کتاب فراشناخت و عملکرد تحصیلی

کتاب الکترونیکی «فراشناخت و عملکرد تحصیلی» نوشتهٔ زهرا همتی جوانمرد اثری پژوهشی و تحلیلی در حوزهٔ روان‌شناسی یادگیری و موفقیت تحصیلی است که نشر رشد فرهنگ آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی نقش فراشناخت در فرآیند یادگیری، راهبردهای شناختی و فراشناختی، و عوامل مؤثر بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان می‌پردازد. موضوعاتی مانند اضطراب امتحان، خودکارآمدی، انگیزش، برنامه‌ریزی و تأثیر محیط آموزشی بر موفقیت تحصیلی نیز در این اثر مورد توجه قرار گرفته‌اند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب فراشناخت و عملکرد تحصیلی

«فراشناخت و عملکرد تحصیلی» اثری ناداستان و پژوهشی است که با رویکردی تحلیلی به مفاهیم بنیادین روان‌شناسی یادگیری می‌پردازد. این کتاب ساختاری منظم دارد و از مقدمه‌ای مفصل آغاز می‌شود که در آن تعاریف مختلف فراشناخت از دیدگاه نظریه‌پردازان برجسته مانند فلاول، مارتینز و آلنسو ارائه شده است. نویسنده، زهرا همتی جوانمرد، با جمع‌آوری دیدگاه‌های مختلف، فراشناخت را به عنوان توانایی افراد در تأمل، ادراک و کنترل یادگیری خود معرفی کرده است. اثر حاضر به دو عنصر اصلی فراشناخت یعنی دانش فراشناختی و کنترل فراشناختی می‌پردازد و نقش آن‌ها را در موفقیت تحصیلی بررسی می‌کند. در ادامه، کتاب به راهبردهای یادگیری، تمایز راهبردهای شناختی و فراشناختی، ضرورت آموزش این راهبردها و تأثیر عوامل محیطی مانند نوع درس، انتظارات معلم و مراقبین امتحان بر عملکرد تحصیلی می‌پردازد. پژوهش‌های متعددی که در این حوزه انجام شده‌اند نیز در بخش‌های پایانی کتاب مرور شده‌اند تا تصویری جامع از اهمیت فراشناخت در آموزش و یادگیری ارائه شود.

خلاصه کتاب فراشناخت و عملکرد تحصیلی

این کتاب با تکیه‌بر مفهوم فراشناخت، به بررسی نقش آگاهی و کنترل فرد بر فرآیندهای شناختی خود در موفقیت تحصیلی می‌پردازد. نویسنده ابتدا فراشناخت را به عنوان دانش و آگاهی فرد نسبت به فرآیندهای ذهنی و توانایی کنترل و نظارت بر آن‌ها تعریف کرده است. سپس، دو مؤلفهٔ اصلی فراشناخت یعنی دانش فراشناختی (دانش دربارهٔ خود، تکلیف و راهبردها) و کنترل فراشناختی (برنامه‌ریزی، نظارت و ارزیابی) را شرح می‌دهد و نشان می‌دهد که چگونه این مؤلفه‌ها بر یادگیری و عملکرد تحصیلی تأثیر می‌گذارند. در ادامه، راهبردهای یادگیری به دو دستهٔ شناختی و فراشناختی تقسیم شده‌اند. راهبردهای شناختی به فعالیت‌هایی مانند یادداشت‌برداری و سازمان‌دهی اطلاعات اشاره دارند، در حالی که راهبردهای فراشناختی شامل برنامه‌ریزی، نظارت و ارزیابی فرآیند یادگیری هستند. نویسنده تأکید کرده است که آموزش راهبردهای فراشناختی به دانش‌آموزان می‌تواند آن‌ها را به یادگیرندگان مستقل و خودتنظیم تبدیل کند. کتاب همچنین به عوامل محیطی و روان‌شناختی مؤثر بر عملکرد تحصیلی می‌پردازد؛ از جمله اضطراب امتحان، انتظارات معلم، نوع درس و نقش مراقبین امتحان. پژوهش‌های مختلفی که در این زمینه انجام شده‌اند، نشان می‌دهند که فراشناخت و مهارت‌های مرتبط با آن می‌توانند به کاهش اضطراب، افزایش خودکارآمدی و بهبود سازگاری تحصیلی کمک کنند. در نهایت، اثر حاضر بر اهمیت آموزش مهارت‌های فراشناختی به عنوان ابزاری برای ارتقای عملکرد تحصیلی و سازگاری روانی دانش‌آموزان تأکید دارد.

