کتاب نیازسنجی آموزشی

کتاب الکترونیکی «نیازسنجی آموزشی» نوشتهٔ یاسمن علیزاده اثری تخصصی در حوزهٔ آموزش و برنامه‌ریزی آموزشی است که نشر رشد فرهنگ آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی مفاهیم، تعاریف و روش‌های نیازسنجی در نظام‌های آموزشی می‌پردازد و تلاش دارد با رویکردی تحلیلی، جایگاه و اهمیت نیازسنجی را در فرایند طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی روشن کند. «نیازسنجی آموزشی» برای دانشجویان، پژوهشگران و فعالان حوزهٔ تعلیم و تربیت منبعی کاربردی به‌شمار می‌آید و به مباحثی چون طبقه‌بندی نیازها، مدل‌ها و الگوهای نیازسنجی، منابع جمع‌آوری اطلاعات و چالش‌های عملیاتی در این زمینه می‌پردازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب نیازسنجی آموزشی

«نیازسنجی آموزشی» اثری ناداستان و دانشگاهی است که به‌طور جامع به موضوع شناسایی و تحلیل نیازهای آموزشی در نظام‌های مختلف می‌پردازد. یاسمن علیزاده در این کتاب، با تکیه‌بر منابع علمی و پژوهشی، مفاهیم بنیادین نیاز و نیازسنجی را از منظرهای گوناگون بررسی کرده است. ساختار کتاب به‌گونه‌ای طراحی شده که ابتدا به تعریف نیاز و انواع آن می‌پردازد و سپس به سراغ روش‌ها و فنون نیازسنجی، طبقه‌بندی‌های مختلف نیازها و کاربردهای عملی آن‌ها در برنامه‌ریزی آموزشی می‌رود. کتاب با ارائهٔ مثال‌ها و طبقه‌بندی‌های متنوع، تلاش دارد تصویری روشن از اهمیت نیازسنجی در بهبود کیفیت آموزش و تطبیق برنامه‌ها با نیازهای واقعی مخاطبان ارائه دهد. «نیازسنجی آموزشی» علاوه‌بر پرداختن به مبانی نظری، به چالش‌های اجرایی و تفاوت‌های مفهومی میان نیازسنجی و مفاهیم مشابه نیز توجه نشان داده است. این کتاب برای دانشجویان رشته‌های علوم تربیتی، مدیران آموزشی و برنامه‌ریزان، منبعی قابل استناد و راهگشا محسوب می‌شود.

خلاصه کتاب نیازسنجی آموزشی

در «نیازسنجی آموزشی»، نویسنده با طرح این پرسش آغاز می‌کند که نیاز چیست و چرا شناسایی آن در نظام‌های آموزشی اهمیت دارد. کتاب با مروری بر تعاریف مختلف نیاز، آن را از منظر روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و علوم تربیتی بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که نیاز مفهومی چندوجهی است که می‌تواند به‌صورت خواسته‌ها و ترجیحات افراد، نقص یا مشکل، فقدان یا ضرورت چیزی و یا فاصله میان وضعیت موجود و مطلوب تعریف شود. در ادامه، به مفهوم نیازسنجی پرداخته شده و جایگاه آن در برنامه‌ریزی آموزشی تبیین می‌شود. نویسنده تأکید می‌کند که نیازسنجی فرایندی نظام‌مند برای جمع‌آوری و تحلیل اطلاعات است تا نیازهای گروه‌ها و جوامع شناسایی و اولویت‌بندی شوند. کتاب انواع طبقه‌بندی نیازها را معرفی می‌کند؛ از جمله نیازهای هنجاری، احساس‌شده، بیان‌شده، مقایسه‌ای و پیش‌بینی‌شده. همچنین، تفاوت میان نیازهای آموزشی و روان‌شناختی، نیازهای آشکار و پنهان، فوری و عادی، فردی و گروهی مورد بحث قرار می‌گیرد. در بخش‌های بعدی، روش‌ها و فنون نیازسنجی، منابع جمع‌آوری اطلاعات و مراحل اجرایی این فرایند شرح داده می‌شود. نویسنده به اهمیت مشارکت ذی‌نفعان، به‌روزرسانی داده‌ها و نقش نیازسنجی در بهبود عملکرد نظام آموزشی اشاره می‌کند. همچنین، تفاوت نیازسنجی با مفاهیمی چون شناسایی نیاز، ارزیابی نیاز، تحلیل نیاز و تعیین نیازها به‌دقت بررسی شده است. در نهایت، کتاب به طبقه‌بندی انواع نیازسنجی بر اساس خاستگاه، دامنه عمل، سطوح تصمیم‌گیری، موارد کاربرد، هدف، شکل، تداوم، منبع اقتدار، نوع اطلاعات، ارتباط با ابعاد نظام برنامه‌ریزی و مراحل برنامه‌ریزی می‌پردازد و نشان می‌دهد که نیازسنجی فرایندی پویا و چندبعدی است که نقش کلیدی در موفقیت برنامه‌های آموزشی ایفا می‌کند.

