کتاب جهت ها و حرکت ها

کتاب جهت ها و حرکت ها نوشته جیمز وینستن ماریس است. نویسنده با هدف هدایت افراد به سوی اهداف واقعی انسانی کتاب جهت‌ها و حرکت‌ها را با محوریت بررسی اندیشه اسلامی در تمدن جهانی، تالیف کرده است. مجدالدین کیوانی این اثر را به فارسی بازگردانده است. 

درباره کتاب جهت‌ها و حرکت‌ها

قصد ماریس در این کتاب نشان دادن راه‌کارهایی کلی، برگرفته از آثار چند متفکر مسلمان، برای رویارویی با مسائل و مشکلاتی است که تمدن امروزی بشریت را گرفتار آن کرده است. او مدعی است که می‌تواند از آراء جهان‌شمول اندیشمندان پیشین در رفع مصائب و گرفتاری‌های امروزین بشر و مواجهه با غوامض نوظهور جهان و نهایتاً اتخاذ جهات درست در شرایط نو، بهره گرفت. ماریس بر این باور است که بسیاری از اندیشه‌های بزرگان قدیم و جدید کلیت دارد و لذا می‌توان در هر عصر و زمانی از آنها برای تنظیم و تصحیح مسیر زندگی و قرار دادن جوامع در مسیرهای خدایی بهره گرفت

جیمز وینستن ماریس، فارابی و ابن‌عربی را از گذشتگان و نورعلی الهی را از معاصران انتخاب کرده و به بررسی اندیشه آن‌ها پرداخته است. او در کتاب جهت‌ها و حرکت‌ها اهداف هریک از این سه تن برای انسان و مسیرهای دستیابی به آن را تبیین کرده است. با مطالعه کتاب پیش‌رو و نظریات عارفان و دانشمندان یاد شده درمی‌یابیم که در تفکر و معنویت سنت اسلامی عناصر عام و جهان شمولی وجود دارد که بر ابعاد تجربه همگانی انسانی استوار هستند. عناصر یاد شده همچون ضرورتی برای تشکیل جامعه اصیل به‌شمار می‌روند و زمینه ایجاد خلاقیت فرهنگی و تحقق فردی و تحول اجتماعی را فراهم می‌آورند.

این کتاب در ۳ فصل نوشته شده است. در فصل نخست حرکت به سوی جامعی هدفمند به ویژه با در نظر گرفتن نظرات فارابی مورد تحلیل قرار گرفته است. در فصل دوم دیدگاه‌های ابن عربی مطالعه شده‌اند. در فصل پایانی نیز به استاد الهی و وظیفه عرفان پرداخته شده است.

خواندن کتاب صوتی جهت‌ها و حرکت‌ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

جیمز وینستن ماریس نویسنده کتاب جهت‌ها و حرکت‌ها با تکیه بر نظرات اندیشمندان پیشین و معاصر، زمینه هدایت افراد به سوی اهداف واقعی انسان را فراهم آورده است. بنابراین خواندن این کتاب را به افرادی که دغدغه حرکت بشر به سوی سرمنزل حق و حقیقت را دارند، پیشنهاد می‌کنیم.

فهرست کتاب جهت‌ها و حرکت‌ها

• فصل اول: به سوی جامعه‌ای هدفمند
• جوامع ممکن و سلسله مراتب اهداف
• بکارگیری آرا فارابی
• ابعاد ارتباط
• فصل دوم: ابن عربی و وظایف بصیرت
• مهدی شدن
• تحول و آخرالزمان
• صفات معنوی افعال صحیح الهام شده
• امامت صغری هر انسان
• فصل سوم: استاد الهی و وظیفه عرفان
• نفس، روح و ابعاد خود
• نقش زندگی اخلاقی و اجتماعی
• اعمال، امتحانات و تبعات
• افزوده‌ها
• نقش‌های در حال تغییر دین
• علم جدید عرفان

  بخشی از کتاب جهت‌ها و حرکت‌ها

بِسمِ‌الله الرَحمن الرّحیمِ * وَالعصْر * إنَّ الْإنْسانَ لَفی خُسْرٍ *إلَّاالَّذین آمَنوُا و عَمِلُوالصّالحاتِ و تَوَاصَوا بِالحَقِّ و تَواصَوا ِالصَّبرِ *

به نام خداوند بخشندهٔ مهربان. سوگند به روز بازپسین. به راستی که انسان دچار زیان است. جز آنان که ایمان آورده‌اند و به آنچه سزاوار است عمل می‌کنند و آنان که یکدیگر را به راستی و درستی تشویق می‌کنند. و کسانی که همدیگر را به صبر سفارش می‌کنند. 

(قرآن، ۱۰۳: ۳ ـ ۱).

آنهایی که از قبل با اصل عربی این سوره آشنایند بی‌درنگ متوجه می‌شوند که هر چیز دیگری در کتاب حاضر صرفاً شرح مجملی است بر کلّ آنچه این آیه ابلاغ می‌کند. اما برای دیگران ذکر چند توضیح کوتاهِ دیگر می‌تواند سودمند باشد.

