌نگاری آموزش
آقای دکتر افضلی دررابطه‌با آموزش‌وپرورش نوین ایران و قرارگرفتن چارچوب نهاد معلمی در آموزش‌وپرورش و موضوعات مرتبط با مجله‌ی «رشد مدرسه‌ی فردا» و «انجمن مطالعات برنامه‌ی درسی ایران» گفتگوهایی داشته‌اند. این گفتگوها ابتدا به‌صورت مقاله و بعد مجموع این مقاله‌ها به‌عنوان یک کتاب در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته‌اند. این کتاب توسط انتشارات علم در سال ۱۳۹۰ به چاپ رسیده است.
کتاب بازاندیشی در سیاست فرهنگی
نئولیبرالیسم کلیدواژه‌ای است که به شیوه‌هایی از سیاست در اقتصاد اشاره دارد. در نئولیبرالیسم دولت موظف است چارچوب مناسبی برای تحقق تجارت آزاد، کارآفرینی و بازارهای آزاد فراهم کند. در کتاب بازاندیشی در سیاست فرهنگی آقای دکتر فاضلی به رابطه بین نئولیبرالیسم و سیاست فرهنگی منتقدانه نگاه کرده و سؤالاتی بیان کرده است که طی پژوهش‌ها نادیده گرفته شده است. این کتاب توسط انتشارات دانشگاه امام صادق در سال ۱۴۰۰ به چاپ رسیده است.
کتاب در جستجوی اعتماد اجتماعی در ایران
یک کشور برای پیشرفت، تحرک اقتصادی و افزایش مشروعیت نظام نیاز به افزایش اعتماد اجتماعی دارد و این اعتماد اجتماعی می‌تواند در مردم به افزایش آرامش روانی منجر شود. این کتاب در اصل مجموعه‌ای از مقالات، نشست‌ها و گفتگوهای پژوهشگران و متخصصانی در حوزه‌ی جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی به نام‌های ناصرالدین علی تقویان، هادی خانیکی، علی دینی ترکمانی، حسین راغفر، نعمت‌الله فاضلی، امیرمعین نیکزاد لاریجانی و مهدی حسین‌آبادی است. این کتاب توسط بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه در سال ۱۳۹۹ به چاپ رسیده است.
کتاب تاریخ فرهنگی ایران مدرن
این کتاب در ۱۳ فصل تهیه شده و هر فصل به موضوعی خاص اختصاص دارد. موضوعاتی همچون چیستی رویکرد تاریخی، تحولات در زمینه‌ی گفتمان‌های تاریخ، کتاب، معلمی، عکاسی. این کتاب در سال ۱۳۹۲ توسط پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی به چاپ رسیده است.
کتاب خودمردم‌نگاری هویت دانشگاهی
این کتاب می‌تواند به ما آموزش دهد چطور با رویکرد و نظریه‌های علوم‌انسانی از تجربیات خود بنویسیم. او در این کتاب با همین رویکرد از تجربیاتش به‌عنوان یک دانشجو و پژوهشگر نوشته است. این کتاب توسط نشر تیسا منتشر شده است.
تفکرات و اعتقادات نعمت الله فاضلی
باتوجه‌به موضوعات کتاب‌ها و تألیفات او شاید بتوان گفت نعمت‌الله فاضلی به دنبال نشان‌دادن نقش مردم در تاریخ و فرهنگ سیاسی و اقتصادی ایران و بیان جاهای خالی و مشکلاتی است که وجود دارد و نیاز به پژوهش در مورد آن‌ها احساس می‌شود. البته که او به طور ویژه‌ای به آموزش‌وپرورش توجه دارد و در کتاب‌های مستقل و بخش‌هایی از کتاب‌هایش به این موضوع پرداخته است.
