کتاب بیوفیزیک پرتوی

کتاب الکترونیکی «بیوفیزیک پرتوی (زیست‌شناسی پرتوی)» تألیف «محمود بهار» توسط انتشارات طهوری منتشر شده است. این اثر به بررسی اصول فیزیکی و زیستی مرتبط با پرتوها و تأثیر آن‌ها بر موجودات زنده می‌پردازد و به عنوان منبعی برای دانشجویان و علاقه‌مندان به حوزه‌های فیزیک پزشکی، زیست‌شناسی پرتوی و رادیوبیولوژی قابل استفاده است. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب بیوفیزیک پرتوی

این کتاب به عنوان یک مرجع آموزشی و دانشگاهی، به بررسی مبانی فیزیکی و زیستی پرتوها و اثرات آن‌ها بر موجودات زنده می‌پردازد. «بیوفیزیک پرتوی» در دوره‌ای نوشته شده که توجه به کاربردهای پزشکی و صنعتی پرتوها و همچنین نگرانی‌ها درباره اثرات زیان‌آور آن‌ها افزایش یافته است. نویسنده تلاش کرده است تا با زبانی علمی و ساختار منظم، مفاهیم پایه‌ای فیزیک پرتوها، ساختار اتم و هسته، انواع تابش‌ها، دوزسنجی، آشکارسازی تابش و اثرات زیستی و شیمیایی پرتوها را توضیح دهد. کتاب همچنین به تاریخچه کشف پرتوها، پیشرفت‌های علمی در این حوزه و کاربردهای عملی آن‌ها در پزشکی و صنعت اشاره می‌کند. این اثر علاوه بر دانشجویان رشته‌های مرتبط، برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به حوزه‌های فیزیک پزشکی و زیست‌شناسی پرتوی نیز قابل استفاده است.

خلاصه کتاب بیوفیزیک پرتوی

کتاب «بیوفیزیک پرتوی» با مروری بر اصول فیزیکی آغاز می‌شود و مفاهیمی مانند یکاها و ابعاد، انرژی، آثار نسبیتی، بار و پتانسیل الکتریکی، میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی، امواج و نظریه کوانتومی را به صورت پایه‌ای شرح می‌دهد. سپس به ساختار اتم و هسته، مدل‌های اتمی، ایزوتوپ‌ها و انرژی بستگی هسته‌ای پرداخته می‌شود. در ادامه، انواع تابش‌های یوننده و غیریوننده، ویژگی‌های پرتوهای آلفا، بتا، گاما و ایکس و همچنین سازوکارهای برهم‌کنش پرتو با ماده بررسی می‌شوند. بخش مهمی از کتاب به دوزسنجی، آشکارسازی تابش‌ها و ابزارهای مرتبط اختصاص دارد و روش‌های اندازه‌گیری دوز و فعالیت پرتوزاها را توضیح می‌دهد. اثرات زیستی و شیمیایی پرتوها بر سلول‌ها، بافت‌ها و مولکول‌های زیستی، آسیب‌های ژنتیکی، سرطان‌زایی و اثرات حاد و دیررس پرتودهی نیز به تفصیل بررسی شده‌اند. در نهایت، کتاب به اثرات پرتوهای غیریوننده مانند لیزر و میکروموج‌ها و کاربردهای آن‌ها در زیست‌شناسی و پزشکی می‌پردازد. پیام اصلی کتاب، اهمیت شناخت علمی و دقیق پرتوها و مدیریت صحیح کاربرد و مواجهه با آن‌ها برای حفظ سلامت انسان و محیط زیست است.

چرا باید کتاب بیوفیزیک پرتوی را خواند؟

این کتاب با پوشش جامع مفاهیم پایه و پیشرفته بیوفیزیک پرتوی، امکان درک عمیق‌تری از تأثیر پرتوها بر موجودات زنده و کاربردهای آن‌ها در پزشکی و صنعت را فراهم می‌کند. مطالعه این اثر به فهم بهتر سازوکارهای آسیب سلولی، اصول دوزسنجی و آشکارسازی تابش و همچنین مدیریت ریسک‌های پرتوی کمک می‌کند. برای دانشجویان و پژوهشگران، این کتاب بستری مناسب برای یادگیری مفاهیم کلیدی و آماده‌سازی برای فعالیت‌های تخصصی در حوزه‌های فیزیک پزشکی و زیست‌شناسی پرتوی است.

خواندن کتاب بیوفیزیک پرتوی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های فیزیک پزشکی، زیست‌شناسی پرتوی، رادیوبیولوژی، مهندسی پزشکی و علوم پایه مناسب است. همچنین برای افرادی که در حوزه‌های پرتودرمانی، تصویربرداری پزشکی یا صنایع مرتبط با پرتوها فعالیت دارند و به دنبال درک علمی و کاربردی از اثرات زیستی و فیزیکی پرتوها هستند، مفید خواهد بود.

