کتاب استعداد اعتیاد

کتاب استعداد اعتیاد نوشته عبدالحمید الهامی‌ فر اثری پژوهشی و تحلیلی در حوزه‌ی روان‌شناسی و جامعه‌شناسی اعتیاد است که نشر رشد فرهنگ آن را منتشر کرده است. این کتاب با رویکردی علمی عوامل زمینه‌ساز و خطرساز اعتیاد، به‌ویژه در نوجوانان و جوانان را بررسی می‌کند و تلاش می‌کند با تکیه‌ بر پژوهش‌های داخلی و خارجی، تصویری جامع از مفهوم استعداد اعتیاد و عوامل مؤثر بر آن ارائه دهد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب استعداد اعتیاد

استعداد اعتیاد اثری است که ریشه‌ها، عوامل و پیامدهای اعتیاد را با تمرکز ویژه بر نوجوانان و جوانان بررسی می‌کند. عبدالحمید الهامی‌ فر در این کتاب، با بهره‌گیری از منابع علمی و پژوهش‌های میدانی، موضوع اعتیاد را از منظر روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و زیست‌شناسی واکاوی کرده است. ساختار کتاب شامل فصل‌هایی درباره‌ی تعریف اعتیاد، نظریه‌های روان‌شناختی و اجتماعی، عوامل خطرساز، سنجش استعداد اعتیاد و مرور پژوهش‌های انجام‌شده در این حوزه است. 

عبدالحمید الهامی‌ فر در کتاب استعداد اعتیاد تلاش کرده است با ارائه‌ی داده‌ها و تحلیل‌های آماری، تصویری واقع‌گرایانه از وضعیت اعتیاد در جامعه‌ی ایران و جهان ترسیم کند. این کتاب می‌تواند برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به حوزه‌های روان‌شناسی، علوم اجتماعی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مفید باشد و به دغدغه‌های خانواده‌ها و سیاست‌گذاران اجتماعی نیز پاسخ می‌دهد.

خلاصه کتاب استعداد اعتیاد

کتاب استعداد اعتیاد با بررسی مفهوم اعتیاد آغاز می‌شود و آن را نه‌تنها بیماری‌ای جسمی، بلکه پدیده‌ای روانی، اجتماعی و حتی معنوی معرفی می‌کند. عبدالحمید الهامی‌ فر در این کتاب تأکید می‌کند که اعتیاد نتیجه‌ی تعامل پیچیده‌ی عوامل فردی، خانوادگی، اجتماعی و زیستی است و هیچ عامل واحدی به‌تنهایی مسئول بروز آن نیست. در ادامه مفهوم استعداد اعتیاد مطرح می‌شود؛ به این معنا که برخی افراد به‌دلیل ویژگی‌های شخصیتی، محیط خانوادگی، شرایط اجتماعی یا عوامل زیستی، آمادگی بیشتری برای گرایش به مصرف مواد دارند. این استعداد می‌تواند از دوران کودکی و نوجوانی شکل بگیرد و تحت‌تأثیر عواملی مانند سبک فرزندپروری، کیفیت روابط خانوادگی، فشار همسالان، مشکلات تحصیلی، فقر، بیکاری و دسترسی آسان به مواد مخدر تقویت شود. 

در کتاب نظریه‌های مختلف درباره‌ی اعتیاد مطرح می‌شود؛ از جمله نظریه‌های روان‌تحلیل‌گری، انزواطلبی، کنترل اجتماعی، بی‌هنجاری و انتقال فرهنگی. هریک از این نظریه‌ها، بخشی از واقعیت پیچیده‌ی اعتیاد را توضیح می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه ضعف در پیوندهای اجتماعی، سستی ارزش‌ها، یا ناکامی‌های فردی می‌تواند زمینه‌ساز گرایش به مصرف مواد شود. در بخش عوامل خطر، عبدالحمید الهامی‌ فر به دو دسته‌ی عوامل زمینه‌ای (اجتماعی و فرهنگی) و عوامل بین‌فردی (خانوادگی و شخصی) اشاره می‌کند. نقش خانواده، سبک فرزندپروری، تعارض‌های خانوادگی، پیوند عاطفی ضعیف، شکست تحصیلی، عزت‌نفس پایین و معاشرت با همسالان مصرف‌کننده از جمله عوامل کلیدی در افزایش استعداد اعتیاد معرفی شده‌اند. 