چرا باید کتاب فراشناخت و عملکرد تحصیلی را بخوانیم؟

این کتاب با تمرکز بر پیوند میان فراشناخت و موفقیت تحصیلی، به خواننده کمک می‌کند تا درک عمیق‌تری از فرآیندهای ذهنی و نقش آن‌ها در یادگیری به دست آورد. «فراشناخت و عملکرد تحصیلی» با ارائهٔ تعاریف دقیق، تحلیل راهبردهای یادگیری و مرور پژوهش‌های علمی، بستری فراهم می‌کند تا دانش‌آموزان، معلمان و والدین بتوانند مهارت‌های خودتنظیمی و کنترل بر یادگیری را تقویت کنند. مطالعهٔ این اثر به ویژه برای کسانی که به دنبال بهبود عملکرد تحصیلی، کاهش اضطراب امتحان و افزایش انگیزش هستند، سودمند است. همچنین، کتاب با پرداختن به عوامل محیطی و روان‌شناختی، تصویری چندبعدی از یادگیری و موفقیت تحصیلی ارائه می‌دهد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانش‌آموزان، دانشجویان، معلمان، مشاوران آموزشی و والدینی که دغدغهٔ بهبود عملکرد تحصیلی، کاهش اضطراب امتحان و ارتقای مهارت‌های یادگیری دارند، مناسب است. همچنین برای پژوهشگران حوزهٔ روان‌شناسی تربیتی و افرادی که به دنبال راهکارهایی برای افزایش خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی هستند، کاربردی خواهد بود.

بخشی از کتاب فراشناخت و عملکرد تحصیلی

«فلاول (۱۹۷۶) فراشناخت را آگاهی از فرآیندهای شناختی، نظارت فعال و متعاقب آن تنظیم و سازماندهی این فرآیندها در ارتباط با داده‌ها و اهداف شناختی تعریف می‌کند. شراو و ماشمن (۱۹۹۵) بین فرآیندهای دانش فراشناختی (آنچه فرد درباره خود می‌داند) و کنترل فراشناختی (فرد چگونه از این دانش در تنظیم فراشناختی استفاده می‌کند) تفاوت قائل هستند. مارتینز (۲۰۰۶) فراشناخت را مفهوم پیچیده‌ای می‌داند که هرگونه تعریف از آن موقتی تلقی می‌شود. وی ادعا می‌کند که تعریف «نظارت و کنترل بر تفکر» برای فراشناخت از همه‌ی تعاریف روشن‌تر است. با این وجود برای ملموس‌تر کردن گستره عملکرد فراشناخت، سه طبقه عمده آن را شامل: فرا-حافظه و فرا-درک مطلب، حل مساله و تفکر انتقادی شناسایی کرد. آلنسو و واویدس (۲۰۰۷) با جمع‌بندی دیدگاه‌ها مطرح، فراشناخت را به عنوان «توانایی افراد در تأمل، ادراک و کنترل یادگیری خود» تعریف می‌کنند. آن‌ها این توانایی را از یک طرف دانش درباره راهبردهایی که می‌تواند استفاده شود و درباره کاربرد چنین راهبردهایی (دانش درباره شناخت و خود-نظارتی) و از طرف دیگر کنترل درباره فرآیند یادگیری که شامل برخی از انواع ارزشیابی (تنظیم شناخت) یا جنبه کنترلی می‌باشد.»