کتاب حنجره زخمی جویبار

کتاب حنجره‌ی زخمی جویبار، اثری پژوهشی و تحلیلی درباره‌ی شعر سهراب سپهری است که تقی پورنامداریان آن را نوشته است. این اثر به‌صورت مفصل به زندگی، شعر و نقاشی این شاعر معاصر ایرانی پرداخته و با رویکردی تحلیلی، سیر تحول فکری و هنری او را بررسی کرده است. کتاب حاضر در سه فصل اصلی تنظیم شده و به شرح احوال، شعر و نقاشی، زمینه‌ی معنایی هشت‌کتاب و صورت و سبک و زبان سهراب سپهری می‌پردازد. انتشارات سخن این کتاب را منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب حنجره زخمی جویبار اثر تقی پورنامداریان

کتاب حنجره‌ی زخمی جویبار (تأملی در شعر سهراب سپهری) اثری پژوهشی است که به بررسی شعر و جهان‌بینی سهراب سپهری پرداخته است. تقی پورنامداریان در این کتاب باتکیه‌بر منابع دست‌اول، زندگی و آثار و تحولات فکری سهراب سپهری را از کودکی تا پایان عمر او دنبال کرده است. ساختار کتاب بر پایه‌ی سه محور اصلی بنا شده است. ابتدا زندگی و زمینه‌های تأثیرگذار بر شخصیت و شعر این شاعر معاصر ایرانی و سپس تحلیل معنایی و دوره‌بندی آثار شعری او و درنهایت بررسی سبک، زبان و ویژگی‌های بلاغی شعر او انجام شده است. نویسنده، سهراب سپهری را نه‌تنها به‌عنوان شاعر بلکه به‌عنوان نقاش و اندیشمند معرفی کرده و ارتباط میان شعر و نقاشی او را نیز بررسی کرده است. در بخش‌هایی از کتاب به تأثیر عرفان شرق و ایران بر سهراب سپهری و نیز جایگاه او در میان شاعران معاصر پرداخته شده است. این کتاب با نگاهی تطبیقی و انتقادی، جایگاه سهراب سپهری را در شعر معاصر فارسی روشن کرده و به پرسش‌هایی درباره‌ی تفاوت نگاه او با دیگر شاعران هم‌دوره‌اش پاسخ داده است.

خلاصه کتاب حنجره زخمی جویبار

کتاب، زندگی و شعر سهراب سپهری را در بستر تحولات اجتماعی و فرهنگی ایران قرن چهاردهم بررسی می‌کند. نویسنده ابتدا به کودکی سپهری در کاشان و تأثیر محیط طبیعی و خانوادگی بر شکل‌گیری نگاه شاعرانه‌اش می‌پردازد. سهراب سپهری از ابتدا با طبیعت و سادگی زندگی روستایی خو می‌گیرد و این تجربه‌ها در شعرهایش بازتاب می‌یابد. ورود او به تهران و مواجهه با زندگی شهری، آغازگر دوره‌ای از دلتنگی و جدایی از طبیعت است که در نخستین مجموعه‌های شعری‌اش، به‌ویژه مرگ رنگ نمود پیدا می‌کند. در ادامه، کتاب به سیر تحول معنایی و سبکی شعر سهراب سپهری می‌پردازد. نویسنده با تقسیم آثار سپهری به چهار دوره، نشان می‌دهد که چگونه شاعر از فضای تیره و اندوهگین مرگ رنگ به‌سوی تجربه‌های عرفانی و بازگشت به طبیعت در حجم سبز حرکت می‌کند. سپهری در این مسیر از عرفان شرق و ایران تأثیر می‌پذیرد و نگاهش به جهان، انسان و طبیعت دگرگون می‌شود. او در شعرهایش فاصله‌ی میان انسان و طبیعت را نقد می‌کند و به وحدت هستی و همدلی با همه‌ی موجودات می‌رسد. کتاب همچنین به رابطه‌ی شعر و نقاشی در آثار سهراب سپهری می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه نگاه تصویری و شهودی شاعر در هر دو عرصه حضور دارد. نویسنده با تحلیل نمونه‌هایی از شعر و نقاشی سپهری، به ویژگی‌های زبانی، بلاغی و سبک شخصی او اشاره می‌کند. در بخش‌هایی از کتاب به تأثیرپذیری سپهری از شاعران سبک هندی و عرفای ایرانی نیز پرداخته شده است. درنهایت این کتاب با بررسی جایگاه سهراب سپهری در شعر معاصر فارسی و واکنش منتقدان و هم‌دوره‌ای‌های او، تصویری جامع از زندگی و اندیشه و هنر او ارائه می‌دهد.

