کتاب علم و دین در حیات معقول

کتاب علم و دین در حیات معقول نوشته‌ی علامه محمدتقی جعفری اثری پژوهشی و تحلیلی درباره نسبت علم و دین در شکل‌گیری و تداوم تمدن انسانی است. این کتاب توسط موسسه تدوین و نشر آثار استاد علامه جعفری منتشر شده است و به بررسی ریشه‌ها، تعاملات و چالش‌های میان علم و دین در تاریخ و اندیشه اسلامی می‌پردازد. نویسنده با رویکردی تحلیلی، تلاش کرده است تا نشان دهد چگونه علم و دین، به‌عنوان دو بعد اساسی حیات معقول، می‌توانند مکمل یکدیگر باشند و در مسیر رشد و تعالی انسان نقش‌آفرینی کنند. ساختار کتاب شامل سه بخش اصلی است: علم در اسلام، علم و شناخت از دیدگاه قرآن و مروری بر تاریخ علوم در تمدن اسلامی. در هر بخش، با استناد به منابع اسلامی و شواهد تاریخی، جایگاه علم و دین در شکل‌دهی به تمدن و هویت انسانی بررسی شده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب علم و دین در حیات معقول

علم و دین در حیات معقول اثری است که به بررسی رابطه‌ی میان دو مقوله‌ی بنیادین علم و دین در زندگی انسان می‌پردازد. علامه محمدتقی جعفری در این کتاب، با نگاهی عمیق و مستند به متون اسلامی و تاریخ تمدن، تلاش کرده است تا از سطح منازعات رایج فراتر رود و تصویری واقع‌بینانه از تعامل این دو حوزه ارائه دهد. کتاب در سه بخش اصلی تنظیم شده است: بخش نخست به جایگاه علم در اسلام و نقش آن در فرهنگ و تمدن اسلامی می‌پردازد؛ بخش دوم به تحلیل ارزش و اهمیت شناخت و علم از منظر قرآن اختصاص دارد و موانع و آفات شناخت را نیز بررسی می‌کند؛ بخش سوم نیز مروری تاریخی بر علوم مختلف در تمدن اسلامی دارد و نقش دانشمندان مسلمان در پیشرفت علوم را برجسته می‌سازد. نویسنده در سراسر کتاب، با استناد به آیات قرآن، احادیث و شواهد تاریخی، نشان داده است که علم و دین نه‌تنها در تعارض با یکدیگر نیستند، بلکه هر دو برای تحقق «حیات معقول» انسان ضروری‌اند. این اثر، ضمن نقد دیدگاه‌های تقلیل‌گرایانه و سطحی درباره تضاد علم و دین، بر ضرورت بازخوانی تجربه تاریخی مسلمانان و توجه به ریشه‌های معرفتی و اخلاقی علم تأکید کرده است.

خلاصه کتاب علم و دین در حیات معقول

این کتاب غیرداستانی است و خلاصه‌ی آن به شرح پیام‌ها و ایده‌های اصلی می‌پردازد: علامه جعفری در علم و دین در حیات معقول، ابتدا با طرح این پرسش آغاز می‌کند که آیا علم و دین دو جریان متضادند یا می‌توانند مکمل یکدیگر باشند؟ او با نقد نگاه‌های رایج درباره تضاد علم و دین، نشان داده است که این منازعه بیشتر محصول سوءبرداشت‌ها و تحولات تاریخی خاص در غرب است و در سنت اسلامی، علم و دین همواره در کنار هم رشد کرده‌اند. در بخش نخست، نویسنده به جایگاه علم در اسلام می‌پردازد و با ذکر نمونه‌هایی از دانشمندان مسلمان، نشان داده است که علم و دین در تمدن اسلامی نه‌تنها متعارض نبوده‌اند، بلکه علم به‌عنوان ابزاری برای شناخت جهان و تحقق کمال انسانی مورد تأکید قرار گرفته است. او با استناد به آیات قرآن و احادیث، اهمیت جستجوگری، تجربه و مشاهده را در فرآیند شناخت برجسته کرده و علم را یکی از شاهبال‌های پرنده‌ی اندیشه انسانی دانسته است. در بخش دوم، کتاب به تحلیل ارزش و اهمیت شناخت از منظر قرآن می‌پردازد. نویسنده با بررسی آیات متعدد، نشان داده است که قرآن انسان را به تفکر، مشاهده و تحقیق دعوت می‌کند و شناخت را نه‌تنها امری مطلوب، بلکه ضرورتی برای تحقق حیات معقول می‌داند. همچنین، موانع و آفات شناخت مانند جهل، تقلید، خودمحوری و غفلت را برشمرده و تأکید کرده است که علم بدون تعهد و اخلاق می‌تواند به ابزاری برای خیانت و نابودی بدل شود. در بخش سوم، مروری بر تاریخ علوم در تمدن اسلامی ارائه شده است. نویسنده با ذکر نمونه‌هایی از پیشرفت‌های علمی مسلمانان در حوزه‌های ریاضیات، نجوم، پزشکی، شیمی و دیگر علوم، نشان داده است که تمدن اسلامی نه‌تنها وارث دانش یونان و روم بوده، بلکه با نوآوری و تجربه‌گرایی، سهم بزرگی در رشد علم جهانی داشته است. در این بخش، نقش کتابخانه‌ها، مدارس و تکاپوی علمی دانشمندان مسلمان نیز مورد توجه قرار گرفته است. در نهایت، کتاب بر این نکته تأکید دارد که علم و دین، دو رکن اساسی حیات معقول‌اند و تنها با هماهنگی و تعامل این دو، می‌توان به رشد و تعالی انسانی دست یافت. نویسنده با نقد دیدگاه‌های تقلیل‌گرایانه، بر ضرورت بازاندیشی در نسبت علم و دین و توجه به تجربه تاریخی مسلمانان تأکید کرده است.

چرا باید کتاب علم و دین در حیات معقول را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مستند، به یکی از مهم‌ترین پرسش‌های فلسفی و اجتماعی درباره نسبت علم و دین می‌پردازد. ویژگی شاخص آن، عبور از کلیشه‌های رایج و ارائه تصویری تاریخی و معرفتی از تعامل این دو حوزه است. خواننده با مطالعه این اثر، با ریشه‌های تاریخی و معرفتی علم در تمدن اسلامی آشنا می‌شود و درمی‌یابد که علم و دین می‌توانند مکمل یکدیگر باشند و در خدمت رشد و تعالی انسان قرار گیرند. همچنین، کتاب با نقد دیدگاه‌های سطحی درباره تضاد علم و دین، زمینه‌ای برای بازاندیشی در این موضوع فراهم می‌کند و اهمیت اخلاق، تعهد و معنویت را در فرآیند علمی برجسته می‌سازد. این اثر برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر نسبت علم و دین و نقش آن‌ها در تمدن و هویت انسانی هستند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان فلسفه علم، مطالعات دینی، تاریخ تمدن اسلامی و کسانی که دغدغه نسبت علم و دین را دارند پیشنهاد می‌شود. همچنین برای پژوهشگران، دانشجویان و معلمان حوزه علوم انسانی و کسانی که به دنبال فهم ریشه‌های معرفتی و اخلاقی علم هستند، مناسب است.