فهرست کتاب بیوفیزیک پرتوی

- فصل ۱: مروری بر اصول فیزیکی مفاهیم پایه‌ای مانند یکاها و ابعاد، انرژی، آثار نسبیتی، بار و پتانسیل الکتریکی، میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی، امواج، نظریه کوانتومی و اصل عدم قطعیت را شرح می‌دهد. - فصل ۲: ساختار اتم و هسته مدل‌های اتمی رادرفورد و بوهر، اصلاحات مدل بوهر، مدل مکانیک موجی، ایزوتوپ‌ها، انرژی بستگی و مدل‌های هسته‌ای را بررسی می‌کند. - فصل ۳: پرتوزایی انواع واپاشی هسته‌ای (آلفا، بتا، گاما)، گسیل پوزیترون، گیراندازی الکترون، نیم‌عمر و فعالیت پرتوزاها را توضیح می‌دهد. - فصل ۴: پرهم‌کنش پرتو با ماده سازوکارهای اتلاف انرژی، برانگیزش، انتقال انرژی، و برهم‌کنش‌های مختلف پرتوها با ماده را پوشش می‌دهد. - فصل ۵: دوزسنجی و آشکارسازی تابش‌ها روش‌های اندازه‌گیری دوز، انواع آشکارسازها و شمارنده‌ها، و وسایل دوزسنجی را معرفی می‌کند. - فصل ۶: تابش‌های غیریوننده لیزرها، امواج رادیویی و میکروموج‌ها و کاربردهای آن‌ها را بررسی می‌کند. - فصل ۷: شیمی پرتوی اثرات مستقیم و غیرمستقیم پرتو، شیمی تابش آب، رادیکال‌های آزاد و تأثیر پرتو بر ماکرومولکول‌ها را شرح می‌دهد. - فصل ۸: اثر پرتوهای یوننده بر سلول‌ها ساختار سلول، اثرات پرتو بر غشاء، کروموزوم‌ها و آسیب‌های ژنتیکی را بررسی می‌کند. - فصل ۹: نظریه‌ها و مدل‌های بقای سلول مدل‌های مختلف پاسخ سلول به پرتو و منحنی‌های بقا را توضیح می‌دهد. - فصل ۱۰: اثر پرتوها بر اندام‌های اصلی پستانداران تأثیر پرتو بر دستگاه‌های مختلف بدن و عوارض پرتودهی را شرح می‌دهد. - فصل ۱۱: اثر تابش حاد پرتوها اثرات حاد و دیررس پرتودهی، سندروم‌های پرتویی و درمان‌های مرتبط را بررسی می‌کند. - فصل ۱۲: اثر پرتوهای غیریوننده بر موجودات زنده آسیب‌های چشمی و پوستی لیزر، اثرات زیستی میکروموج‌ها و ویژگی‌های انسان معمولی را بیان می‌کند.

بخشی از کتاب بیوفیزیک پرتوی

«زیست‌شناسی تابشی بیش از یک قرن پیش با کشف پرتو ایکس توسط رونتگن و کشف خاصیت پرتوزایی طبیعی هسته‌ها توسط بکرل آغاز شد. اما اطلاعات مربوط به آثار زیست‌شناختی این تابش‌ها، به ده‌ها سال بعد از کشف آن‌ها مربوط می‌شود. کاربرد پرتوهای ایکس و پرتوزایی در زمینه پزشکی، از سال ۱۸۹۶ با ساخته شدن دستگاه مولد پرتو ایکس آغاز شد و تاکنون پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته است. امروزه کشف‌های مهم و درخور توجه در مورد اثر تابش‌های یوننده، کاربرد آن‌ها در تشخیص و درمان بیماری‌ها را افزایش داده است. پیشرفت بیوفیزیک پرتوی در زیست‌شناسی سلولی - مولکولی و بررسی فرایندهای آسیب در این زمینه زیاد بوده است. تا سال ۱۹۴۰ منابع متعددی از تابش‌ها شناخته شده بودند و مقدار پرتو تابانیده شده به هر موجودی قابل اندازه‌گیری بود. درک اثرات زیست‌شناختی تابش‌ها از طریق رابطه بین مقدار دوز و آثار حاصل از آن، رو به افزایش گذاشته است. بعد از ساخته شدن اولین راکتور هسته‌ای در دانشگاه شیکاگو توسط فرمی در سال ۱۹۴۲ و انفجار بمب‌های هسته‌ای در سال ۱۹۴۵ در هیروشیما و ناگازاکی و انجام آزمایش‌های زیاد بر روی بمب‌های جدیدتر، یک منبع قوی تابش با شدت بالا شناخته شد. از آن به بعد، تکنولوژی هسته‌ای در توسعه انرژی هسته‌ای، به عنوان یک منبع توان قوی برای تولید برق و گسترش مواد پرتوزا، کاربردهای پزشکی، صنعتی و پژوهشی زیادی پیدا کرد. امروزه منابع تابش مصنوعی جزء جدانشدنی تمدن به حساب می‌آیند.»