کتاب رساله آواز پر جبرئیل

کتاب رساله آواز پر جبرئیل نوشته‌ی شهاب‌الدین یحیی سهروردی، یکی از متون برجسته و رمزآلود عرفان و فلسفه اشراق است که با تصحیح و مقدمه‌ی سید حسین نصر و ترجمه‌ی لغات و توضیح آیات و اشعار عربی توسط غلامرضا لایقی منتشر شده است. این اثر به‌عنوان یکی از رساله‌های مهم سهروردی، در قالب نثری کهن و سرشار از اصطلاحات و رموز عرفانی، به بررسی جایگاه روح انسان و ارتباط آن با عوالم معنوی می‌پردازد. رساله آواز پر جبرئیل با ساختاری داستان‌گونه و نمادین، مفاهیم فلسفی و عرفانی را در قالب حکایت و گفت‌وگو میان قهرمان و پیران عالم بیان می‌کند. نشر اطلاع آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب رساله آواز پر جبرئیل

رساله آواز پر جبرئیل از آثار شاخص سهروردی، فیلسوف و عارف نامدار قرن ششم هجری، در حوزه عرفان اسلامی و فلسفه اشراق جای می‌گیرد. این کتاب با نثری کهن و سرشار از رمز و استعاره، به‌گونه‌ای داستانی و تمثیلی نگاشته شده و در آن، سهروردی با بهره‌گیری از عناصر اسطوره‌ای و اصطلاحات خاص فلسفه اشراق، به بیان مفاهیم عمیق عرفانی می‌پردازد. ساختار کتاب به‌صورت حکایت و گفت‌وگو میان قهرمان و پیران عالم است که هرکدام نماد مرتبه‌ای از هستی یا حقیقت معنوی‌اند. در این رساله، مفاهیمی چون تعلق روح به عوالم بالاتر، فراموشی اصل خویش در جهان مادی، و جست‌وجوی بازگشت به اصل، با زبانی نمادین و پیچیده مطرح شده است. سهروردی در این اثر، با تکیه‌بر سنت‌های عرفانی ایران باستان و تلفیق آن با آموزه‌های اسلامی، پارادایم تازه‌ای در عرفان و فلسفه ارائه کرده است. غلامرضا لایقی با ترجمه و شرح واژگان دشوار و آیات و اشعار عربی، فهم این متن را برای مخاطب امروزی تسهیل کرده است. رساله آواز پر جبرئیل نه‌تنها برای علاقه‌مندان به عرفان و فلسفه، بلکه برای پژوهشگران ادبیات و داستان‌های تمثیلی نیز اثری جذاب و بحث‌برانگیز به‌شمار می‌آید.

خلاصه کتاب رساله آواز پر جبرئیل

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند! داستان رساله آواز پر جبرئیل با نقل قولی از خواجه ابوعلی فارمدی درباره معنای «آواز پر جبرئیل» آغاز می‌شود. قهرمان حکایت، پس از رهایی از محدودیت‌های کودکی، شبی را در مراقبه و طواف می‌گذراند و هوس ورود به خانقاه پدرش به دلش می‌افتد. خانقاه دو در دارد: یکی به شهر و دیگری به صحرا. او در شهر را می‌بندد و از در صحرا وارد می‌شود و در آنجا با ده پیر روبه‌رو می‌گردد که هرکدام نماد مرتبه‌ای از هستی‌اند. یکی از پیران خود را از اهل ناکجاآباد معرفی می‌کند و توضیح می‌دهد که کارشان خیاطت (آفرینش و پیوند اجزای هستی) و حفظ کلام خداوند است. قهرمان از پیران درخواست آموزش علم خیاطت و کلام الهی می‌کند. پیر نخست به او می‌آموزد که علم خیاطت در دسترس همه نیست، اما به اندازه نیازش او را تعلیم می‌دهد. سپس هجایی شگفت به او یاد می‌دهد که با آن می‌تواند اسرار کلام الهی را دریابد. در ادامه، بحث درباره کلمات الهی و جایگاه جبرئیل به‌عنوان آخرین کلمه و منشأ ارواح آدمیان مطرح می‌شود. پیران، ساختار عالم را با نمادهایی چون رکوه (حوض بزرگ) و طبقات نه‌گانه شرح می‌دهند و از پیوند میان کلمه، روح و مراتب هستی سخن می‌گویند. در بخش‌هایی از حکایت، قهرمان درباره تولد و تناسل فرزندان پیران، آسیاب‌ها و نقش کنیزک حبشی (نماد ماده یا امکان) پرسش می‌کند و پاسخ‌هایی نمادین درباره چگونگی پیدایش و بازگشت ارواح دریافت می‌کند. در نهایت، بحث به دو پر جبرئیل می‌رسد: پر راست که نورانی و منشأ ارواح پاک است و پر چپ که سایه و منشأ عالم غرور و تاریکی است. داستان با بازگشت قهرمان به جهان عادی و حسرت دوری از پیران پایان می‌یابد، بی‌آنکه به نتیجه قطعی یا پایانی روشن برسد.

چرا باید کتاب رساله آواز پر جبرئیل را بخوانیم؟

رساله آواز پر جبرئیل اثری است که با زبانی نمادین و ساختاری تمثیلی، مفاهیم عمیق عرفانی و فلسفی را به تصویر می‌کشد. این کتاب فرصتی برای آشنایی با اندیشه‌های سهروردی و شیوه‌ی خاص او در بیان مسائل هستی‌شناسی و معنویت فراهم می‌کند. خواننده با مطالعه این اثر، با لایه‌های پنهان زبان عرفانی، رمزگشایی از نمادها و ارتباط میان فلسفه اشراق و ادبیات تمثیلی آشنا می‌شود. همچنین، ترجمه و شرح واژگان دشوار و آیات عربی، فهم متن را برای مخاطب امروزی آسان‌تر کرده است. این کتاب می‌تواند الهام‌بخش پژوهش در زمینه‌های عرفان تطبیقی، فلسفه اسلامی و ادبیات رمزی باشد و نگاه تازه‌ای به رابطه میان انسان، کلمه و هستی ارائه دهد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان عرفان اسلامی، فلسفه اشراق، پژوهشگران ادبیات کهن و کسانی که به رمزگشایی متون نمادین و تمثیلی علاقه دارند پیشنهاد می‌شود. همچنین برای دانشجویان فلسفه، الهیات و مطالعات تطبیقی ادیان که به دنبال فهم عمیق‌تر مفاهیم روح، کلمه و مراتب هستی هستند، مناسب است.