کتاب شناخت خدمات اکوسیستمی شهرها

کتاب الکترونیکی «شناخت خدمات اکوسیستمی شهرها» نوشتهٔ بابک محیط و با ویراستاری روح‌اله لعلی، اثری تخصصی در حوزهٔ بوم‌شناسی شهری و برنامه‌ریزی محیط‌زیست است که نشر یافته آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی نقش و اهمیت اکوسیستم‌ها و خدمات آن‌ها در شهرها، به‌ویژه تهران، می‌پردازد و مخاطبان خود را با مفاهیم پایه، چالش‌ها و راهکارهای مدیریت اکولوژیکی در محیط‌های شهری آشنا می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب شناخت خدمات اکوسیستمی شهرها

«شناخت خدمات اکوسیستمی شهرها» اثری پژوهشی و ناداستان است که به بررسی علمی و کاربردی تعامل میان انسان و محیط زیست شهری می‌پردازد. بابک محیط در این کتاب، با تمرکز بر شهر تهران، مفاهیم اکولوژی، اکولوژی انسانی و انواع اکوسیستم‌های شهری را معرفی کرده و نقش خدمات اکوسیستمی را در بهبود کیفیت زندگی شهری و پایداری محیط زیست بررسی کرده است. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که ابتدا مفاهیم پایه و تعاریف کلیدی را ارائه می‌دهد و سپس به تحلیل وضعیت اکولوژیکی شهر تهران، منابع طبیعی، چالش‌ها و ظرفیت‌های موجود می‌پردازد. در ادامه، اسناد بالادستی، قوانین و مقررات مرتبط با مدیریت محیط زیست شهری و تاب‌آوری اکولوژیکی نیز مورد واکاوی قرار گرفته‌اند. این کتاب با رویکردی تحلیلی، هم به جنبه‌های نظری و هم به مصادیق عملی در شهر تهران توجه دارد و برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به محیط زیست شهری قابل استفاده است.

خلاصه کتاب شناخت خدمات اکوسیستمی شهرها

این کتاب با تبیین مفهوم اکوسیستم و اکولوژی انسانی آغاز می‌شود و رابطهٔ انسان با محیط زیست را به‌عنوان بخشی از یک سیستم اجتماعی-اکولوژیکی بررسی می‌کند. نویسنده توضیح می‌دهد که اکوسیستم‌های شهری، شامل عناصر طبیعی و انسان‌ساخت، چگونه خدمات متنوعی مانند تأمین آب، غذا، مواد خام، تنظیم آب‌وهوا، کنترل سیلاب، حفظ تنوع زیستی و ارائهٔ فرصت‌های فرهنگی و گردشگری را برای ساکنان شهر فراهم می‌کنند. در ادامه، کتاب به انواع خدمات اکوسیستمی می‌پردازد: - خدمات تأمین‌کننده (مانند غذا و آب) - خدمات تنظیم‌کننده (مانند کنترل آلودگی هوا و خاک، تعدیل دما و پیشگیری از سیل) - خدمات پشتیبانی (مانند حفظ حاصلخیزی خاک و کنترل بیولوژیکی آفات) - خدمات فرهنگی (مانند گردشگری و ارزش‌های معنوی) مبحث تاب‌آوری اکولوژیکی بخش مهمی از کتاب را تشکیل می‌دهد. نویسنده به تعریف تاب‌آوری، ویژگی‌های اصلی آن و نظریهٔ حالت پایدار جایگزین می‌پردازد و توضیح می‌دهد که چگونه اکوسیستم‌ها می‌توانند در برابر شوک‌ها و اختلالات مقاومت کنند یا به حالت جدیدی تغییر یابند. نمونه‌هایی از تاب‌آوری در اکوسیستم‌های شهری و طبیعی ارائه شده و اهمیت مدیریت آستانه‌ها و متغیرهای کلیدی در حفظ پایداری اکولوژیکی شهرها بررسی شده است. در بخش‌های بعدی، کتاب به بررسی اسناد بالادستی، قوانین و مقررات ملی و محلی مرتبط با محیط زیست شهری می‌پردازد. این اسناد شامل اصل پنجاهم قانون اساسی، ضوابط ملی آمایش سرزمین، قوانین حفاظت از محیط زیست، قوانین مربوط به آب و خاک، و برنامه‌های راهبردی توسعه فضای سبز و مدیریت بحران در شهر تهران هستند. نویسنده نشان می‌دهد که اجرای این قوانین و برنامه‌ها چگونه می‌تواند به افزایش تاب‌آوری و پایداری اکولوژیکی شهرها کمک کند. در نهایت، کتاب با تحلیل وضعیت اکوسیستم‌های کلان شهر تهران (کوهستانی، دشتی، کوهپایه‌ای، آبی و مصنوعی) و منابع اکولوژیکی آن (خاک، آب، پوشش گیاهی، تنوع زیستی و کیفیت هوا) به چالش‌های اصلی مانند آلودگی هوا و خاک، کمبود منابع آب، تغییر کاربری اراضی و تهدیدات زیست‌محیطی می‌پردازد و راهکارهایی برای مدیریت بهتر این چالش‌ها ارائه می‌دهد.