عنوان پذیرفته‌شدهٔ این سوره و کلمهٔ کلیدی در سوگند الهی که در آیهٔ آغازین آمده، العصر است. مترجمان، به دلایل مختلف، عموماً معمولی‌ترین معنای این اصطلاح چند وجهی را به کار می‌برند: « بعد از ظهر دیر »، یا آن بخشِ رو به زوال هر روز که ما به طور طبیعی درنگ می‌کنیم، در ذهن بر آنچه رخ داده مرور می‌کنیم و انشاءالله که پیش‌بینی می‌کنیم چه کارهایی را هنوز می‌توان طی چند ساعت باقیمانده تمام کرد: اعمالی که اکنون مناسب‌ترین و شایسته‌ترین (صالحات خود ما) است. برای خیلی‌ها عصر یکی از زمان‌های شرعی نمازهای یومیه نیز هست و این تعبیری موّجه و معقول است. صرف‌نظر از این، عصر، بلافاصله و به طور طبیعی، « زمان » ما، « دوران » ما و لحظهٔ حساس و قطعی ما ـ یا کایروس۳ ـ نیز هست. و بالاخره، از همه عمیق‌تر و از همه نزدیک‌تر به معنای ریشهٔ واقعی این واژه در عربی، اسم فعلِ عصر در واقع اشاره دارد به عمل پیچاندن، چرخاندن و تبدیل کردن که طی بیرون کشیدن شیرهٔ زیتون، انگور و نیشکر صورت می‌گیرد: بیرون کشیدن اکسیر حیات‌بخش و اصلی آنها و در آتش افکندن زواید و رسوبات‌شان.

لذا، این سه معنا مربوط می‌شود به سه جنبه و بُعد متفاوتِ همان فرایند تصفیه یا تزکیهٔ متحول‌کننده‌ای که در عین همگانی بودن کاملاً فردی است، و به کسی که زمانی دراز زندگی کرده باشد نیاز به گفتن ندارد که مقصود از این « فشردن » چیست، چه چیز دنبال دارد و چگونه و چرا این مقدار از هر یک از ما را در « بلاتکلیفی دردناکی » رها می‌کند، یعنی در حالت ضرر و (در اصطلاح قرآنی) « خُسر » ی که در آغاز رنج‌آور می‌نماید.

اما این فقط شروع فرایند (فشردن) ماست. بقیهٔ سوره دربارهٔ این است که انسان (نه بشر فانی حیوان‌صفتی که همهٔ ما با آن آغاز می‌کنیم)۴ در چه حدی از کمال و حقیقت می‌تواند از آن فرایند فشردن بیرون آید و نهایتاً بیرون می‌آید. امید است که باقیماندهٔ این کتاب پاره‌ای از راه‌هایی را نشان دهد که تنی چند از بزرگ‌ترین اندیشمندان مسلمان می‌توانند به ما بیاموزند تا این تزکیهٔ اجتناب‌ناپذیر را اجرا کنیم و در حین عمل چهار عنصر مهمِ مذکور در سورهٔ یادشده را کشف کنیم: ایمان واقعی؛ عمل صالح؛ همکاری در کشف آنچه حقّ است؛ و صبری که برای هر کس که در آن صراط مستقیم در میان آن همه امتحان‌های مکرّر رنج و خسران حیاتْ ایستادگی می‌کند، اجتناب‌ناپذیر است. زیرا عصر، آن وقتی از روز هم هست که جهت‌های ما، به نسبت نور خورشید به طور طبیعی باز روشن می‌شود، یعنی زمان لازم برای تغییر و تصحیحِ جهت.

وقتی که نخستین بار از من برای ایراد سخنرانی در سارایوو دعوت شد ـ سخنرانی‌هایی که حاصلش کتاب حاضر است ـ بی‌درنگ سورهٔ یادشده به ذهنم رسید، زیرا آن دعوت بلافاصله خاطرات زایل‌نشدنی دوره‌ای (۱۹۹۳ ـ ۱۹۹۲) را زنده کرد و آن زمانی بود که ویرانی طولانی‌مدت سارایوو و بسیاری از شهر و شهرستان‌های بوسنی، آن طور که بعداً معلوم شد، تازه شروع شده: هنگامی که بسیاری از ما مجبور بودیم شب و روز صحنه‌های فراموش‌نشدنی ظلم و مصیبت را با احساس عجز تماشا کنیم و در همان حال کسانی که می‌توانستند پای در میان گذارند و جلوگیرِ آن وحشیگری و بی‌رحمی شوند هیچ کار نکردند، یا از هیچ هم کم‌تر کردند. معدود گونه‌هایی از شکنجه، یا « خُسر »، می‌تواند شدیدتر از آن باشد که شخص مجبور شود از فاصلهٔ دوری شهادت مردمی کاملاً بی‌گناه را مکرّر در مکرّر ناظر باشد و کاری از دستش برنیاید.