چرا باید کتاب نیازسنجی آموزشی را بخوانیم؟

مطالعهٔ این کتاب فرصتی فراهم می‌کند تا مخاطب با مفاهیم بنیادین و کاربردی نیازسنجی در آموزش آشنا شود و بتواند در طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی، تصمیمات دقیق‌تری اتخاذ کند. «نیازسنجی آموزشی» با ارائهٔ طبقه‌بندی‌های متنوع، مثال‌های عملی و تحلیل تفاوت‌های مفهومی، به خواننده کمک می‌کند تا اهمیت شناسایی نیازها و اولویت‌بندی آن‌ها را درک کند و از اشتباهات رایج در برنامه‌ریزی آموزشی پرهیز کند. این کتاب نه‌تنها به مبانی نظری می‌پردازد، بلکه چالش‌های اجرایی و راهکارهای عملیاتی را نیز بررسی کرده است و می‌تواند به‌عنوان راهنمایی برای پژوهشگران، مدیران و معلمان مورد استفاده قرار گیرد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران علوم تربیتی، مدیران و برنامه‌ریزان آموزشی، معلمان و کارشناسان حوزهٔ آموزش و توسعه منابع انسانی مناسب است. همچنین، برای افرادی که به دنبال بهبود کیفیت آموزش، طراحی دوره‌های آموزشی اثربخش یا شناسایی نیازهای آموزشی در سازمان‌ها هستند، مطالعهٔ این اثر توصیه می‌شود.

بخشی از کتاب نیازسنجی آموزشی

«آموزش پیش از هر چیزه سپردن دانستنی‌ها به دیگران است. اما دانستنی آنگاه سودمند است که به کار برده شوند و آموزش آنگاه به کار می‌آید که زمینه‌ای برای پدید آمدن تغییری در نوآموز گردد. چنانکه او را به انجام کارهایی توانا سازد و بر دایره آمکان‌های او بیفزاید یعنی زمینه‌ای آموزش راهی است که مقصد آن پدید آمدن و دگرگونی و تحول است و همینطور آموزشی که منجربه تحولی نشود از معنی حقیقی دور شده است (نقیب‌زاده). آموزش در واقع محر کی است برای ایحاد تحول اجتماعی که به طور بالقوه موقعبت‌های برابری را برای افراد به وجود آورده و آنان را برای تحرک شغلی و استفاده از استعدادهایشان آماده می‌سازد. و نهایتا باعث ایحاد حوزه‌ای وسیح از اندیشه‌ها 9 مهارت‌های ضروری برای ساختن جامعه‌ای نوین و توسعه یافته می‌شود. به باور بسیاری از کارشناسان, انجام تحقیق در سطوح دانشگاهی و هسته‌های علمی می‌تواند از عقلایی ترین شیوه‌های توسعه و پیشرفت در زمینه‌های خاص باشد. پیشرفت در نتیجه ارائه نتایجی حاصل می‌شود که از انجام روش‌های مختلف تحقیقاتی بدست می‌آید. در اینجا بررسی نیازهای آموزشی و مشخص نمودن اولویت‌های آموزشی مدنظر است و هدف آن کمک به انجام بهتر و يا بهبود کاری وضعیت آموزش فراگیران می‌باشد. گستردگی مسئله پرداختن به تحقیقات علمی در گروه‌های فراگیران به شکلی است که تحقیقات بسیاری را در زمینه‌های گوناگون می‌طلبد.»