کتاب رویکرد آینده پژوهانه به چالش آب تهران

کتاب الکترونیکی «رویکرد آینده‌پژوهانه به چالش آب تهران» نوشتهٔ مراد کاویانی‌راد و حمیدرضا نصرتی است که نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی آن را منتشر کرده است. این اثر به بررسی بحران آب در کلان‌شهر تهران با رویکرد آینده‌پژوهی می‌پردازد و تلاش دارد با تحلیل علمی و سناریومحور، ابعاد مختلف امنیت آبی، هیدروپلیتیک و مدیریت منابع آب را در این شهر واکاوی کند. موضوع کتاب در حوزهٔ امنیت زیست‌محیطی، مدیریت منابع آب و آینده‌نگری جای می‌گیرد و برای پژوهشگران، مدیران شهری و علاقه‌مندان به مطالعات راهبردی منابع آب قابل توجه است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب رویکرد آینده پژوهانه به چالش آب تهران

این کتاب با عنوان «رویکرد آینده‌پژوهانه به چالش آب تهران» اثری پژوهشی و تحلیلی است که به بحران آب در تهران از زاویهٔ آینده‌نگری و امنیت زیست‌محیطی می‌پردازد. نویسندگان با بهره‌گیری از رویکردهای علمی در حوزهٔ جغرافیای سیاسی، هیدروپلیتیک و آینده‌پژوهی، تلاش کرده‌اند تصویری جامع از وضعیت منابع آب تهران، چالش‌های پیش‌رو و سناریوهای محتمل تا افق ۱۴۱۰ ارائه دهند. ساختار کتاب ناداستان و پژوهشی است و در پنج فصل تنظیم شده که از مفاهیم بنیادین امنیت و هیدروپلیتیک آغاز می‌شود و با تحلیل وضعیت جمعیتی، اقلیمی و منابع آب تهران ادامه می‌یابد. سپس با روش‌های آینده‌پژوهی و سناریونویسی، عوامل کلیدی تأثیرگذار بر امنیت آبی کلان‌شهر تهران شناسایی و تحلیل می‌شوند. در نهایت، سناریوهای مختلف برای آیندهٔ امنیت آب تهران ترسیم و راهکارهایی برای مدیریت بحران و تأمین امنیت آبی پیشنهاد شده است. این کتاب با اتکا به داده‌ها، جداول و نمودارهای متعدد، تصویری چندلایه و تحلیلی از بحران آب تهران و پیامدهای آن برای امنیت شهری و ملی ارائه می‌دهد.

خلاصه کتاب رویکرد آینده پژوهانه به چالش آب تهران

در «رویکرد آینده‌پژوهانه به چالش آب تهران»، بحران آب تهران به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی و امنیتی کشور مورد بررسی قرار گرفته است. نویسندگان ابتدا با تبیین مفاهیم امنیت، هیدروپلیتیک و امنیت آب، نشان می‌دهند که بحران آب تنها یک مسئلهٔ فنی یا زیست‌محیطی نیست، بلکه ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای دارد. در ادامه، وضعیت منابع آب تهران، روندهای جمعیتی، اقلیمی و مصرف آب تحلیل شده و نشان داده می‌شود که رشد جمعیت، مهاجرت، توسعهٔ شهری بی‌برنامه و برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، فشار مضاعفی بر منابع محدود آب این کلان‌شهر وارد کرده است. کتاب با بهره‌گیری از روش‌های آینده‌پژوهی، سناریوهای مختلفی را برای آیندهٔ امنیت آب تهران تا افق ۱۴۱۰ ترسیم می‌کند. در این سناریوها، نقش عوامل کلیدی مانند تغییرات اقلیمی، مدیریت منابع، فرهنگ مصرف، زیرساخت‌های بازچرخانی آب و سیاست‌های کلان مورد توجه قرار گرفته است. نویسندگان تأکید دارند که بدون اصلاح سیاست‌های مدیریت آب، ارتقای فرهنگ مصرف و توسعهٔ زیرساخت‌های بازچرخانی، بحران آب تهران می‌تواند به تهدیدی جدی برای امنیت و پایداری اجتماعی و اقتصادی شهر تبدیل شود. در نهایت، کتاب راهکارهایی برای مواجهه با آینده‌های محتمل ارائه می‌دهد و بر ضرورت برنامه‌ریزی جامع، آینده‌نگرانه و مشارکت همه‌جانبهٔ ذی‌نفعان برای تأمین امنیت آبی تهران تأکید می‌کند.

