کتاب کلیات و مبانی علم تاریخ (رشته تاریخ)

تاریخ به‌عنوان یکی از منابع معرفت انسانی می‌تواند روشنگر هویت و هستی یک ملت باشد. بدون شناخت تاریخی، شناختی عالمانه نسبت به دستاوردهای بشری و تغییر و تحولات او در یک سیر تکامل تاریخ، ناممکن است؛ اما قبل از انجام این مهم توسط تاریخ و مورخ، چیستی خود تاریخ و اصول و مبانی آن و داشتن درک درستی از مفاهیم نظری حوزهٔ تاریخ از درجهٔ اعتبار بالاتری برخوردار است. در کتاب «کلیات و مبانی علم تاریخ که برای تدریس در رشته تاریخ تدوین شده، سعی شده‌است حتی‌الامکان مناسب فهم و درک دانشجو مباحث نظری حوزهٔ تاریخ با عنوان کلیات و مبانی علم تاریخ بررسی شوند. هدف این کتاب بیان تعاریف، فواید، موضوع، محدوده، منابع و ابزار، نگرش‌ها، شعبه‌ها، شاخه‌ها، سبک‌ها، روابط و فنون و روش‌های جدید در علم تاریخ و امر تاریخ‌پژوهی است. در فصل اول تلاش‌شده معنا و مفهوم علم تاریخ، سیر تحول علم تاریخ و تعاریف مختلف آن نزد اندیشمندان، دیدگاه قرآن در باب تاریخ‌نگاری و درنهایت موضوع و محدودهٔ علم تاریخ موردتوجه و ارزیابی قرار گیرد. در فصل دوم به‌منظور آشنایی دانشجویان با سیر تحول علم تاریخ، گفتاری در قالب «علم‌بودن یا نبودن تاریخ» مطرح کردیم و در آن نگرش‌های مختلف را از دورهٔ یونان تا عصر حاضر نزد اندیشمندان غربی، ایران و اسلامی مورد ارزیابی قرار دادیم. فصل سوم را به ارتباط تاریخ با علوم مختلفِ خصوصاً علوم انسانی اختصاص دادیم و بیان ضرورتی که در مسیر نگرش نو به تاریخ در ارتباط با سایر علوم وجود دارد. همچنین به‌منظور آشنایی بیشتر مباحثی را با عنوان درک بین‌رشته‌ای در تاریخ مطرح کردیم تا دانشجو را با وضعیت کنونی علم تاریخ بیشتر آشنا سازیم. در فصل چهارم هم اصول و قواعد حاکم بر علم تاریخ را به همراه روش‌ها، ابزار و فنون جدید در امر تاریخ‌پژوهی و مسئلهٔ مهم نقد تاریخی و فواید علم تاریخ را برای دانشجویان عزیز بیان کرده‌ایم. در فصل بعدی شعبه‌ها، شاخه‌ها، سبک‌های مختلف علم تاریخ مورد ارزیابی قرار گرفته است. در فصل ششم و هفتم نیز به ترتیب کلیاتی از تاریخ ایران و جهان برای آشنایی بیشتر دانشجو با وضعیت کلی تاریخ بشری ارائه شده‌است.