در بخش سنجش استعداد اعتیاد، به ابزارها و پرسش‌نامه‌هایی اشاره شده که برای شناسایی گرایش به مصرف مواد در نوجوانان و جوانان طراحی شده‌اند. عبدالحمید الهامی‌ فر همچنین با مرور پژوهش‌های داخلی و خارجی، اهمیت نقش خانواده و محیط اجتماعی را در پیشگیری یا تسهیل اعتیاد برجسته می‌کند. در نهایت، کتاب بر ضرورت پیشگیری زودهنگام، آموزش خانواده‌ها و تقویت مهارت‌های فردی و اجتماعی نوجوانان تأکید می‌کند تا بتوان از شکل‌گیری استعداد اعتیاد و پیامدهای مخرب آن جلوگیری کرد.

چرا باید کتاب استعداد اعتیاد را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مستند، یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی روزگار ما اشاره می‌کند و تلاش می‌کند با بررسی علمی و چندجانبه‌ی موضوع، راه‌های شناسایی و پیشگیری از اعتیاد را روشن کند. استعداد اعتیاد نه‌تنها برای کسانی که دغدغه‌ی سلامت روان و اجتماعی نوجوانان را دارند، بلکه برای پژوهشگران، معلمان، والدین و سیاست‌گذاران اجتماعی نیز منبعی ارزشمند است. خواندن این کتاب کمک می‌کند تا با شناخت بهتر عوامل زمینه‌ساز اعتیاد، بتوان اقدامات مؤثرتری برای پیشگیری و کاهش آسیب‌های ناشی از آن انجام داد. این کتاب همچنین با آشنایی با نظریه‌ها و پژوهش‌های روز در این حوزه، دیدی جامع‌تر نسبت به پدیده‌ی اعتیاد و راهکارهای مقابله با آن ارائه می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه‌ی این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌های روان‌شناسی، علوم اجتماعی، مشاوره و مددکاری اجتماعی، معلمان، والدین نوجوانان و هر کسی که با مسائل پیشگیری از اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی سروکار دارد، مفید است. 

بخشی از کتاب استعداد اعتیاد

«اعتیاد پدیده‌ی اجتماعی مخربی است. معمولاً جوانان بیش از گروه‌های دیگر در برابر اعتیاد آسیب‌پذیر هستند. این مشکل در ایران حادتر است؛ زیرا درصد جمعیت‌جوان در ایران بسیار بالا است. متأسفانه آمار معتادان جوان رو به افزایش و سن آنان رو به کاهش است. از انگیزه‌های فردی جوانان در مصرف موادمخدر می‌توان از کنجکاوی، لذت‌جویی، احساس طردشدگی در خانواده و اجتماع، تنهایی و اندوه، یأس و ناامیدی، فشارهای روحی و روانی (اضطراب و افسردگی)، ناتوانی در تحمل شکست، فقدان علایق و ارزش‌ها نام برد (لوکارینی، ۱۳۶۹؛ فرجاد). در ضمن عوامل‌اجتماعی مانند در دسترس‌بودن و فراوانی موادمخدر در جامعه، دوستان و معاشران ناباب، شکست‌های اجتماعی، مشکلات خانوادگی (نداشتن سرپرست صلاحیت‌دار، آگاه نبودن والدین از اصول تعلیم و تربیت، عدم وجود رابطه‌ی صحیح و منطقی و دوستانه‌ی والدین و فرزندان، عدم کنترل صحیح، نبودن امکانات اوقات‌فراغت مناسب، بیکاری، فقر یا رفاه بیش از حد، ناراحتی‌های ناشی از نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی، عدم آگاهی از مضرات اعتیاد، عدم توجه به مسائل اخلاقی و معنوی) در اعتیاد جوانان موثر است (لوکارینی، ۱۳۶۹؛ فرجاد).»