چرا باید کتاب رویکرد آینده پژوهانه به چالش آب تهران را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی آینده‌نگرانه به یکی از مهم‌ترین بحران‌های زیست‌محیطی و اجتماعی ایران می‌پردازد و با تحلیل داده‌های واقعی، سناریوهای مختلف و بررسی عوامل کلیدی، تصویری روشن از وضعیت فعلی و آیندهٔ منابع آب تهران ارائه می‌دهد. مطالعهٔ این اثر به درک عمیق‌تر از پیوند میان امنیت آب، توسعهٔ شهری و سیاست‌های کلان کمک می‌کند و مخاطب را با اهمیت آینده‌پژوهی در مدیریت بحران‌های شهری آشنا می‌سازد. همچنین، راهکارهای پیشنهادی کتاب می‌تواند الهام‌بخش مدیران، پژوهشگران و فعالان حوزهٔ محیط‌زیست برای مواجهه با چالش‌های مشابه در دیگر کلان‌شهرها باشد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران حوزهٔ جغرافیای سیاسی، محیط‌زیست، مدیریت شهری و منابع آب، مدیران و سیاست‌گذاران شهری، دانشجویان رشته‌های مرتبط و همهٔ علاقه‌مندان به آینده‌پژوهی و امنیت زیست‌محیطی مناسب است. همچنین، برای کسانی که دغدغهٔ بحران آب، توسعهٔ پایدار و مدیریت منابع در کلان‌شهرها را دارند، مطالعهٔ این اثر توصیه می‌شود.

بخشی از کتاب رویکرد آینده پژوهانه به چالش آب تهران

«در اين میان، کشور ایران برخاسته از موقعیت جغرافیایی‌اش سرزمینی کم‌بارش و خشک است. طی چندین دهه گذشته روند دگرگونی‌های جمعیتی ایران به‌گونه‌ای بوده است که نزدیک به ۷۵ درصد جمعیت کشور در قالب ۱۲۳۵ شهر شهرنشین شده‌اند. بخش کلان جهت‌گیری مهاجرت‌ها نیز رو به کلان‌شهرها بوده است. بر بنیاد داده‌ها، ایران هجده کلان‌شهر دارد که شامل ده کلان‌شهر رسمی با پیش از یک میلیون جمعیت و هشت کلان‌شهر غیررسمی که میانه پانصد هزار تا یک میلیون نفر جمعیت دارند. در این میان، بیش از ۳۵ درصد جمعیت کشور در کلان‌شهرهای رسمی (با بیش از یک میلیون نفر) ساکن هستند. بر بنیاد آمار، شهرنشینی در ایران ۲ درصد بیش از میانگین جهانی است. برآوردها هم گویای آن هستند که این روند در آینده به سود جمعیت شهرنشین فزایندگی بیشتری خواهد داشت. شهرهایی عموماً درگیر چالش‌های زیست‌محیطی و کم‌آبی هستند. در این میان، نزدیک به ۱۷ درصد جمعیت کشور در استان تهران ساکن هستند و کلان‌شهر تهران با هشت میلیون و نهصد هزار نفر در جایگاه پرجمعیت‌ترین شهر ایران سه برابر شهر مشهد (دومین شهر پرجمعیت) و هشت برابر اهواز (هشتمین شهر پرجمعیت) ۱۵ درصد جمعیت شهری کشور را در خود جای داده است. این در حالی است که این کلان‌شهر ۱/۷ درصد از مساحت کشور را در برمی‌گیرد.»