چرا باید کتاب شناخت خدمات اکوسیستمی شهرها را بخوانیم؟

این کتاب با ارائهٔ چارچوبی جامع برای درک خدمات اکوسیستمی در شهرها، به‌ویژه در کلان‌شهرهایی مانند تهران، به خواننده کمک می‌کند تا نقش حیاتی اکوسیستم‌ها در زندگی شهری را بهتر بشناسد. مطالعهٔ این اثر، دیدگاه تازه‌ای نسبت به ارتباط میان انسان و محیط زیست شهری ایجاد می‌کند و اهمیت سیاست‌گذاری و مدیریت علمی در حوزهٔ محیط زیست را برجسته می‌سازد. همچنین، آشنایی با قوانین و اسناد بالادستی مرتبط با محیط زیست شهری و تحلیل چالش‌های اکولوژیکی شهر تهران، این کتاب را به منبعی ارزشمند برای پژوهشگران، مدیران شهری و علاقه‌مندان به توسعهٔ پایدار تبدیل کرده است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران حوزهٔ محیط زیست، برنامه‌ریزی شهری، جغرافیا و علوم اجتماعی مناسب است. همچنین، مدیران شهری، سیاست‌گذاران و فعالان محیط زیست که دغدغهٔ پایداری و تاب‌آوری شهرها را دارند، می‌توانند از مطالب آن بهره‌مند شوند. علاقه‌مندان به مسائل زیست‌محیطی و کسانی که به دنبال راهکارهایی برای مدیریت چالش‌های اکولوژیکی شهرها هستند نیز مخاطبان این اثر به‌شمار می‌آیند.

بخشی از کتاب شناخت خدمات اکوسیستمی شهرها

«اکولوژی علم ارتباط بین موجودات زنده و محیط اطرافشان است. اکولوژی انسانی در مورد رابطه انسان و محیط زیستش بحث می‌کند. در اکولوژی انسانی محیط زیست به عنوان یک اکوسیستم در نظر گرفته می‌شود. یک اکوسیستم در واقع شامل هر چیزی در یک منطقه خاص مثل هوا، خاک، آب و موجودات زنده و ساختارهای فیزیکی از جمله چیزهایی که به‌وسیلهٔ انسان ساخته می‌شود است. بخش زنده یک اکوسیستم شامل میکروارگانیسم‌ها، گیاهان و حیوانات (از جمله انسان) جامعه بیولوژیک آن محسوب می‌شود. اکوسیستم‌ها هر اندازه‌ای می‌توانند داشته باشند. یک دریاچه در یک جنگل یک اکوسیستم است و کل جنگل یک اکوسیستم است، یک مزرعه یک اکوسیستم است و یک منظره روستایی یک اکوسیستم است. روستاها، شهرستان‌ها و شهرهای بزرگ هر کدام یک اکوسیستم هستند. اگرچه انسان‌ها بخشی از اکوسیستم هستند بهتر است تعامل انسان با محیط زیست را به عنوان تعامل سیستم‌های اجتماعی انسان و بقیه اکوسیستم درنظر بگیریم.»