کتاب از چغاگلان تا وال استریت

کتاب الکترونیکی «از چغاگلان تا وال‌استریت: تاریخ شهرنشینی در جهان» نوشتهٔ محمدصالح شکوهی بیدهندی و محسن عزیزیان غروی، اثری پژوهشی در حوزهٔ تاریخ شهرنشینی و شهرسازی است که نشر نگارستان اندیشه آن را منتشر کرده است. این کتاب با رویکردی تحلیلی و انتقادی، سیر تحول شهرها و شهرنشینی را از نخستین سکونت‌گاه‌های انسانی تا شهرهای معاصر جهان بررسی می‌کند و به مباحثی چون ریشه‌های فلسفی، اجتماعی و اقتصادی شکل‌گیری شهرها، نظریه‌های شهرسازی و تحولات کالبدی و اجتماعی شهرها در تمدن‌های مختلف می‌پردازد. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب از چغاگلان تا وال استریت

«از چغاگلان تا وال‌استریت: تاریخ شهرنشینی در جهان» اثری ناداستان و دانشگاهی است که به بررسی روند تاریخی شهرنشینی در جهان می‌پردازد. نویسندگان، با تکیه‌بر منابع متنوع و رویکردی تطبیقی، تلاش کرده‌اند تصویری جامع از سیر تحول شهرها در تمدن‌های گوناگون ارائه دهند. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که ابتدا نظریه‌های مربوط به منشأ شکل‌گیری سکونت‌گاه‌های اولیه را مطرح می‌کند و سپس به بررسی شهرنشینی در تمدن‌های نخستین، یونان، روم، قرون وسطی، رنسانس، انقلاب صنعتی و دوره‌های مدرن و پست‌مدرن می‌پردازد. علاوه‌بر تمدن‌های غربی، به شهرنشینی در شبه‌قاره هند، چین، ژاپن و آمریکا نیز توجه شده است. این کتاب نه‌تنها به تحولات کالبدی شهرها، بلکه به عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فلسفی مؤثر بر این تحولات نیز پرداخته است. نویسندگان در مقدمه و پیشگفتار، به نقد نگاه غالب اروپامحور در تاریخ‌نگاری شهرنشینی اشاره کرده‌اند و تلاش کرده‌اند با افزودن فصل‌هایی دربارهٔ شهرهای شرق و تمدن‌های غیرغربی، تصویری متوازن‌تر از تاریخ شهرسازی جهان ارائه دهند. «از چغاگلان تا وال‌استریت» برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ، شهرسازی و مطالعات تمدنی قابل استفاده است و می‌تواند به‌عنوان منبعی برای درس تاریخ شهر و شهرنشینی در دانشگاه‌ها به‌کار رود.

خلاصه کتاب از چغاگلان تا وال استریت

این کتاب با طرح پرسش‌هایی بنیادین دربارهٔ منشأ و سیر تحول شهرنشینی، روایت خود را از دوران پیش از یکجانشینی بشر آغاز می‌کند. نویسندگان ابتدا به نظریه‌های مختلف دربارهٔ پیدایش سکونت‌گاه‌های اولیه می‌پردازند و تفاوت دیدگاه‌های باستان‌شناسان، دین‌داران و پژوهشگران علوم اجتماعی را در این زمینه بررسی می‌کنند. در ادامه، به نقش کشاورزی و اهلی‌کردن گیاهان و حیوانات در شکل‌گیری نخستین سکونت‌گاه‌های دائمی اشاره شده و یافته‌های باستان‌شناسی دشت چغاگلان در ایران به‌عنوان یکی از خاستگاه‌های اولیهٔ کشاورزی و یکجانشینی معرفی می‌شود. سپس، کتاب به بررسی نخستین شهرها مانند چتل هویوک و اریحا می‌پردازد و ویژگی‌های کالبدی، اقتصادی و اجتماعی آن‌ها را تحلیل می‌کند. در این بخش، تفاوت میان سکونت‌گاه، شهر و تمدن به‌روشنی توضیح داده شده و نقش خط و قانون در تثبیت روابط مدنی و شکل‌گیری تمدن‌ها برجسته می‌شود. در فصل‌های بعدی، سیر شهرنشینی در تمدن‌های بین‌النهرین، مصر، هند، چین، تمدن‌های آمریکای مرکزی و جنوبی، یونان و روم باستان، قرون وسطی، رنسانس و عصر روشنگری، انقلاب صنعتی و دوره‌های مدرن و پست‌مدرن دنبال می‌شود. نویسندگان ضمن مرور تحولات کالبدی شهرها، به عوامل اجتماعی، اقتصادی و فلسفی مؤثر بر این تحولات نیز توجه دارند. در بخش‌هایی از کتاب، نقدی بر نگاه اروپامحور در تاریخ‌نگاری شهرنشینی مطرح شده و تلاش شده است تا با افزودن مباحثی دربارهٔ شهرهای شرق آسیا و شبه‌قاره هند، تصویری جامع‌تر از تاریخ شهرسازی جهان ارائه شود. در نهایت، کتاب به بررسی روندهای معاصر شهرنشینی، چالش‌های شهرهای امروزی و چشم‌اندازهای آیندهٔ شهرنشینی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه عوامل مختلف، از فناوری تا ایدئولوژی، بر شکل و ساختار شهرها اثرگذار بوده‌اند.