چرا باید کتاب حنجره زخمی جویبار را بخوانیم؟

این کتاب به لایه‌های کمتردیده‌شده‌ی شعر سهراب سپهری می‌پردازد و سیر تحول فکری و هنری او را با جزئیات و مثال‌های متنوع بررسی می‌کند. خواننده با مطالعه‌ی این اثر نه‌تنها با زندگی و آثار سپهری آشنا می‌شود، بلکه با زمینه‌های فلسفی، عرفانی و هنری شعر او نیز مواجه می‌شود. ارتباط میان شعر و نقاشی، تأثیر عرفان شرق و ایران و جایگاه سهراب سپهری در میان شاعران معاصر، ازجمله موضوعاتی است که کتاب به آن‌ها پرداخته است. این اثر برای کسانی که به‌دنبال فهم عمیق‌تر شعر سهراب سپهری و جایگاه او در ادبیات معاصر هستند، منبعی سودمند به شمار می‌آید.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان شعر معاصر فارسی، پژوهشگران ادبیات، دانشجویان رشته‌های ادبیات و هنر و کسانی که دغدغه‌ی شناخت سهراب سپهری و جهان‌بینی او را دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین کتاب حاضر به کسانی که به پیوند شعر و نقاشی یا تأثیر عرفان بر ادبیات علاقه‌مند هستند، پیشنهاد می‌شود.

درباره تقی پورنامداریان

تقی پورنامداریان زادهٔ سال ۱۳۲۰ در همدان، شاعر، پژوهشگر و استاد برجسته‌ی ادبیات فارسی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. او از چهره‌های شاخص نقد ادبی و عرفان در ایران به شمار می‌رود و آثارش سهمی ارزشمند در تبیین شعر کلاسیک و مدرن فارسی داشته است. تقی پورنامداریان تحصیلات خود را در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تهران به پایان رساند و در سال ۱۳۵۸ با راهنمایی محمدرضا شفیعی کدکنی، با دفاع از رساله‌ی دکتری خود با عنوان رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، فارغ‌التحصیل شد. از مهم‌ترین آثار او می‌توان به خانه‌ام ابری است، در سایه‌ی آفتاب، گمشده‌ی لب دریا، دیدار با سیمرغ، سفر در مه، عقل سرخ و تصحیح منطق‌الطیر اشاره کرد. نوشته‌های او در تلفیق نقد ادبی، فلسفه و عرفان جایگاهی ویژه دارد. بسیاری از شاگردان برجسته‌ی او ازجمله قیصر امین‌پور و کورش صفوی، از چهره‌های اثرگذار ادبیات معاصر ایران به شمار می‌روند.

بخشی از کتاب حنجره زخمی جویبار

«آنچه باعث شد دربارۀ شعر سپهری کتابی بنویسم، در درجه اول کتاب حجم سبز بود. این کتاب را در روزگاری که هر یکی دو هفته یک بار از روستایی در ملایر که در آن معلم بودم - به تهران می‌آمدم تا در بعضی کلاس‌های دانشگاه تهران شرکت کنم - خریدم: شامگاهی که باران نم‌نمکی می‌آمد از یکی از دکه‌های روزنامه‌فروشی جلوی دانشگاه تهران. خریدن این کتاب نه به خاطر اسم سهراب سپهری بود - که آن وقت چندان شهرتی نداشت - و نه به خاطر آشناییم با شعر او بود. جلد خاکستری کتاب و عنوان کتاب که با رنگ سبز براق در گوشۀ پایین سمت چپ کتاب با حروف درشت نوشته شده بود، بیابان برهوتی را می‌مانست که در گوشه‌ای از آن واحه‌ای سبز تو را به امید و استراحت می‌خواند. در گرفتاری‌های آن روز همین جلد کتاب بود که وسوسه‌ام کرد کتاب را بردارم و در سر و صدای چراغ‌طوری بازش کنم. نخستین شعر بر صفحه‌ای سفید و تقریباً کمی متخلخل، با دو سطر زیر از پایین صفحه شروع شده بود: شب سرشاری بود رود از پای صنوبرها تا فراترها می‌رفت من آن روزها در نتیجه خواندن شعرهای نیما، شاملو، اخوان و چند نفر دیگر انتظار داشتم با سطرهایی مبهم برخورد کنم که چهرۀ خشن و فهم غیرقطعی آن تأملی از سر دلخوری طلب می‌کرد.»