کتاب لویناس و هرمنوتیک

کتاب لویناس و هرمنوتیک (جستارهایی در باب سنت یهود) گردآوری و ترجمه‌ی محمدعلی کارگزار و با ویراستاری حیدر معافی، اثری پژوهشی در حوزه فلسفه معاصر است که به بررسی اندیشه‌های امانوئل لویناس، فیلسوف برجسته فرانسوی-یهودی، می‌پردازد. این کتاب مجموعه‌ای از جستارها و مقالات است که از منابع مختلف گردآوری و ترجمه شده‌اند و تلاش دارند ابعاد گوناگون فلسفه لویناس را، به‌ویژه در پیوند با سنت یهود و هرمنوتیک (علم تفسیر)، واکاوی کنند. ساختار کتاب به گونه‌ای طراحی شده که خواننده را مرحله‌به‌مرحله با مبانی فکری لویناس و نسبت آن با سنت دینی یهود و همچنین با مفاهیم کلیدی هرمنوتیک آشنا می‌سازد. انتشارات پرتو خرد آن را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب لویناس و هرمنوتیک

کتاب لویناس و هرمنوتیک با محوریت اندیشه‌های امانوئل لویناس، به بررسی نسبت میان فلسفه اخلاق، سنت یهود و هرمنوتیک می‌پردازد. این اثر در قالب جستارهایی مستقل اما مرتبط، سیر تحول فکری لویناس را از تأثیرپذیری از پدیدارشناسی هوسرل و هستی‌شناسی هایدگر تا چرخش بنیادین به‌سوی اخلاق و مسئولیت در قبال دیگری دنبال می‌کند. کتاب با نگاهی انتقادی به سنت فلسفی غرب، به‌ویژه گرایش آن به تمامیت‌گرایی و تقلیل دیگری به «همان»، تلاش لویناس برای بازاندیشی بنیادهای اخلاقی را برجسته می‌سازد. در این میان، سنت یهود و متون تلمودی جایگاهی محوری در شکل‌گیری فلسفه لویناس دارند و مفاهیمی چون «چهره»، «مسئولیت نامتناهی»، «تقدس»، «حیننی» و «تبعید» با الهام از این سنت بازخوانی می‌شوند. هرمنوتیک در این کتاب نه‌تنها به‌عنوان روشی برای تفسیر متن، بلکه به‌عنوان راهی برای فهم دیگری و جهان از منظر غیرخودمحورانه مطرح شده است. ساختار کتاب به گونه‌ای است که هر جستار، یک جنبه از این نسبت پیچیده را روشن می‌کند و در مجموع تصویری چندلایه از فلسفه لویناس و اهمیت آن در مواجهه با بحران‌های اخلاقی و انسانی معاصر ارائه می‌دهد.

خلاصه کتاب لویناس و هرمنوتیک

کتاب لویناس و هرمنوتیک با طرح پرسش‌هایی بنیادین درباره امکان اخلاق و مسئولیت در جهانی پر از خشونت و بی‌تفاوتی آغاز می‌شود. نویسنده در پیشگفتار، بحران‌های اخلاقی و وجودی عصر حاضر را زمینه‌ای برای بازخوانی فلسفه لویناس قرار می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه اندیشه او با تأکید بر «دیگری» و مسئولیت بی‌پایان در قبال او، راهی برای عبور از خودمحوری و دیگری‌هراسی می‌گشاید. در بخش‌های ابتدایی، زندگی و زمینه‌های فکری لویناس مرور می‌شود: از کودکی در لیتوانی و آشنایی با سنت یهود، تا مهاجرت به فرانسه و تأثیرپذیری از هوسرل و هایدگر. تجربه جنگ جهانی دوم و اسارت، نقطه عطفی در تحول فکری اوست و او را به سوی فلسفه‌ای سوق می‌دهد که اخلاق را مقدم بر هستی‌شناسی قرار می‌دهد. کتاب سپس به نقد لویناس بر سنت فلسفی غرب می‌پردازد؛ سنتی که با محوریت «همان» و تلاش برای ادغام دیگری در یک کل، به نادیده‌گرفتن فردیت و استعلای دیگری منجر می‌شود. لویناس با الهام از سنت یهود، به‌ویژه تلمود، بر اهمیت «غیریت» و مسئولیت نامتناهی در قبال دیگری تأکید می‌کند و مفهوم «چهره» را به‌عنوان نقطه آغاز اخلاق معرفی می‌نماید. در ادامه، مفاهیم کلیدی فلسفه لویناس مانند «تمامیت و نامتناهی»، «چهره»، «مسئولیت»، «تقدس»، «حیننی» و «تبعید» با ارجاع به متون یهودی و تجربه تاریخی قوم یهود تبیین می‌شوند. لویناس مسئولیت را نه یک انتخاب آگاهانه، بلکه یک پاسخ بنیادین و غیرقابل گریز به حضور دیگری می‌داند؛ مسئولیتی که نامتناهی است و حتی شامل کسانی می‌شود که نمی‌شناسیم یا هنوز نیامده‌اند. کتاب همچنین به تمایز میان «گفتن» و «گفته» در زبان می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه زبان اخلاقی، برخلاف زبان شناختی، دیگری را به‌عنوان یک چهره مستقل حفظ می‌کند و امکان مسئولیت‌پذیری را فراهم می‌آورد. در نهایت، لویناس با بازخوانی سنت یهود و تأکید بر جهان‌شمولی مسئولیت اخلاقی، فلسفه‌ای ارائه می‌دهد که می‌تواند به‌عنوان پاسخی به بحران‌های اخلاقی و انسانی معاصر مطرح شود.

چرا باید کتاب لویناس و هرمنوتیک را بخوانیم؟

این کتاب با گردآوری و ترجمه جستارهایی متنوع، فرصتی کم‌نظیر برای آشنایی با یکی از جریان‌های مهم فلسفه معاصر فراهم کرده است. ویژگی شاخص آن، تمرکز بر نسبت میان فلسفه اخلاق، سنت یهود و هرمنوتیک است؛ موضوعی که کمتر در آثار فارسی‌زبان به‌طور جدی بررسی شده است. خواننده با مطالعه این اثر، نه‌تنها با مفاهیم کلیدی اندیشه لویناس مانند «چهره»، «مسئولیت نامتناهی» و «تقدس» آشنا می‌شود، بلکه با چالش‌های فلسفه غرب در مواجهه با دیگری و امکان بازاندیشی اخلاق در جهان امروز روبه‌رو می‌گردد. کتاب همچنین نشان می‌دهد که چگونه سنت‌های دینی می‌توانند الهام‌بخش رویکردهای نوین در فلسفه و تفسیر باشند و راه‌هایی برای عبور از بحران‌های اخلاقی و اجتماعی پیش پای ما بگذارند. ساختار جستارنویس و تنوع مقالات، امکان ورود به بحث از زوایای مختلف را فراهم می‌کند و برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر نسبت میان دین، اخلاق و فلسفه هستند، منبعی ارزشمند به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان فلسفه معاصر، پژوهشگران حوزه اخلاق، دانشجویان الهیات و مطالعات دینی، و کسانی که دغدغه فهم رابطه میان دین، اخلاق و دیگری را دارند پیشنهاد می‌شود. همچنین برای افرادی که به هرمنوتیک، فلسفه یهود و نقد فلسفه غرب علاقه‌مندند، این اثر می‌تواند راهگشا باشد.