چرا باید کتاب از چغاگلان تا وال استریت را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و تطبیقی، تاریخ شهرنشینی را نه‌تنها از منظر کالبدی، بلکه با توجه به زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و فلسفی بررسی کرده است. یکی از ویژگی‌های شاخص آن، نقد نگاه اروپامحور در تاریخ‌نگاری شهرسازی و تلاش برای ارائهٔ تصویری متوازن‌تر از تحولات شهرنشینی در تمدن‌های مختلف است. همچنین، کتاب با پرداختن به نظریه‌های متنوع دربارهٔ منشأ شهرها و بررسی نمونه‌های تاریخی از تمدن‌های گوناگون، امکان مقایسه و فهم عمیق‌تر فرایندهای شهرسازی را فراهم می‌کند. خواندن این اثر به درک بهتر ریشه‌ها و روندهای شکل‌گیری شهرها و تأثیر آن‌ها بر تمدن انسانی کمک می‌کند و می‌تواند برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و شهرسازی الهام‌بخش باشد.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعهٔ این کتاب برای دانشجویان و استادان رشته‌های شهرسازی، معماری، تاریخ و مطالعات تمدنی مناسب است. همچنین پژوهشگران و علاقه‌مندانی که دغدغهٔ شناخت ریشه‌ها و تحولات شهرنشینی و تمدن‌های انسانی را دارند، می‌توانند از محتوای آن بهره‌مند شوند. این اثر به‌ویژه برای کسانی که به نقد رویکردهای رایج در تاریخ‌نگاری شهرسازی و جستجوی دیدگاه‌های متنوع علاقه‌مندند، مفید خواهد بود.

بخشی از کتاب از چغاگلان تا وال استریت

«در اینجا یک نظریه وجود دارد که ما آن را «نظریهٔ انقراض انسان‌ها پیش از خلقت» می‌نامیم. برخی محققان تلاش کرده‌اند که نشان دهند همهٔ انسان‌ها پیش از خلقت حضرت آدم منقرض شده‌اند (در مورد انقراض گونه‌های دیگر انسانی تقریباً اتفاق نظر وجود دارد. آخرین انسان‌های غیر «خردمند» تقریباً ۲ هزار سال پیش ناپدید شده‌اند. اما انسان خردمند چه؟ آیا انسان‌های خردمند هم پیش از زمان خلقت آدم به یکباره منقرض شده‌اند و بعد دوباره ما از نسل حضرت آدم پدید آمده‌ایم؟). برای نمونه عبداللّه جوادی آملی می‌نویسد: «از برخی روایات استفاده می‌شود که قبل از آدم انسان‌های دیگری بودند اما ظاهراً منقرض شدند و نسل کنونی بشر به حضرت آدم و حوا(ع) ختم می‌شود» (جوادی آملی، ۱۳۸۳). اما واقعیت این است که اثبات نظر طرفداران «انقراض انسان خردمند پیش از خلقت آدم» دشوار است. به نظر می‌رسد همزمان با آدم تازه نمونه‌های دیگری از دی‌ان‌ای انسان خردمند وجود داشته که تا به امروز نیز در بدن انسان‌ها باقی مانده است. تحقیقات دیوید رال در تطبیق یافته‌های باستان‌شناسی با کتاب مقدس (عهد عتیق) نیز اشاراتی به وجود انسان‌های (خردمند؟) دیگری همزمان با قوم آدم دارد. برای نمونه او اشاره می‌کند که قوم آدم در باغ عدن از راهزنان کوچ‌نشینی که در گردنه‌های اطراف یا جاده‌های مهم ارتباطی در پی آبادی یا قافله‌ای بودند تا غارتش کنند، در امان بودند (رال، ۱۳۹۹: ۳۵)؛ و یا پس از رفتن قابیلیان به شرق عدن، با مردمان بیابان‌گردی به نام کوبه مواجه می‌شوند (همان، ۵۱)؛ یا زمانی‌که نوادگان آدم به سومر رسیدند، «بومیان دشت سومر مهاجران را به گرمی پذیرفتند» (همان؛ ۶۰)؛ و حتی بعدتر زمانی که نوادگان نوح (با کشتی‌ای به فرماندهی کوش فرزند حام فرزند نوح) به آفریقا سفر کردند، با «بومیان اتبوپی» که «باستان‌شناسان ایشان را نوبیان گروه آ خوانده‌اند» درآمیختند و وصلت کردند» (همان ۱۰۵ و ۱۰۶). این اشارات نشان می‌دهد که فرضیهٔ انقراض بشر پیش از خلقت آدم نیز تلاشی کافی برای تطبیق پیش‌فرض‌های دینی با شواهد باستان‌شناسی محسوب نمی‌شود. شاید باید پذیرفت که انسان‌هایی از گونهٔ ما پیش از آدم و حوا و حتی همزمان با آنان وجود داشته‌اند. گرچه ممکن است نسل امروز ما انسان‌ها در اثر وصلت این «بومیان زمین» با فرزندان آدم و حوا همگی بنی‌آدم محسوب شویم.»